Στην τελευταία του κατοικία ο Γλαύκος Κληρίδης

Με δάκρυα στα μάτια αποχαιρέτησαν, ανάμεσα σε άλλους, στο κοιμητήριο τον Γλαύκο Κληρίδη ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, η η κόρη τού εκλιπόντος Καίτη Κληρίδη, ο στενός φίλος και συνεργάτης του Παντελής Κούρος, ο προσωπικός του γιατρός Ιωσήφ Κάσιος, ο οποίος βρισκόταν δίπλα του μέχρι την τελευταία στιγμή.

Η σορός του Γλαύκου Κληρίδη έφθασε στον ναό της Του Θεού Σοφίας, όπου ψάλθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο και μέλη της Ιεράς Συνόδου η εξόδιος ακολουθία, πάνω σε κιλλίβαντα πυροβόλου. Η σορός ήταν καλυμμένη με τις σημαίες της Κύπρου και της Ελλάδας και επ’ αυτής είχαν τοποθετηθεί οι τιμητικές διακρίσεις που έλαβε κατά την 60χρονη πολιτική του διαδρομή. Τη σορό σήκωναν μέλη -παλαιά και νέα- της προσωπικής φρουράς του Γλαύκου Κληρίδη. Με την άφιξη της σορού στον ναό ο κόσμος άρχισε να τη ραίνει με άνθη, να αναφωνεί “Αθάνατος” και «Άξιος ηγέτης», και να χειροκροτεί παρατεταμένα.

Στην κηδεία παρέστησαν ο τέως Τουρκοκύπριος ηγέτης Μεχμέτ Αλί Ταλάτ με τη σύζυγο του Όγια, ο γγ του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού κόμματος Ασίμ Ακανσόι, ο πρόεδρος του κόμματος Ενωμένη Κύπρος Ιζέτ Ιζτζιάν, ο πρόεδρος του κόμματος Κοινοτικής Δημοκρατίας Τζεμάλ Οζγιγίτ, και ο Ραούφ Ντενκτάς, εγγονός του Τουρκοκύπριου ηγέτη.

Από το εξωτερικό, το “παρών” έδωσαν ο Πρόεδρος της Σερβίας Τόμισλαβ Νίκολιτς και ο υπουργός Τουρισμού του Ισραήλ, Ούζι Λάνταου, ο οποίος εκπροσώπησε τον πρωθυπουργό της χώρας Βενιαμίν Νετανιάχου.

«Υπάρχουν πολιτικοί που επίμονα αναζητούν τη φιλοξενία της ιστορίας και υπάρχουν και εκείνοι που τους αναζητά η ίδια η Ιστορία. Ένας εξ’ αυτών είναι και ο Γλαύκος Κληρίδης, τον οποίο από πολύ νωρίς τον επισήμανε η Ιστορία για να του αφιερώσει αφειδώλευτα τις δέλτους της», τόνισε ο Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης στον επικήδειο λόγο του.

Ο κ. Αναστασιάδης αναφέρθηκε στη μεγάλη διαδρομή του Γλαύκου Κληρίδη, που τα ίδια τα γεγονότα έχουν κατατάξει στη χορεία των μεγάλων ηγετών της Κύπρου και του Ελληνισμού. Σημείωσε την προσφορά του κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που, όπως είπε, σφράγισε καταλυτικά τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του, διότι τότε ρίζωσε και άνθισε βαθιά μέσα του το όραμα μιας ενωμένης και ειρηνικής Ευρώπης και επισήμανε την αναγνώριση, της οποίας έτυχε η προσφορά του Γλαύκου Κληρίδη πριν και μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974, όταν μέσα σε συνθήκες απόλυτου χάους ανέλαβε να αποκαταστήσει τη συνταγματική και δημοκρατική νομιμότητα. Επωφελούμενος δε της παρουσίας εκπροσώπων ξένων κυβερνήσεων και μεγάλου αριθμού Τουρκοκυπρίων, ο Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης διαβεβαίωσε ότι θα εργαστεί άοκνα για την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, η οποία να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα του συνόλου των νομίμων πολιτών της Κύπρου.

