Το Κόμμα των Εργαζομένων Βραζιλίας καταβροχθίζεται από ένα καφκικό σύστημα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Άιρτον Σένα, Unforgettable! 30 χρόνια από τον τραγικό θάνατο του τρις παγκόσμιου πρωταθλητή της F1: Tι έγινε στη μοιραία στροφή της Ίμολα [videos]

Τρόμος στη Βραζιλία: Φονικές πλημμύρες στο Ρίο Γκράντε με 5 νεκρούς και 18 αγνοούμενους – Το νερό σκέπασε τα σπίτια και παρασύρει τα πάντα [videos]

Την «ανέστησε» και τώρα την πουλάει: Την αποχώρησή του από την Κρουζέιρο ανακοίνωσε ο Ρονάλντο, ακολουθεί η Βαγιαδολίδ

Του Φρεντερίκ Λουό *

Η Βραζιλία κινδυνεύει από έναν επιταχυνόμενο δημοκρατικό εκφυλισμό; Τον Ιούνιο του 2013, η πρόεδρος Ντίλμα Ρουσέφ έβλεπε στο αυθόρμητο κοινωνικό κίνημα που εκδηλωνόταν στη χώρα μια ένδειξη «δημοκρατικής ζωτικότητας».

Τον Οκτώβριο της επόμενης χρονιάς επανεκλεγόταν Πρόεδρος ύστερα από μια εκλογική διαδικασία που αμφισβητήθηκε έντονα. Από τότε, δεν έχει πάψει να βυθίζεται σε μια σύνθετη κρίση την οποία απαρτίζουν η οικονομική ύφεση, τα σκάνδαλα διαφθοράς, η πόλωση των δημοκρατικών συζητήσεων και η πρωτοφανής κινητοποίηση ορισμένων στρωμάτων του πληθυσμού. Τον περασμένο μήνα, ενώ η αντιπολίτευση της ζητούσε να παραιτηθεί και το κόμμα της ήταν έτοιμο να διασπαστεί, η Ρουσέφ μίλησε ανοιχτά για πραξικόπημα.

Και στα δύο στρατόπεδα, όλοι ισχυρίζονται ότι ενδιαφέρονται για τα δημοκρατικά κεκτημένα. Οι υπέρμαχοι της καθαίρεσης της Προέδρου καταγγέλλουν τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση των δημοσίων πόρων. Οι οπαδοί της Ρουσέφ υπερασπίζονται την εκλογική της νομιμότητα και τη συνταγματική τάξη. Η «δημοκρατία» βρίσκεται σε όλα τα χείλη. Εκτός από ορισμένες εξτρεμιστικές οργανώσεις που νοσταλγούν το στρατιωτικό καθεστώς, κάθε στρατόπεδο εμφανίζεται ως υπερασπιστής της δημοκρατίας. Στην πράξη, όμως, κανείς δεν ενδιαφέρεται για την ποιότητα της δημοκρατίας. Οι πολιτικοί ελιγμοί που γίνονται εδώ και μήνες δύσκολα κρύβουν στρατηγικές που υπηρετούν προσωπικούς στόχους.

Το κράτος δικαίου απειλείται λοιπόν από εκείνους ακριβώς που προσποιούνται ότι το υπερασπίζονται; Είναι αλήθεια ότι πολλές δημοκρατικές αρχές έχουν κακοποιηθεί τον τελευταίο καιρό. Θα ήταν υπερβολικό όμως να ισχυριστεί κανείς ότι η βραζιλιάνικη δημοκρατία μοιάζει με ένα πλοίο έτοιμο να βυθιστεί. Αντίθετα, θα μπορούσε να διακρίνει κανείς στα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων πολλές ενδείξεις δημοκρατικής ωριμότητας: Τον σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης, την ενίσχυση των δικαστικών θεσμών, την απομάκρυνση της εντύπωσης ότι υπάρχει ατιμωρησία των ηγετών, τη μη προσφυγή στη βία.

Πέρα από το πόσο εύθραυστη είναι η Πρόεδρος, η σημερινή κρίση αποκαλύπτει την αρτηριοσκλήρωση από την οποία πάσχει το Κόμμα των Εργαζομένων, που βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 14 χρόνια. Ο πολιτικός γολγοθάς της Ρουσέφ είναι η άμεση συνέπεια πολιτικών επιλογών που έχει κάνει το κόμμα από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Λούλα, το 2003. Οι ρίζες όμως του σημερινού καφκικού πολιτικο- διοικητικού συστήματος είναι βαθύτερες, τοποθετούνται γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ?80.

Τα ηγετικά στελέχη του Κόμματος των Εργαζομένων είχαν επισημάνει το πρόβλημα και είχαν δεσμευτεί ήδη από τη δεκαετία του ’90 ότι θα εργάζονταν για την επίλυσή του. Οι ηθικές αρχές, όμως, διαλύθηκαν γρήγορα μέσα στο καζάνι της καθημερινής διακυβέρνησης. Οι υπερασπιστές της κυβέρνησης λένε ότι δεν είχαν τα αναγκαία περιθώρια ελιγμών για να προχωρήσουν σε βαθιές μεταρρυθμίσεις. Οι δυσαρεστημένοι από τον «λουλισμό» μιλούν για έλλειψη πολιτικού θάρρους. Το 2005, το σκάνδαλο του «mensalao» – προμήθειες που δίνονταν σε βουλευτές για να ψηφίζουν τα κυβερνητικά νομοσχέδια – είχε προκαλέσει αναταράξεις, αλλά το κόμμα είχε μείνει όρθιο. Σήμερα, η διαχείριση του Λούλα και της Ρουσέφ κλονίζεται από την υπόθεση «Lava Jato», που αποκάλυψε ένα ευρύ δίκτυο διαφθοράς στους κόλπους του ομίλου Petrobras.

Εκτός από το Κόμμα των Εργαζομένων, το σκάνδαλο πλήττει και πολιτικές προσωπικότητες από άλλα κόμματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα οδηγήσει και σε μια βαθιά ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Οι πολιτικές ελίτ της χώρας έχουν δείξει στο παρελθόν μια θαυμαστή ικανότητα αντίστασης, ανάκαμψης, αν όχι αναγέννησης. Θα μπορούσαν λοιπόν να προσαρμοστούν και πάλι σε μια αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού, φροντίζοντας να περιορίσουν το εύρος των μεταρρυθμίσεων και να προστατεύσουν τα θεμελιώδη συμφέροντά τους.

Κάτω από την πίεση των διαδηλώσεων του Ιουνίου του 2013, η Ρουσέφ προσπάθησε να επιβάλει στο Κογκρέσο μια πολιτική μεταρρύθμιση που συζητείται ματαίως εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα. Καθώς δεν υπερασπίστηκαν όμως οι πολίτες την πρωτοβουλία της, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι οι ίδιοι δημοκράτες που αντιστέκονταν τότε στην πολιτική μεταρρύθμιση ζητούν σήμερα την αποπομπή της Ρουσέφ επειδή διατήρησε το σύστημα στη θέση του?

Πηγή: Le Monde, ΑΠΕ-ΜΠΕ

• Ο Φρεντερίκ Λουό είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών.