Χάσμα μεταξύ λαϊκισμού και ρεαλισμού στην Τουρκία: Θέμα σε εκδήλωση στο Brookings
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γιατί έπρεπε να είναι μυστική η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας; Έγινε κρυφά στο Λονδίνο ενόψει της επίσκεψης του Πρωθυπουργού στην Άγκυρα
Κρύβουμε την Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη από τους Τούρκους; Τα θαλάσσια πάρκα στα ελληνικά πελάγη, έδωσαν στην Άγκυρα να το καταλάβει, αλλά δεν μιλά ποτέ για ΑΟΖ
Σε εκδήλωση που διοργάνωσε η αμερικανική δεξαμενή σκέψης Brookings για τη παρουσίαση της έκθεσης της Nora Fischer Onar με τίτλο ‘The Populism/Realism Gap: Managing Uncertainty in Turkey’s Politics and Foreign Policy’, αναλύθηκε η ασυμφωνία του λαϊκισμού και του ρεαλισμού που διέπει την τουρκική εσωτερική πολιτική σκηνή και πως αυτή επηρεάζει στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.
H Nora Fischer Onar είναι επισκέπτης διδάσκων στο Institute for Middle East Studies και στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης German Marshall Fund.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι λαϊκιστής όπως ο Πούτιν αλλά και ο Tραμπ. Ωστόσο, η ασυμφωνία λαϊκισμού και ρεαλιστικής πολιτικής αρχίζει να γίνεται πρόβλημα όταν οι λαϊκιστές ηγέτες παρακωλύουν τα εθνικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα της χώρας τους, και αυτή είναι η περίπτωση Ερντογάν.
Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη αντιπαράθεση του με τον Πούτιν στις 24 Νοεμβρίου για την κατάρριψη του ρωσικού αερομαχητικού. Το κίνητρο και των δύο ηγετών ήταν να αναδειχτούν ισχυροί περιφερειακοί ηγέτες γενικότερα και να καθορίσουν το αποτέλεσμα της κρίσης στη Συρία ειδικότερα. Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν η οικονομική και διπλωματική ήττα του πιο αδύναμου παίκτη, δηλαδή της Τουρκίας. Οι ρωσικές κυρώσεις θα στοιχίσουν στην Τουρκία όσο το 5% του ΑΕΠ της Επιπλέον, με αυτή την κίνηση η Τουρκία έχασε τη δυνατότητα να ισορροπεί στρατηγικές συμμαχίες στη Δύση με ισχυρές συνεργασίες στην Ευρασία- όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, στην οποία η Ρωσία είναι ιδρυτικό μέλος-. Αντίθετα, η Ρωσία εδραιώθηκε στην περιοχή καθώς έχει τοποθετήσει S-400 στο έδαφος της Συρίας, κάτι που φέρνει, βέβαια, σε αμηχανία τους ΝΑΤΟικούς συμμάχους.
Η ανακολουθία ρεαλισμού και λαϊκισμού παρατηρείται στις διάφορες φάσεις της διακυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, γεγονός που προκαλεί ανασφάλεια στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και στις διεθνείς σχέσεις.
Συνοπτικά:
Την περίοδο 2002-2008, της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, ο Τούρκος Πρόεδρος χρησιμοποίησε την ευρωπαϊκή ρητορική για να εκτοπίσει το στρατιωτικό και το ελιτίστικο πολιτικό κατεστημένο της χώρας. Την περίοδο 2009-2012, του νέο-οθωμανισμού, η Τουρκία είχε βλέψεις επιρροής στην περιφέρεια, με σύνθημα ‘την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες’, αλλά την ίδια στιγμή απομακρυνόταν από τη Δύση. -0ι διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ από το Μαβί Μαρμαρά και μετά είχαν φτάσει στο χειρότερο σημείο και η λαϊκίστικη αντι-δυτική ρητορική κέρδιζε έδαφος στο εσωτερικό-. Την περίοδο 2013-2015, η Αραβική Άνοιξη έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να αναδειχτεί σε ηγετική περιφερειακή δύναμη με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον, όμως πάλι, η λαϊκιστική και προσωποκεντρική πολιτική του Ερντογάν τον οδήγησε σε λάθη όπως την ανοιχτή στάση του εναντίον του Άσσαντ αντίθετα με τους δυτικούς συμμάχους, την αρχική υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (σε Αίγυπτο, Τυνησία κλπ) με την ελπίδα ότι θα γίνει ένα μετριοπαθές λαϊκό Κόμμα που μαζί με το AKP θα σαρώσουν τη Μέση Ανατολή κ.α. Έκτοτε, παύει να γίνεται λόγος για το ‘τουρκικό μοντέλο’.
Στην παρουσίασή της έκθεσής της η συγγραφέας έκρινε ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, λόγω των τελευταίων εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή υποβαθμίζεται από τη Ρωσία. Παράλληλα εκτίμησε ότι η Ρωσία θα παρεισφρήσει στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας με συνέπεια να ενταθεί η πόλωση μεταξύ των διαφόρων κομματικών σχηματισμών. Ειδικότερα θεώρησε ότι η Ρωσία θα εστιάσει στην μεγαλύτερη κινητοποίηση των κεμαλικών εναντίον του Ερντογάν. Δίνοντας έμφαση στο διαχρονικό ρόλο της Ρωσίας στην εσωτερική πολιτική της Τουρκίας και στον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο χωρών, υπογράμμισε ότι η Τουρκία έχει έλθει 17 φορές σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία και έχει χάσει σε όλες.
Ανάμεσα στα ερωτήματα που τέθηκαν από το κοινό ορισμένα αφορούσαν το Κυπριακό και την εξάρτηση της λύσης του από τον Ερντογάν καθώς και τις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ.
Ο Kadir Üstün, εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος SETA στην Ουάσιγκτον, έκρινε πιθανό ότι θα επέλθει κάποια συμφωνία πακέτο μεταξύ Κύπρου – Τουρκίας και Ισραήλ δεδομένου ότι το Ισραήλ έχει ανάγκη την Τουρκία για να περάσει το φυσικό του αέριο στην Ευρώπη, η Τουρκία έχει ανάγκη την Κύπρο για την προσέγγισή της με την Ε.Ε. αλλά δεν ήταν σε θέση να κάνει πρόβλεψη όσον αφορά το πότε κάτι τέτοιο θα μπορεί να γίνει εφικτό.
Για το ίδιο θέμα, ο Kemal Kirisci, ανώτερος συνεργάτης και διευθυντής του Προγράμματος για την Τουρκία στο Brookings, επισήμανε ότι διαφωνεί με το ότι η λύση του Κυπριακού εξαρτάται αποκλειστικά από τον Ερντογάν.
Ο Sonar Cagaptay, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Washington Institute for Near East Policy, από την πλευρά του υποστήριξε με βεβαιότητα ότι η Ρωσία θα βάλει το χέρι της στο Κυπριακό ώστε να μην υπάρξει συμφωνία μολονότι παραδέχθηκε ότι δεν γνωρίζει πως θα προχωρήσει σε κάτι τέτοιο.