Με βαθιά συγκίνηση ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ευχαρίστησε τον Γλαύκο Κληρίδη, γιατί κοντά του έμαθε «πως πολιτική και μικροψυχία δεν συμβαδίζουν, πως αυτοκριτική και αυτογνωσία αποτελούν αρετή, πως η τόλμη να απολογείσαι για τα σφάλματα που διαπράττεις είναι πράξη ευθύνης, πως το πολιτικό ήθος δεν υπηρετείται από ευτελή κίνητρα, πως το πολιτικό όραμα μετατρέπεται σε εφιάλτη αν στερείται του πραγματισμού, πως τα μικρά και μεγάλα προβλήματα μιας χώρας δεν έχουν κομματικό χρώμα, πως οι αποφάσεις του πολιτικού θα πρέπει να λαμβάνονται σε ώρα νηφαλιότητας και ποτέ εν βρασμώ ψυχής». Πάνω απ’ όλα όμως, τόνισε ο κ. Αναστασιάδης, ευγνωμονεί τον Γλαύκο Κληρίδη, γιατί τον δίδαξε πως «σε κρίσιμες ώρες η αγάπη του ηγέτη προς την πατρίδα δεν υπηρετείται από την ρητορεία των μεγάλων λόγων, αλλά από την τόλμη και την αποφασιστικότητα να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος».

Αποχαιρετώντας τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο κ. Αναστασιάδης τον διαβεβαίωσε ότι θα συνεχιστούν με την ίδια αποφασιστικότητα οι αγώνες του, «ώστε να μην αργήσει η μέρα που μνημονεύοντάς σε θα σου αναγγείλουμε πως φανήκαμε αντάξιοι των προσδοκιών σου».

Στεφάνια κατατέθηκαν από τον Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, τον πρεσβευτή της Ελλάδας, εκ μέρους του Προέδρου Κάρολου Παπούλια, από τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, τη θυγατέρα του εκλιπόντος Καίτη Κληρίδη, τον πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, τον υπουργό Τουρισμού του Ισραήλ, εκ μέρους του πρωθυπουργού της χώρας, από τον πρόεδρο της κυπριακής Βουλής και τους αρχηγούς των κομμάτων. Επίσης, απέστειλαν στεφάνια η καγκελάριος της Γερμανίας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου, ο τέως Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας, και η οικογένεια Ντενκτάς.

Επικήδειος λόγος του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη στην κηδεία του Γλαύκου Κληρίδη

Αγαπημένε Πρόεδρε και πολιτικέ μου πατέρα,

Σε μένα έλαχε η τιμή να σε αποχαιρετήσω. Σε μένα να σου μεταφέρω τα μηνύματα σεβασμού, αναγνώρισης, ευγνωμοσύνης και άδολης αγάπης, από το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας και τον λαό της διαιρεμένης ακόμη πατρίδας μας.

Θλιβερό αλλά και ασήκωτο είναι το βάρος της ευθύνης να αποπειραθείς να σκιαγραφήσεις, χωρίς λεκτικούς πλεονασμούς, τη διαδρομή ενός Ηγέτη που τον διέκρινε όχι ο πληθωρισμός των λόγων αλλά ο πλούτος της δράσης, η ικανότητα στη διόραση, η τόλμη και η γενναιότητα στις αποφάσεις, το μέτρο, η εντιμότητα και το ήθος στη μακρά βιολογική και πολιτική του παρουσία.

Εξ’ άλλου δεν έχω ούτε το προνόμιο του ιστορικού συγγραφέα, ούτε και εκ των συναισθημάτων, τη δυνατότητα να αποδώσω, χωρίς τον κίνδυνο της υπερβολής, τα όσα τα ίδια τα γεγονότα έχουν ήδη κατατάξει τον Γλαύκο Κληρίδη στην χορεία των μεγάλων ηγετών της Κύπρου και του Ελληνισμού.

