Πρόσφυγας απελπισμένος, μεγιστάνας ερωτευμένος: Ευτυχώς δεν χάθηκε η αλληλεγγύη
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Της Φένιας Ρουγκούνη *
«Πέπλο τρόμου καλύπτει την Ευρώπη μετά την τρομοκρατική επίθεση στις Βρυξέλλες».
«Επεισόδια ντροπής με απελπισμένους πρόσφυγες στην Ειδομένη».
«Με χάρη ποζάρει στον φακό ο μεγιστάνας των μίντια Ρούπερτ Μέρντοχ και η φρέσκια σύζυγός του Τζέρυ Χωλ, διάσημο μανεκέν της δεκαετίας του ’70 και τέως κυρία Μικ Τζάγκερ».
Γεγονότα διαφορετικής ποιότητας, βαρύτητας και έντασης εκφωνούνται κάθε μέρα με το ίδιο, μονότονα επίπεδο ηχόχρωμα στα δελτία ειδήσεων. Σημαντικά κι ασήμαντα, σοβαρά και ευτελή συμπορεύονται αρμονικά στην οδό της ενημέρωσης. Γάμοι διασημοτήτων διαδέχονται σφαγές αμάχων, θαλασσινά που σπαρταρούν από φρεσκάδα στη Βαρβάκειο Αγορά διαδέχονται πτώσεις αεροσκαφών, κολεξιόν υψηλής ραπτικής διαδέχονται επιθέσεις βομβιστών. Και όλα αυτά τα ανοίκεια ζευγάρια ανακοινώνονται από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης με μια θανατηφόρα απλότητα, χωρίς καμιά διαφοροποίηση συναισθήματος, χωρίς την ελάχιστη διακύμανση φωνής, σαν να αποτελούν κλωστές ενός ομοιογενούς υφάσματος που στρώνεται με απάθεια κάθε μέρα μπροστά στον καναπέ του σαλονιού μας, και μένει εκεί ασάλευτο.
Σκεφτείτε για μια στιγμή έναν απλό διάλογο καθημερινών ανθρώπων. Συναντά κάποιος, τυχαία, έναν φίλο του στο δρόμο και του ανακοινώνει τον θάνατο ενός κοινού γνωστού. Και με την ίδια ανάσα συνεχίζει: «Μούρλια το κοκορέτσι του Μήτσου στην πλατεία!». Στην καλύτερη περίπτωση, ο δέκτης των δύο πληροφοριών, θα νοιώσει αμηχανία. Ο πιο ευαίσθητος ίσως τηλεφωνήσει και σε ψυχίατρο για συμβουλές. Η έκπληξη όμως και το δέος γεννιούνται μόνο την πρώτη φορά που κάποιος θα ακούσει το παράλογο, τον θάνατο και το κοκορετσάκι αντάμα. Αν υπάρξουν κι άλλες φορές, αν παρόμοιοι διάλογοι επαναλαμβάνονται συστηματικά και γίνουν ρουτίνα καθημερινή, η έκπληξη σιγά σιγά θα ατονήσει, σύντομα θα ξεθωριάσει και εν τέλει θα χαθεί. Κι έτσι ήσυχα και απλά η παθολογία θα γίνει κανονικότητα.
Υπάρχει ωστόσο και το άλλο μέρος του ζεύγους πομπός- δέκτης, όλοι εμείς, οι των μηνυμάτων δέκτες. Πού βρισκόμαστε εμείς την ώρα που η οθόνη μουσκεύει στο αίμα των Σύρων στο Χαλέπι; Μήπως γευόμαστε μια ωραία πίτσα τραγανή; Μήπως καραμελώνουμε κρεμμύδια στο τηγάνι την ώρα που το γυαλί ξεβράζει άψυχα κορμιά στη Μυτιλήνη; Μήπως χτυπάμε ένα φραπόγαλο την ώρα που ο ληστής χτυπάει τον γέροντα; Μήπως;
Ασφαλώς και ναι. Και εμείς, οι θεατές, μέσα στην ίδια παθολογία κολυμπάμε.
Ανέμελοι ταξιδευτές της πολυθρόνας. Με τα σουβλάκια μας, τις παγωμένες μπίρες, τα φραπόγαλα.
Δεν προσδοκώ οι άνθρωποι των ειδήσεων, και οι θεατές μαζί τους, να σπαράζουν αναμαλλιασμένοι για τα δεκάδες πτώματα αμάχων την ώρα που ο φακός ζουμάρει πάνω τους. Ούτε απαιτώ να αλλάζουνε περσόνες ανά δίλεπτο. Ωστόσο οφείλει να μην μπαίνει στο ίδιο κάδρο ο πόλεμος, η ταραμοσαλάτα, ο δαρμένος γέροντας και το φουστανάκι που έραψε η Βίβιαν Γουέστγουντ. Δεν λέμε την μια στιγμή «σ’ αγαπώ» και καπάκι «βούλωσε ο βόθρος», γιατί τότε το «σ΄ αγαπώ» αναπόφευκτα θα βουλιάξει μέσα στην αποχέτευση.
Μολονότι στο τοπίο της ενημέρωσης τα πράγματα φαίνεται να έχουν κριθεί, ακόμα κρατώ μια ελπίδα. Και δεν παραιτούμαι. Λίγη ενσυναίσθηση από όλους μας δεν θα ήταν περιττή. Μια τόση δα φροντίδα για να κρατηθεί το μέτρο των πραγμάτων. Και εν τέλει, μια τόση δα αισθητική. Η «συμ-πάθεια» των αρχαίων μας προγόνων δήλωνε μια αρετή, σπουδαία και ζηλευτή, που σήμερα στα νέα ελληνικά ονομάζουμε συμπόνια. Χάθηκε το νόημα το αλλοτινό, αλλά δεν χάθηκε ο πυρήνας του. Και αυτόν τον λένε αλληλεγγύη.
Ας κρατήσουν οι χοροί και οι τραγανές γουρουνοπούλες, όσο κρατήσουν, χωρίς αιδώ και ενοχές, αλλά ας κρατήσουμε και εμείς ένα φιλότιμο και μιαν ανάμνηση πολιτισμού από τα παλιά, που εικονίζει τον ανέστιο, τον πάσχοντα, τον ξένο ως πρόσωπο ιερό.
- Η Φένια Ρουγκούνη έχει σπουδάσει αγγλική λογοτεχνία, νομικά και μάνατζμεντ. Σήμερα εργάζεται στον Συνήγορο του Πολίτη.