WSJ: Τα Σκόπια στο επίκεντρο της διένεξης της Ρωσίας με τη Δύση
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Τα Σκόπια, η μικρή χώρα των Βαλκανίων μετατρέπεται σε ένα απροσδόκητο πεδίο έντασης μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης, αναφέρει κείμενο των Valentina Pop και Alan Cullison (Μόσχα) στην εφημερίδα WALL STREET JOURNAL με τίτλο “Μacedonia” Becomes Latest Stage for Russian Tensions With the West, προσθέτοντας ότι η Ρωσία κατηγορεί τις δυτικές δυνάμεις ότι υποκινούν ταραχές στην ΠΓΔΜ.
Όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ενάμιση χρόνο μετά τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που ξέσπασαν στο Κίεβο της Ουκρανίας, παρόμοιες εικόνες εκτυλίσσονται στους δρόμους των Σκοπίων. Χιλιάδες διαδηλωτές συρρέουν στο κέντρο της πόλης τις τελευταίες εβδομάδες, εξαγριωμένοι από τα αποσπάσματα παράνομων μαγνητοφωνημένων συνομιλιών τα οποία σύμφωνα με τους ακτιβιστές φέρνουν στην επιφάνεια τη διαφθορά και την ευρεία κατάχρηση εξουσίας από τον Πρωθυπουργό της χώρας, Nikola Gruevski.
Οι διαδηλωτές ζητούν την επανέναρξη των συνομιλιών για την ένταξη των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ δήλωσαν ότι θα παραμείνουν έξω από τα κρατικά κτίρια μέχρι να παραιτηθεί ο Πρωθυπουργός της χώρας.
Αξιωματούχοι στη Μόσχα δηλώνουν ότι κάποιο άλλο χέρι υποθάλπει την κατάσταση στην πρώην γιουγκοσλαβική Δημοκρατία, εκείνο των δυτικών δυνάμεων. Όπως σημείωσε τον Μάιο στο ρωσικό Κοινοβούλιο ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Sergei Lavrov, «τα γεγονότα στα Σκόπια μεθοδεύονται ωμά από το εξωτερικό». Κατά την επίσκεψή του στο Βελιγράδι ο Ρώσος ΥΠΕΞ υπέδειξε ως πιθανά κίνητρα της Δύσης ότι τα Σκόπια», τα οποία εξαρτώνται ευρέως από το ρωσικό φυσικό αέριο, αρνήθηκε να στηρίξει τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης κατά της Μόσχας, που υποβλήθηκαν εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης. Η κυβέρνηση των Σκοπίων, σημείωσε επίσης, στηρίζει το σχέδιο του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream, την πλέον πρόσφατη δηλαδή προσπάθεια της Ρωσίας να παρακάμψει την Ουκρανία για να διοχετεύσει φυσικό αέριο στην ΝΑ Ευρώπη, μέσω της Τουρκίας, της Ελλάδας και ενδεχομένως των Σκοπίων. Το σχέδιο είναι ανταγωνιστικό ως προς τις προσπάθειες που καταβάλλει η ΕΕ για την μείωση της εξάρτησής της από το ρωσικό φυσικό αέριο, όπου περιλαμβάνονταν και το ματαιωμένο πλέον σχέδιο για τη διασύνδεση της Ευρώπης με το Αζερμπαϊτζάν.
Το ρωσικό ενδιαφέρον για την βαλκανική χώρα δεν ήταν ποτέ τόσο μεγάλο, όπως και για την γειτονική Σερβία, την άλλη πρώην γιουγκοσλαβική Δημοκρατία με την οποία οι Ρώσοι μοιράζονται την Ορθόδοξη πίστη και μακροχρόνιους πολιτιστικούς δεσμούς. Με το σχέδιο του Turkish Stream ωστόσο και τις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην εκδίωξη, πέρυσι, του στηριζόμενου από το Κρεμλίνο Προέδρου της Ουκρανίας, Viktor Yanukovych, οι ταραχές στα Σκόπια αποκτούν μεγαλύτερη γεωπολιτική σημασία για τη Μόσχα.