Υπάρχουν πολιτικοί που επίμονα αναζητούν τη φιλοξενία της ιστορίας. Και υπάρχουν και εκείνοι που τους αναζητά η ίδια η ιστορία.

Ένας εξ’ αυτών είναι και ο Γλαύκος Κληρίδης που από πολύ νωρίς τον επεσήμανε η ιστορία για να του αφιερώσει αφειδώλευτα τις δέλτους της.

Τον επεσήμανε στα πρώιμα κιόλας χρόνια του, όταν ασυμβίβαστος με το συντηρητικό κατεστημένο της εποχής του, προβαίνει σε μια πρώτη αντισυμβατική πράξη. Αμφισβητεί τη χρήση της καθαρεύουσας και έρχεται σε αντιπαράθεση με το πανίσχυρο εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής. Οι τότε εφημερίδες έκαναν λόγο για το «μικρό επαναστάτη» και αφιερώνουν κολακευτικά σχόλια για την τόλμη, την παρρησία και το θάρρος του.

Η ιστορία τον επισημαίνει στα χρόνια του μεγάλου παγκοσμίου πολέμου. Όταν αυτοβούλως εγκαταλείπει την άνεση των φοιτητικών του σπουδών στο Λονδίνο και εθελοντικά κατατάσσεται στη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία για να δώσει το δικό του παρών στη μάχη του ελεύθερου κόσμου κατά του φασισμού και του ναζισμού.

Βιώνει τη βαναυσότητα ενός πολέμου που αιματοκύλισε τον πλανήτη. Στη διάρκεια των ανηλεών βομβαρδισμών βλέπει να ισοπεδώνονται τα έργα και οι μόχθοι των ανθρώπων και χιλιάδες αθώων ζωών να θάβονται κάτω από τα ερείπια.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος σφράγισε καταλυτικά τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του Γλαύκου Κληρίδη. Βαθιά μέσα του ρίζωσε και άνθησε το όραμα μιας ενωμένης και ειρηνικής Ευρώπης. Μιας Ευρώπης απαλλαγμένης από τα σύνδρομα του νοσηρού εθνικισμού και των πολεμικών συγκρούσεων.  

Στη δίνη εκείνου του μεγάλου πολέμου ο Γλαύκος Κληρίδης γνωρίζει τη σύντροφο της ζωής του Ειρήνη–Λίλλα. Τον άνθρωπο που έμελλε να τον συντροφέψει στοργικά και να μοιραστεί μαζί του πόνο, θλίψη, αγωνίες και τις ελάχιστες ίσως ευχάριστες στιγμές μιας πολυτάραχης ζωής. Στο πλάι της βρίσκει αγάπη, συντροφικότητα και απόλυτη αφοσίωση και από τα στοιχεία αυτά αντλεί δύναμη και κουράγιο για να πορευτεί στον δύσκολο δρόμο που επέλεξε. Μαζί με τη σύντροφό του θα αποκτήσουν τη μοναχοκόρη τους Καίτη την οποία ευτύχησαν στη συνέχεια να καμαρώσουν να καταλαμβάνει δημόσια αξιώματα και να στέκεται πλάι στο δικό της σύντροφο ζωής, τον Κώστα Σιαμμά.

Η ιστορία επισημαίνει τον Γλαύκο Κληρίδη ξανά, όταν ο Κυπριακός Ελληνισμός με τον επικό του ξεσηκωμό κατά της αποικιοκρατίας, διεκδικεί αυτοδιάθεση και απελευθέρωση. Φύσει επαναστάτης, ο Γλαύκος Κληρίδης δεν θα μπορούσε να συμβιβαστεί με την αδικία και την καταπίεση.

