Οι μαγευτικές φυσικές λίμνες της Φλώρινας: Η μούσα του Αγγελόπουλου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Εξι λίμνες. Δεν είναι αστείο. Φυσικές. Γιατί αν πιάσουμε και τις μικρότερες τεχνητές ξεφεύγουμε αισθητά. Η Φλώρινα, είναι προφανές, είναι ο νομός των λιμνών. Εύκολα καταλαβαίνεις τις εικόνες που θα σε ακολουθούν σε τούτο το ταξίδι. Πλάβες σε άψογους αντικατοπτρισμούς, αμέτρητα σμήνη πουλιών, σύννεφα που κατακάθονται πάνω από τις ορεινές λεκάνες και πνίγουν τα πάντα στην ομίχλη, ατέλειωτοι καλαμιώνες.
Ναι, κινηματογραφικό είναι το σκηνικό, όμως την πόλη διάλεξε ο Αγγελόπουλος για να γυρίσει τις ταινίες του. Ούτε τη Ζάζαρη και τη Χειμαδίτιδα στα νότια, ούτε τη Βεγορίτιδα και την Πετρών στα ανατολικά, ούτε καν τις Πρέσπες. Τη γοητευτική πόλη της Φλώρινας επέλεξε ως μούσα του και σ΄ αυτήν επέστρεφε ξανά και ξανά και για τις ταινίες και για πάρτη του.
Η πυξίδα δείχνει τη βορειοδυτική γωνία της Ελλάδας. Από τη μια τα σύνορα με την Αλβανία, από την άλλη με την ΠΓΔΜ. Από τη μία το τελωνείο της Κρυσταλλοποηγής, από την άλλη το τελωνείο της Νίκης. Το Τριεθνές είναι μέσα στη Μεγάλη Πρέσπα. Μια νοητή γωνία που την ξέρουν όλες οι πλευρές καθορίζει τα σύνορα. Αυτό είναι όλο.
Γύρω από τις λίμνες υψώνονται τα εντυπωσιακά βουνά. Ο Βαρνούντας βορειοδυτικά που ξενιτεύεται ως Μπάμπας στα Σκόπια, το Καϊμακτσαλάν ανατολικά που εδρεύει στην Πέλλα, το Βίτσι στα νότια προς την Καστοριά. Δάση ελάτων, βελανιδιών μα εκείνα της οξιάς είναι που μαγεύουν το φθινόπωρο, κάνουν τον κόσμο κατακόκκινο. Από εκεί μέσα έχουν περάσει μακεδονομάχοι κι αντάρτες.
Οπου κι αν σταθείς νιώθεις τον πόνο, γι’ αυτό ο Νομός Φλώρινας έχει ειδικό βάρος. Εχει ένταση. Από τα πυκνά δάση περνούν σήμερα αρκούδες και λύκοι. Κατάσπαρτες είναι οι κεντρικές αρτηρίες του νομού από πινακίδες που προειδοποιούν για «πέρασμα αρκούδας». Θα ΄λεγε κανείς ότι η αρκούδα είναι ζώο ιερό για τη Φλώρινα.
Εδώ εδρεύει ο Αρκτούρος που την προστατεύει κι έχει φτιάξει το καταφύγιό της στο Νυμφαίο. Και το καταφύγιο του λύκου και κέντρο αναπαραγωγής του ελληνικού ποιμενικού σκύλου έχει φτιάξει. Θα ΄λεγε κανείς πως σε αυτόν τον νομό αυτά τα ζώα πρέπει να προσέχεις. Κι όμως δεν κινδυνεύεις από αυτά (αυτά μάλλον κινδυνεύουν) που απομακρύνονται πολύ πριν εσύ τα πάρεις χαμπάρι. Αν από κάτι κινδυνεύεις στις διαδρομές σου στη Φλώρινα είναι οι ποιμενικοί, οι φύλακες των κοπαδιών!
Κατά τα άλλα, πρέπει να έχεις ένα καλό όχημα εκτός δρόμου, τον χειμώνα, γιατί η λάσπη, το χιόνι και ο πάγος δεν αστειεύονται σε αυτά τα βουνά και ένα καλό… αντικουνουπικό το καλοκαίρι (εκτός από τη Ζάζαρη που φημίζεται για την απουσία κουνουπιών λόγω των βατράχων της!).
Το καλύτερο βέβαια που έχεις να κάνεις είναι να περπατήσεις. Και καλύτερα θα απολαύσεις τη φύση και δεν θα ενοχλήσεις τη σπάνια άγρια ζωή που φωλιάζει σε αυτά τα σπουδαία οικοσυστήματα. Η Πρέσπα για παράδειγμα είναι Εθνικός Δρυμός και ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της Ευρώπης.
Ασε που ποτέ δεν ξέρεις αν το χώμα που πατάς είναι στέρεο. Με τις λίμνες και την αυξομείωση των υδάτων τους δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος!
Μαγεία κάθε εποχή
Νυμφαίο, χριστουγεννιάτικες Φωτιές, ποταμός Σακουλέβας με εκλεκτικιστικά κτίρια, Αγ. Αχίλλειος (Πρέσπες γενικώς βασικά) είναι αυτά που πρέπει να επισκεφτείς τουλάχιστον μία φορά στη ζωή σου. Το ποια εποχή θα τα δεις εξαρτάται από τα ενδιαφέροντά σου.
Στη Φλώρινα μπορείς να έρθεις όλες τις εποχές. Τα τοπία αλλάζουν σχεδόν κάθε μέρα και είναι πραγματικά εντυπωσιακή η εναλλαγή εικόνων. Το καλύτερο που θα μπορούσε να σου συμβεί θα ήταν να φτάσεις μια μέρα ηλιόλουστη, την επομένη να πέσει συννεφιά και μυστηριακή ομίχλη κι έπειτα να χιονίσει.
Αν έπρεπε να επιλέξεις μία εποχή για τις λίμνες τότε αυτή θα ήταν φυσικά η άνοιξη (που εδώ πάνω φτάνει κατά τον Μάιο) όταν χιλιάδες φτερωτοί επισκέπτες γεμίζουν ουρανό και λίμνες, κάνοντας ακόμη και τους μη ειδικούς παρατηρητές πουλιών. Τότε μπορείς να απολαύσεις πιο εύκολα κανό ή καγιάκ στη Ζάζαρη και σερφ στη Βεγορίτιδα η οποία είναι πολύ δημοφιλής και το καλοκαίρι.
Η βαρκάδα στην Πρέσπα αντίθετα είναι παντός καιρού. Και δεν είναι μια απλή υδάτινη περιήγηση αλλά εμπειρία και μάθημα ζωής που πρέπει επίσης να πάρεις τουλάχιστον μια φορά στη ζωή σου. Τα ασκηταριά στα απόκρημνα βράχια, τα αόρατα σύνορα, τα πουλιά και οι ψαράδες με τις πλάβες τους… Εδώ μαθαίνεις περίφημα την άψογη συμβίωσή τους.
Το καλοκαίρι έχεις άλλους λόγους για να φτάσεις εδώ πάνω. Ο Αύγουστος είναι ο μήνας των περίφημων φασολιών της Πρέσπας και των αμπελοκαλλιεργειών και πιπεροκαλλιεργειών του Αμυνταίου. Ολοι επί ποδός, στις προσταγές της γης. Ετσι βγαίνουν τα μοναδικά προϊόντα που καθορίζονται από το μεγάλο υψόμετρο και το ιδανικό κλίμα το οποίο φτιάχνουν τα βουνά γύρω από τα λεκανοπέδια.
Πλούσια η γη και από άλλη άποψη. Εκεί, έξω από το Αμύνταιο, απλώνεται ο λιγνιτοφόρος κάμπος που φτάνει έως την Πτολεμαΐδα γι΄ αυτό και η ΔΕΗ λειτουργεί ατμοηλεκτρικό σταθμό. Λιγνιτωρυχείο υπάρχει και στην Αχλάδα, στο ΒΑ όριο του νομού, ενώ έξω από τη Βεύη λειτουργούσαν μέχρι το 2003 τα λιγνιτωρυχεία του Βαρβούτη.
