Πραξικόπημα στην Τουρκία του Ερντογάν: Το βαθύτερο νόημα της διαχείρισης μιας κρίσης
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αγρίεψε το Ισραήλ με τον Ταγίπ Ερντογάν, που είναι σε παράκρουση, και τον εκδικείται: Ακυρώνει την συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με την Τουρκία, δασμοί 100% στις εισαγωγές
Το ξεκαθάρισμα του Ερντογάν με τους Κούρδους: Ποινές φυλάκισης έως και 42 χρόνια σε Ντεμιρτάς και άλλους επιφανείς Κούρδους ηγέτες επέβαλε τουρκικό δικαστήριο
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ο τρόπος με τον οποίο ο κ. Ταγίπ Ερντογάν , η Κυβέρνηση του , τα στελέχη και οι οπαδοί του κόμματος του διαχειρίστηκαν την απόπειρα πραξικοπήματος ( απόπειρα η ανάπτυξη της οποίας δημιουργεί πολλά ερωτηματικά) και συνέβαλαν στην διαμόρφωση των συνθηκών που είχαν ως αποτέλεσμα την αποτυχία της , περικλείει πολλά σημαντικά ειδικά μηνύματα με αρκετούς αποδέκτες εντός και εκτός Τουρκίας.
Αν και διατυπώθηκαν ήδη αρκετές απόψεις από ειδικούς διεθνολόγους σχετικά με τις πτυχές του εγχειρήματος και τις πιθανές συνέπειες του για το μέλλον της Τουρκίας, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται και ένα βαθύτερο μήνυμα που δεν είναι άλλο από την αντίθεση στην εμμονή και επιμονή του Τούρκου Προέδρου να πετύχει, με κάθε κόστος τον πλήρη μετασχηματισμό της Τουρκικής κοινωνίας μέσα από αλλαγές και στην δομή του Τουρκικού Κράτους και στους κοινωνικούς συσχετισμούς που προσδιορίζουν την σημερινή Τουρκική πραγματικότητα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο κ. Ερντογάν επιλέγει για να διαχειριστεί την αντίθεση αυτή.
Η πολιτική βέβαια αυτή την οποία ο κ. Ερντογάν άρχισε να ξετυλίγει μεθοδικά από την περίοδο που εξελέγη για πρώτη φορά Πρωθυπουργός του εξασφάλισε και επιτυχίες αλλά και πολύ δύσκολες στιγμές και αποτυχίες τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στις διεθνείς της σχέσεις, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο ίδιος προφανώς υπερεκτιμώντας τις δυνάμεις του μετά από εκλογικές νίκες και θετικές εκβάσεις υποθέσεων όπως η γνωστή υπόθεση «Βαριοπούλα», εγκατέλειψε την γνωστή από την θεωρία των παιγνίων τακτική του Win Win situation η αλλοιώς Vavariable sum game όπου δεν υπάρχει κανείς απόλυτα κερδισμένος η απόλυτα χαμένος αφού όλοι έχουν ένα σχετικό κέρδος, τακτική που για ένα χρονικό διάστημα έδειχνε ότι ακολουθεί, και υιοθέτησε την ακριβώς αντίθετη άποψη του zero sum game σύμφωνα με την οποία υπάρχει ένας απόλυτα κερδισμένος και ένας απόλυτα χαμένος, διατηρώντας για τον εαυτό του βέβαια την θέση του απόλυτα κερδισμένου.
Η σύγχρονη Ιστορία όμως αποδεικνύει ότι τόσο στο Διεθνές όσο και στο Ευρωπαϊκό σύστημα τα αποτελέσματα από τις πολιτικές προτάσεις και τις σχετικές αντιπαραθέσεις διαμορφώνονται στην λογική μιας μάλλον Win Win situation ακόμα και όταν οι «παίκτες » είναι διαφορετικών η δυσανάλογων διαστάσεων. Έτσι ο Τούρκος Πρόεδρος βρέθηκε, όχι ξαφνικά και τυχαία, αντιμέτωπος με τις πολύ προβληματικές συνεπεία των επιλογών του, διεθνείς σχέσεις της χώρας του.