Με το κωδικό όνομα «Υπερείδης» συντάσσεται με την συντριπτική πλειοψηφία του κυπριακού ελληνισμού και αναλαμβάνει σημαντικές αποστολές πολιτικού χαρακτήρα.

Με απαράμιλλο θάρρος και πάθος, υπερασπίζεται ενώπιον των βρετανικών στρατοδικείων τους μελλοθάνατους αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Κι όταν οι προσπάθειές του συντρίβονται μπροστά στις διατεταγμένες αποφάσεις των Άγγλων δικαστών, ο Γλαύκος Κληρίδης γίνεται εξομολόγος των μελλοθανάτων  και δεν είναι λίγες οι φορές που λυγίζει.

Ανυπόκριτα προσφέρει τα δάκρυά του ως αντίδωρο ευγνωμοσύνης στο μέγεθος μιας ανεκτίμητης σε αυτοθυσία προσφοράς.

Η κατάληξη του μεγαλειώδους εκείνου αγώνα δεν βρίσκει το σύνολο των Ελλήνων της Κύπρου σύμφωνους. Η ιστορία συναντά για άλλη μια φορά τον Γλαύκο Κληρίδη να διαβλέπει τους ορατούς κινδύνους του διχασμού και χωρίς συναισθηματισμούς  συντάσσεται ανεπιφύλακτα με την υποψηφιότητα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, προκειμένου να συνεισφέρει στην εδραίωση και την προοπτική του νεοσύστατου κυπριακού κράτους. Υπεραμύνεται σθεναρά στην κριτική όλων εκείνων που τον κατηγορούσαν ότι στράφηκε κατά της υποψηφιότητας του πατέρα του, επιστρατεύοντας το αρχαίο ρητό: «Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων, απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς».

Η περίοδος που ακολούθησε υπήρξε επώδυνη για την Κύπρο και τοv λαό μας.

Μέσα στον κυκεώνα της ταραχώδους εκείνης πορείας, η ιστορία εντοπίζει τον  Γλαύκο Κληρίδη, πρώτα από τη θέση του Υπουργού Δικαιοσύνης κι ύστερα από τη θέση του πρώτου Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, να αποτελεί φωνή σύνεσης, μετριοπάθειας, ενότητας και αυτογνωσίας. Να προειδοποιεί για τις καταστροφικές συνέπειες που θα επέφερε ο διχασμός του Ελληνισμού, ενώ ταυτόχρονα δεν διστάζει  να προειδοποιεί και τις δύο κοινότητες για τις καταστροφικές συνέπειες από τη μη τήρηση των συμφωνηθέντων.

Τα όσα ακολούθησαν μέσα στο δοσμένο εκείνο κλίμα του εθνικού παροξυσμού, του φανατισμού και της οξύτητας, δεν επέτρεψαν το νηφάλιο πολιτικό διάλογο. Ο διχασμός βάθαινε με την απώλεια ανθρώπινων ζωών.

Ο Γλαύκος Κληρίδης υψώνει για άλλη μια φορά τη φωνή του, επιμένοντας πως η βία φέρνει μόνο βία. Και πως η δημοκρατία επιτάσσει τον διάλογο, την πολυφωνία, την ανοχή στην αντίθετη άποψη και τον σεβασμό στην πολιτική διαφορετικότητα και κυρίως την εθνική συνεννόηση.

Πρώτος κάνει πράξη την πολιτική του εφικτού και μέσα από τη διαπραγματευτική του δεινότητα και αξιοπιστία επιτυγχάνει να φτάσει σε απόσταση αναπνοής από μια συνολική συμφωνία που βελτίωνε σημαντικά τις πρόνοιες του Συντάγματος της Ζυρίχης.

Η επίτευξη συμφωνίας δυστυχώς ναυαγεί ως αποτέλεσμα των επικρατουσών συνθηκών και της παρέμβασης της χούντας των Αθηνών, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε μοιραία στα τραγικά γεγονότα του 1974.