Η μεταβολή αυτή γίνεται ολοένα πιο ορατή καθώς υπήρχαν ρωσικές σημαίες στις πρόσφατες διαδηλώσεις στήριξης του Gruevski. Όπως επεσήμανε ο Erwan Fouéré, πρώην απεσταλμένος της ΕΕ στα Σκόπια, η Ρωσική πρεσβεία εκεί ενίσχυσε το προσωπικό της κατά 25%.
Η ΕΕ, που φοβάται επέκταση της κρίσης στα Βαλκάνια, ανέλαβε το ρόλο του μεσολαβητή και «συμμετέχει πολύ ενεργά» για την εξεύρεση πολιτικής λύσης, σημείωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κατά τη δωδεκάωρη συνάντησή τους στο Στρασβούργο, στις 19 Μαΐου, ο Gruevski και ο σημαντικότερος ηγέτης της αντιπολίτευσης, Zoran Zaev, συμφώνησαν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις ενώ προγραμματίσθηκε άλλη μία μεσολαβητική συνάντηση, αυτή την εβδομάδα, στα Σκόπια.
Σύμφωνα με τον Dmitri Trenin, διευθυντή του Carnegie Center στη Μόσχα, μολονότι οι Αξιωματούχοι του Κρεμλίνου δεν θεωρούν πιθανώς ότι η Δύση προκάλεσε τις ταραχές στα Σκόπια, υποπτεύονται ότι οι δυτικές πρωτεύουσες τις εκμεταλλεύτηκαν για να τα πιέσουν να αποσυρθούν από τη στήριξη που παρέχουν στον Turkish Stream. Οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι τα Σκόπια δεν ήταν ποτέ σταθερά και κατά συνέπεια πιστεύουν ότι η τρέχουσα κρίση έχει σχέση με την προσπάθεια ελέγχου των ρωσικών σχεδίων και της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια, σημειώνει ο Dmitri Trenin.
Ορισμένοι ωστόσο θεωρούν ότι το πάγωμα των διαδικασιών για ένταξη των Σκοπίων στην ΕΕ άφησε ανοιχτή την πόρτα για τη διείσδυση της Μόσχας. Το ΝΑΤΟ επεξεργάσθηκε σχέδιο στα τέλη της δεκαετίας του ’90 για την ένταξη των Σκοπίων σε αυτό, ενώ η χώρα υπέβαλλε αίτημα για ένταξη στην ΕΕ πριν από μία δεκαετία. Η ελληνική κυβέρνηση ωστόσο μπλόκαρε και τις δύο κινήσεις εξαιτίας της διένεξης σχετικά με το όνομα των Σκοπίων. Η Ελλάδα δηλώνει ότι το όνομα Μακεδονία ανήκει στη δική της βόρεια περιοχή.
Σύμφωνα με τον Dusan Reljic, του German Institute for International and Security Affairs, η επιρροή της ΕΕ στα Σκόπια μειώνεται, καθώς έχει χαθεί η βεβαιότητα ένταξης στην ΕΕ, ενώ οι νέοι ζουν σε πολύ χειρότερες συνθήκες από τους γονείς τους και ακόμη χειρότερες από τους παππούδες τους, κατά τη διάρκεια της γιουγκοσλαβικής περιόδου. Κατά συνέπεια, σύμφωνα πάντα με τον Dusan Reljic, η κυβέρνηση των Σκοπίων αναζητεί εναλλακτικές στην Κίνα, στη Ρωσία, στην Τουρκία και στο Αζερμπαϊτζάν. Κάνει την εμφάνισή της μια ποικιλομορφία εξωτερικών επιρροών.
Σύμφωνα με τον Nikola Dimitrov, πρώην πρέσβη των Σκοπίων στην Ουάσιγκτον και στην Ολλανδία, η εγκατάλειψη από την ΕΕ άφησε τη χώρα του για πολύ μεγάλο διάστημα στο έλεος της Ελλάδας». «Πρόκειται για ένα ζήτημα αξιοπιστίας. Εάν η ΕΕ δεν μπορεί να κάνει τη διαφορά στην “Μακεδονία”, μια χώρα δύο εκατομμυρίων κατοίκων τριγυρισμένη από κράτη-μέλη, τότε τι μπορούμε να σκεφτούμε για την Ουκρανία ή το Μαλί;» διερωτάται ο Nikola Dimitrov.