Η εγγύτητα με τη Σουνιτική πτέρυγα του Ισλάμ αλλά και η εμμονή του στον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης στη Συρία και το Ιράκ και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής , δημιούργησε σοβαρότητα προβλήματα και με τις ΗΠΑ και με τη Ρωσία και όχι μόνο. Το μεγαλεπήβολο σχέδιο του να μετατρέψει την Τουρκία σε «προστάτιδα» δύναμη των απανταχού της Οικουμένης Μουσουλμάνων ξεκινώντας από τους Παλαιστινίους στη λωρίδα της Γάζας σε συνδυασμό με τις απόψεις του για την ενεργειακή πολιτική στην περιοχή, οδήγησε τις άλλοτε καλές σχέσεις με το Ισραήλ σε σχεδόν «μηδενική βάση» ενώ η αδιαλλαξία του στο Κυπριακό ενοχλεί αρκετούς που θεωρούν ότι θα μπορούσε να υπάρξει μία λύση του ζητήματος σύντομα ( το αν η λύση αυτή θα ήταν δίκαια για την Κύπρο είναι άλλο σοβαρό θέμα).
Παράλληλα , στο εσωτερικό πέρα από κάποιες συμπεριφορές με «οσμή» σκανδάλων μελών της οικογενείας του, βρέθηκε αντιμέτωπος με λαϊκή οργή και για τα σχέδια που αφορούσαν την αναμόρφωση του πάρκου στην πλατεία Ταξίμ και για τις προσπάθειες να «φιμώσει» μέσα μαζικής ενημέρωσης και να ελέγξει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ εξόργισε τους πάντες στην Ευρώπη και όχι μόνο όταν ζήτησε να κινηθούν οι διαδικασίες εναντίον δημοσιογράφων επειδή άσκησαν κριτική στην Κυβέρνηση του. Βέβαια κατά μία παράξενη στροφή της τύχης ο κ. Ερντογάν χρησιμοποίησε τα μέσα που πριν από λίγο καιρό προσπαθούσε να φιμώσει προκειμένου να πετύχει την μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίηση των πολιτών εναντίον των πραξικοπηματιών. Και ως ένα μεγάλο βαθμό το πέτυχε με την βοήθεια βέβαια και ανθρώπων όπως ο πρώην πρόεδρος Γκιούλ και ο πρώην πρωθυπουργός Νταβούτογλου με τους οποίους αρχικά συνεργάστηκε στη συνέχεια όμως απέπεμψε με όχι και τόσο κομψό τρόπο.
Ανεξάρτητα όμως από τις σοβαρές και σε διαφορετικά πεδία αναπτυσσόμενες εξελίξεις ο στόχος του Τούρκου Προέδρου παραμένει ο ίδιος: ο μετασχηματισμός της Τουρκικής κοινωνίας μέσα από την αλλαγή των δομών του τουρκικού κράτους και την αλλαγή των συσχετισμών της τουρκικής κοινωνίας. Έτσι για το πρώτο σκέλος της εξίσωσης υιοθέτησε την θέση της Αναθεώρησης του Συντάγματος της χώρας με σκοπό η Τουρκία να μετατραπεί σε Προεδρική Δημοκρατία με Πρόεδρο τον ίδιο φυσικά. Χρειάστηκαν δύο εκλογικές αναμετρήσεις προκειμένου να επιτευχθεί η απαραίτητη πλειοψηφία στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση και όταν αυτό δεν κατέστη δυνατόν, ο Ερντογάν απέπεμψε στην ουσία τον Πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου διορίζοντας στη θέση του ένα πρόσωπο που βρίσκεται πολύ περισσότερο κοντά του με στόχο να υπάρχει πλέον ένα De facto σύστημα Προεδρικής Δημοκρατίας με τον ίδιο στο επίκεντρο. Για το δεύτερο σκέλος της ίδιας εξίσωσης φαίνεται ότι εκμεταλλεύτηκε την κινητοποίηση των οπαδών του κόμματος του ώστε σε συνδυασμό με την καταδίκη των πραξικοπηματιών που έχουν ήδη συλληφθεί να στείλει ένα μήνυμα ισχύος προς κάθε κατεύθυνση, ιδιαίτερα μάλιστα προς τα τμήματα εκείνα της Τουρκικής κοινωνίας που είτε αντιτίθενται είτα αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις πολιτικές του.
Ανεξάρτητα όμως από τις βαθύτερες αιτίες και σκοπούς τα χθεσινά γεγονότα σηματοδοτούν για την Τουρκία μια νέα περίοδο εξελίξεων. Μένει να διαφανεί η κατεύθυνση των εξελίξεων αυτών τόσο σε ότι αφορά στο εσωτερικό της χώρας όσο και σε ότι αφορά στις διεθνείς της σχέσεις.