Μέσα σε συνθήκες απόλυτου χάους και πλήρους κατάρρευσης των δομών του κράτους σαν αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής, η ιστορία εντοπίζει και πάλι τον Γλαύκο Κληρίδη. Αυτή τη φορά για να αποθέσει στους ώμους του το βαρύτατο φορτίο για την αποκατάσταση της συνταγματικής και δημοκρατικής νομιμότητας και για την ανακοπή της περαιτέρω καταστροφικής προέλασης του τουρκικού στρατού.

Μέσα σε τραγικές για τον λαό μας περιστάσεις, κάτω από αντίξοες συνθήκες που δύσκολα μπορούν να περιγραφούν, ο Γλαύκος Κληρίδης ως Προεδρεύων της Δημοκρατίας, αναλαμβάνει να επιτελέσει ένα πολυδιάστατο έργο. Να επουλώσει τις πρώτες πληγές από την εισβολή, να αποκαταστήσει σχέσεις αρμονικής συνεργασίας με τη δημοκρατική πια Ελλάδα, να περιφρουρήσει τη διεθνή υπόσταση της κλονισμένης Κυπριακής Δημοκρατίας, να ανασυγκροτήσει τις ανύπαρκτες δομές του κράτους, να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους, να εντοπίσει τους αγνοουμένους, να στηρίξει τους εγκλωβισμένους, να τιμήσει τους πεσόντες και τους νεκρούς, να ανακουφίσει τους πρόσφυγες.

Το πολύμορφο αυτό έργο του αναγνωρίζεται τόσο εντός όσο κι εκτός Κύπρου. Ιδιαίτερα όταν ο νόμιμος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος επιστρέφει στην Κύπρο και εκφράζει δημοσίως τις ευγνώμονες ευχαριστίες του.

Όταν σύσσωμη η Βουλή των Αντιπροσώπων, η δημοκρατική Ελλάδα και η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζουν στο πρόσωπο του Γλαύκου Κληρίδη τον έντιμο πολιτικό, τον καλό καραβοκύρη, που κάτω από έκρυθμες περιστάσεις παραλαμβάνει χάος και παραδίδει συντεταγμένο κράτος, όπως ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος ανέφερε χαρακτηριστικά από το βήμα της Βουλής σε ομιλία του την 1^η Νοεμβρίου 1975. Αποτρέπει τη δράση των παρανόμων ομάδων, την ώρα μάλιστα που η δική του ζωή βρίσκεται σε διαρκή και άμεσο κίνδυνο και προσωπικά παρεμβαίνει προλαμβάνοντας πράξεις τυφλού μίσους, ρεβανσισμού και αντεκδίκησης.   

Τα γεγονότα που δυστυχώς ακολούθησαν, μόνο πικρία πρόσφεραν στον Γλαύκο Κληρίδη την οποία ωστόσο παρέκαμψε με τη γνώριμη νηφαλιότητα και υψηλοφροσύνη του. Χωρίς ποτέ μα ποτέ ο ίδιος να ενδώσει στον πειρασμό να αποδώσει στους πολιτικούς του αντιπάλους όσα εκείνοι κατά καιρούς αστόχαστα του είχαν αποδώσει.

Στις 4 Ιουλίου 1976 η ιστορία εντοπίζει τον Γλαύκο Κληρίδη ξανά. Αυτή τη φορά να ηγείται της πρωτοβουλίας για την ίδρυση του Δημοκρατικού Συναγερμού. Έχοντας ο ίδιος επώδυνα βιώσει τις συνέπειες του διχασμού της κυπριακής κοινωνίας και πιστεύοντας βαθιά στην ανάγκη της εθνικής συμφιλίωσης, συγκεντρώνει κάτω από τη στέγη του Δημοκρατικού Συναγερμού, αντίρροπες πολιτικές δυνάμεις που μέχρι πρότινος βρίσκονταν στα χαρακώματα μιας αδιέξοδης και νοσηρής πολιτικής αντιπαράθεσης.