Μακριά από τα σκοτεινά ορυχεία το φως είναι άπλετο στη Φλώρινα. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις είναι συνεχείς. Να άλλος ένας λόγος να έρθεις το καλοκαίρι: τα Πρέσπια, που γίνονται στο απίστευτα ενεργειακό νησάκι του Αγίου Αχιλλείου. Το φθινόπωρο βολεύει για εκπληκτικούς περιπάτους μέσα στα δάση και για αξέχαστα καζανέματα τόσο στην Πρέσπα όσο και στα αποστακτήρια του Αμυνταίου.
Βέβαια όλοι θα συμφωνήσουν πως ο χειμώνας εδώ έχει άλλη χάρη. Σκι στο χιονοδρομικό κέντρο στη Βίγλα Πισοδερίου, βόλτα στο Νυμφαίο, το διασημότερο χωριό της Φλώρινας, το ολοπέτρινο χωριό που μοιάζει βγαλμένο από παραμύθι ή απλά από ευρωπαϊκή χώρα χάρη στην πρότυπη αναστήλωσή του.
Ο χειμώνας όμως ταιριάζει γάντι και στην πόλη. Κι αν έπρεπε να επιλέξεις μία μόνο εποχή για να την επισκεφτείς τότε θα ήταν. Και συγκεκριμένα τα Χριστούγεννα. Για να βιώσεις το συγκλονιστικό έθιμο με τις παγανιστικές ρίζες όταν δεκάδες φωτιές ανάβουν στις γειτονιές της (και στα γύρω χωριά).
Η μεγαλύτερη στήνεται στην Πλατεία Ηρώων και το βίωμα θα σε ακολουθεί για όλη σου τη ζωή. Τον χειμώνα όμως πέφτει και το σινιάκι, το σύννεφο που προκαλεί τη μνημειώδη ατμόσφαιρά της. Μέσα στην ομίχλη έχουν μάθει να ζουν οι Φλωρινιώτες. Να ξιφομαχούν κάνοντας το άθλημα σήμα-κατατεθέν τους, να ζωγραφίζουν, να παίζουν τα περίφημα χάλκινα. Να περπατούν πλάι στον Σακουλέβα με τα απίστευτα εκλεκτικιστικά κτίρια.
Αυτή η ατμόσφαιρα μαζί βέβαια με τις διάφορες πολιτικοοικονομικές και θρησκευτικές συνθήκες έστρωσαν το έδαφος για να γίνει η Φλώρινα πόλη των καλλιτεχνών. Εδώ λειτουργεί παράρτημα της Σχολής Καλών Τεχνών, είναι επισκέψιμα κάποια εργαστήρια καλλιτεχνών αλλά υπάρχουν και πινακοθήκες και Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Πέρνα και από το Αρχαιολογικό Μουσείο όμως που εντυπωσιάζει με τα εκθέματά του, παρουσιάζοντας ένα λιγότερο γνωστό πρόσωπο του νομού.
Με όλες αυτές τις δράσεις αντιμάχονται οι Φλωρινιώτες τις πολικές θερμοκρασίες που τον χειμώνα πέφτουν και στους -25 βαθμούς Κελσίου. Και τα βράδια κάθονται γύρω από σόμπες και τζάκια και σε καλούν. Σου σερβίρουν το περίφημο ντόπιο κεμπάπι τους στα κάρβουνα, σε ποτίζουν κρασί Αμυνταίου ή τσίπουρο, πιάνουν τα κλαρίνα, τα βιολιά και τα ακορντεόν κι αρχίζουν τους βαλκανικούς σκοπούς.
Σε δέχτηκαν. Κι όσο σε δέχονται τόσο καινούργια μυστηριώδη και μαγικά σού εμφανίζει η Φλώρινα. Κι όσο έρχεσαι τόσο θες να ξανάρχεσαι. Γίνεται ανάγκη.
Όλγα Χαραμή, www.ethnos.gr