Κάτι σαν κόκκινος Σεπτέμβρης; Η Δημοκρατία, η δικτατορία και ο θεωρητικός αριστερισμός
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΚΩΤΙΑΣ *
Η εικαστική έκθεση «Documenta» της γερμανικής πόλης Κάσελ είναι η πιο σημαντική και επιδραστική διεθνώς. Για πρώτη φορά, δε, στην ιστορία της ένα σημαντικό μέρος των εκδηλώσεών της συνδιοργανώνεται και σε μια άλλη πόλη, εκτός Γερμανίας, στην Αθήνα.
Προφανώς η εγχώρια κρίση έπαιξε ρόλο στην επιλογή της Αθήνας και είναι μια κίνηση αλληλεγγύης της πόλης του Κάσελ και της «Documenta». Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα από τις 8 Απριλίου μέχρι τις 16 Ιουλίου 2017. Ως εισαγωγή στην «Documenta 14» της Αθήνας τη 14η Σεπτεμβρίου ξεκινά ένα Πρόγραμμα Δημοσίων Δράσεων στο Πάρκο Ελευθερίας. Το εισαγωγικό κείμενο όμως του προγράμματος ξαφνιάζει.
Είναι χαρακτηριστικά μερικά αποσπάσματα: «Παραμερίζοντας την καθιερωμένη αντίθεση δικτατορίας και δημοκρατίας προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τις αποτυχίες της μετάβασης από τη δικτατορία στη νεοφιλελεύθερη δημοκρατία, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ισπανία, την Αργεντινή ή τη Χιλή: πως η έννοια της ελευθερίας ταυτίστηκε με την ελεύθερη αγορά, τα αντι-αποικιοκρατικά φεμινιστικά queer και αντι-AIDS κινήματα άρχισαν να καταδεικνύουν τα κενά στον δυτικό ηγεμονικό λόγο, σκοπεύουμε να αρθρώσουμε σύγχρονες γλώσσες αντίστασης από την κουρδική επανάσταση της Rojava έως τους queer, τρανσέξουαλ, εκδιδόμενους και τις φωνές των μεταναστών στην Τουρκία, στην Ελλάδα, στο Μεξικό ή στη Βραζιλία τις νέες μορφές επίδρασης γνώσης και πολιτικής υποκειμενικότητας, όπως ecosex, queer – indigenism».
Από αυτά προκύπτει ευκρινώς ότι οι συντάκτες είναι φορείς ενός θεωρητικού αριστερισμού που χαρακτηρίζει τις πολιτισμικές και ταυτοτικές σπουδές και θάλλει μόνον στα πανεπιστήμια, κυρίως δε στα αγγλοσαξονικά. Το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων, η αποκοπή από την κοινωνία και τις πολύπλοκες πραγματικές αντιθέσεις της, η εναγώνια αναζήτηση νέων υποκειμένων, η ερμηνεία της ιστορίας μέσω των ποικίλων και πολλαπλών ταυτοτήτων οδηγούν, προφανώς, σε θεωρητικές και πολιτικές τερατογενέσεις.
Γιατί τι άλλο είναι, για παράδειγμα, η κατάφαση στον παραμερισμό της αντίθεσης δημοκρατίας – δικτατορίας; Τι σημαίνει η παραδοχή ότι στην Ελλάδα και στην Ισπανία απέτυχε η μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία; Οτι η κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού ακυρώνει τη διάκριση δημοκρατίας – δικτατορίας; Αρνούνται ότι ο καταγγελλόμενος δυτικός λόγος, με τα κενά του, είναι ο μόνος που επιτρέπει την αμφισβήτησή του; Υπάρχει, τέλος, πρακτικά, δυνατότητα συνάρθρωσης των λόγων των μεταναστών και των σεξουαλικών ταυτοτικών υποκειμένων; Τέτοια ερωτήματα μάλλον δεν ενδιαφέρουν τους συντάκτες του κειμένου. Ισως γιατί η οπτική και ο όλος τρόπος της πρότασης είναι ένας νέου τύπου οριενταλισμός και η Αθήνα σε κρίση ένας εξωτικός χώρος/εργαστήρι για τα θεωρητικά τους πειράματα.
- Νομικός, κριτικός βιβλίου