Με το αλάνθαστο πολιτικό του αισθητήριο, την αδιάψευστη διαίσθηση και διορατικότητά του, από την πρώτη κιόλας εκείνη στιγμή δηλώνει παρών στο προσκλητήριο για μια νέα Κύπρο της δημοκρατίας, του πλουραλισμού και της πολυφωνίας. Για μια σύγχρονη κοινωνία της ανοχής, της διαφορετικότητας και της δημιουργικής σύνθεσης. Διαβλέπει τη δυνατότητα μιας μεγάλης ευκαιρίας για μια νέα πορεία της κυπριακής κοινωνίας προς το μέλλον. Με ανανέωση της δημοκρατίας, με απόλυτη καταδίκη της ρητορικής πλειοδοσίας, με απόρριψη της βίας και των φανατισμών, με ευρωπαϊκό πολιτικό πολιτισμό.

Ξεπερνώντας στην πράξη στερεότυπα σύνδρομα ανασφάλειας, απομόνωσης και επαρχιωτισμού, τολμηρά αποτυπώνει το όραμά του για μια Κύπρο που θα συμπορεύεται ισότιμα και δημιουργικά με τους λαούς της Ενωμένης Ευρώπης.

Με νωπές και ανεπούλωτες ακόμη τις πληγές του αδελφοκτόνου διχασμού και της τουρκικής κατοχής, οι ακρότητες, οι δημόσιοι προπηλακισμοί και η άκριτη στοχοποίηση προσώπων αλλά κυρίως ιδεών, δεν ήταν άγνωστο φαινόμενο για την τότε πολιτική μας ζωή. Μέσα από τον κυκεώνα των ακραίων εκείνων γεγονότων, ο Γλαύκος Κληρίδης, παραμερίζοντας τα όποια αισθήματα προσωπικής πικρίας, αναδεικνύεται με τη διαλεκτική του μετριοπάθεια ως σοφός πολιτικός ηγέτης του μέτρου, της μετριοπάθειας και της συνδιαλλαγής.

Η προσωπική δικαίωση του Γλαύκου Κληρίδη, μπορεί να καθυστέρησε χρονικά, ήρθε όμως τελικά το 1993 όταν η ιστορία και η ετυμηγορία του κυρίαρχου λαού, για δύο συνεχόμενες θητείες του αναθέτει την ευθύνη για τις τύχες της Κύπρου. Με μια οραματική πολιτική που καταργεί στην πράξη τις διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος και προτάσσει την κοινή προσδοκία για μια πατρίδα που θα αγκαλιάζει όλα τα παιδιά της.

Ο Πρόεδρος Κληρίδης αποδύεται σε μια πολυεπίπεδη προσπάθεια για αναβάθμιση της αδελφικής συνεργασίας με την Ελλάδα, για την επίτευξη μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού και για κατάκτηση του μεγάλου εθνικού και στρατηγικού στόχου της ένταξης στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Παρακάμπτοντας διεθνείς αντιδράσεις και ασφυκτικές πολιτικές πιέσεις, επισφραγίζει με την ιστορική απόφαση της Κοπεγχάγης στις 12 Δεκεμβρίου 2002, την ένταξη της πατρίδας μας στην Ενωμένη Ευρώπη, όταν μάλιστα η Άγκυρα απροσχημάτιστα απειλούσε με άνευ ορίων αντιδράσεις.

Στα δέκα χρόνια διακυβέρνησης Κληρίδη, με την συνεργασία όλων ανεξαιρέτως των πολιτικών δυνάμεων, επιτεύχθηκε η σταθεροποίηση της οικονομίας, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, η διεύρυνση των δικαιωμάτων των ασθενέστερων στρωμάτων του λαού ώστε η Κύπρος δικαιωματικά να διεκδικήσει και τελικά να επιτύχει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τις καλύτερες μάλιστα επιδόσεις.

Ο Γλαύκος Κληρίδης ευτύχησε να δει το ένα από τα δύο μεγάλα του οράματα να πραγματώνονται. Το άλλο παρέμεινε ανεκπλήρωτο αφού η Κύπρος συνεχίζει ακόμα και σήμερα να είναι διαιρεμένη.  

Μέσα από μια πολυδιάστατη πολιτική κατορθώνει την κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα που καταθέτει για πρώτη φορά ολοκληρωμένη πρόταση λύσης του Κυπριακού. Το εγχείρημα εκδηλώνεται δυστυχώς ελάχιστα πριν τη λήξη της δεύτερη θητείας του Προέδρου. Ενώ η απώλεια των εκλογών το Φεβρουάριο του 2003 του αποστερεί τη δυνατότητα της συνέχισης μιας σθεναρής διαπραγμάτευσης προς επίτευξη μιας λύσης που θα ικανοποιούσε τις προσδοκίες του λαού μας.

Παρά το γεγονός πως το προχωρημένο της ηλικίας θα του επέτρεπε να παραμείνει μακράν, συμπαραστέκεται στον επόμενο πρόεδρο, συνοδεύοντας τον σε όλες τις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν. Στο δημοψήφισμα, παρά τις διαφωνίες του με πολλές των προνοιών του τελικού σχεδίου λύσης, με τον πραγματισμό που τον διέκρινε δεν δίστασε να κάμει δημόσια γνωστές τις επιλογές του. Το αποτέλεσμα της λαϊκής ετυμηγορίας γίνεται απόλυτα σεβαστό από τον ηγέτη που σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για την επικράτηση των δημοκρατικών αξιών.   

Η πολιτική του όμως παρακαταθήκη, της συνεννόησης, του διαλόγου και της συμφιλίωσης,  έχει στέρεα θέσει τα θεμέλια που επιτρέπουν στον Κυπριακό λαό στο σύνολό του, σε Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους, Μαρωνίτες, Αρμένιους και Λατίνους βάσιμα να προσβλέπει πως θα ανατείλουν καλύτερες μέρες για την κοινή μας πατρίδα.

Και θα ήθελα να επωφεληθώ της σημερινής παρουσίας εκπροσώπων ξένων κυβερνήσεων, αλλά και το πιο σημαντικό μεγάλου αριθμού Τουρκοκυπρίων από τον κόσμο της πολιτικής, της οικονομίας, της διανόησης για να στείλω ένα μήνυμα με τους ίδιους με τον Γλαύκο Κληρίδη οραματισμούς:

Το μήνυμα πως είμαι αποφασισμένος άοκνα να εργαστώ προκειμένου να επιτύχουμε  την εξεύρεση μιας λύσης βασισμένης στις κατά καιρούς συμφωνίες κορυφής, στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, που θα μας οδηγεί σε ένα κράτος σύγχρονο που θα σέβεται και θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα του συνόλου των νομίμων πολιτών του.

Είναι κατά την άποψη μου καιρός να υπερκεράσουμε την εύλογη δυσπιστία που προκάλεσαν τα πάθη και τα μίση του παρελθόντος, επειδή μας αξίζει ένα καλύτερο μέλλον. Η πατρίδα δεν είναι σημείο σύγκρουσης για το χτες και το σήμερα. Αλλά όραμα, αισιοδοξία κι ελπίδα για το αύριο. Το αύριο το δικό μας και των παιδιών μας. Ελπίδα μου είναι πως τόσο οι συμπατριώτες μου Τουρκοκύπριοι αλλά και η Τουρκία συμμερίζονται το ίδιο όραμα και προς αυτή την κατεύθυνση θα εργαστούν μακριά από τις όποιες άλλες σκοπιμότητες ώστε να πετύχουμε το συντομότερο αυτό που ήταν βίωμα ζωής του Γλαύκου Κληρίδη.

Ο Γλαύκος Κληρίδης φεύγει καταξιωμένος με μια καθολική αναγνώριση, που αποτυπώνεται όχι μόνο στην παρουσία σύσσωμης της πολιτικής ηγεσίας του τόπου και του λαού αλλά και με την συμμετοχή της πολιτικής ηγεσίας της Ελλάδας και σωρείας άλλων διακεκριμένων προσωπικοτήτων τους οποίους και θερμά ευχαριστώ για την εδώ παρουσία τους.  

Αυτή την ώρα που συγκλονισμένος στέκω ενώπιον του σκηνώματος ενός ανθρώπου που υπήρξε πρωταγωνιστής και διαμορφωτής της κυπριακής ιστορίας για πάνω από μισό αιώνα, επιτρέψτε μου μια προσωπική κατάθεση ψυχής.

Ο Γλαύκος Κληρίδης ποτέ μα ποτέ δεν απέδρασε από τις ευθύνες του. Τόλμησε πολλές φορές, αγόγγυστα να σηκώσει στους ώμους του ευθύνες άλλων, ευθύνες που δεν του αναλογούσαν. Αντίκρισε το θάνατο κατάματα, χωρίς υπεκφυγές.  Έφυγε από τον κόσμο με πλήρη αξιοπρέπεια. Με μια βαθιά αξιοθαύμαστη πνευματική ενάργεια, με μια εκπληκτική ψυχική γαλήνη και μια μεγαλειώδη ανθρώπινη αρχοντιά.

Αγαπημένε μου Πρόεδρε,    

Θα ήταν ασυγχώρητη αγνωμοσύνη, αν σαν επίλογο του ταπεινού μου λόγου δεν εξέφραζα δημόσια τα όσα πολλά σου χρωστώ.

Σ’ ευχαριστώ γιατί με περιέβαλες με πατρική στοργή και αγάπη, γιατί με στήριξες σε δύσκολες ώρες, γιατί με δίδαξες να ανέχομαι και να υπομένω, να σέβομαι και να τιμώ, όσους εκφράζουν την άλλη άποψη.

Σ’ ευχαριστώ γιατί κοντά σου έμαθα πως πολιτική και μικροψυχία δεν συμβαδίζουν,

πως αυτοκριτική και αυτογνωσία αποτελούν αρετή,

πως το πολιτικό ήθος δεν υπηρετείται  από ευτελή κίνητρα,

πως το πολιτικό όραμα μετατρέπεται σε εφιάλτη αν στερείται του πραγματισμού,

πως τα μικρά και μεγάλα προβλήματα μιας χώρας δεν έχουν κομματικό χρώμα,

πως οι αποφάσεις του πολιτικού θα πρέπει να λαμβάνονται σε ώρα νηφαλιότητας και ποτέ εν βρασμώ ψυχής.

Πάνω απ’ όλα όμως σε ευγνωμονώ γιατί με δίδαξες, πως σε κρίσιμες ώρες η αγάπη του ηγέτη προς την πατρίδα δεν υπηρετείται από την ρητορεία των μεγάλων λόγων, αλλά από την τόλμη και την αποφασιστικότητα να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος.

Πως το προς την πατρίδα καθήκον είναι να είσαι ωφέλιμος παρά αρεστός.

Αγαπημένε μου Πρόεδρε,

Θέλω να είσαι ήσυχος αλλά και βέβαιος πως θα συνεχίσουμε με την ίδια αποφασιστικότητα τους αγώνες σου ώστε να μην αργήσει η μέρα που μνημονεύοντας σε θα σου αναγγείλουμε πως φανήκαμε αντάξιοι των προσδοκιών σου.

Να πας στο καλό αγαπημένε μας Πρόεδρε αγαπημένε μας Καπετάνιε.

Η Ιστορία και όλοι εμείς θα κρατήσουμε αιώνια τη μνήμη σου.