Σλάγκερ: Ο τρόπος αντιμετώπισης των Ρομά δεν άλλαξε από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Της Ζωής Λεουδάκη

Η ιστορία της μικρής ξανθιάς Μαρίας που βρέθηκε σε μία οικογένεια Ρομά στα Φάρσαλα, μονοπώλησε τον ελληνικό και διεθνή τύπο για μερικές εβδομάδες και έφερε στην επιφάνεια μια σκληρή πραγματικότητα. Οι φυλετικές διακρίσεις προς τους Ρομά, τους τσιγγάνους ή τους γύφτους, όπως συχνά αποκαλούνται, στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ακόμα συνεχίζονται.

Η Έρικα Σλάγκερ (φωτογραφία) είναι εμπειρογνώμονας σε θέματα που αφορούν τα δικαιώματα των Ρομά και νομική σύμβουλος της Αμερικανικής Επιτροπής για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στη Ευρώπη, γνωστή ως Επιτροπή Ελσίνκι. Η κ. Σλάγκερ μελετά επί 20 χρόνια τους Ρομά σ’ ολόκληρο τον κόσμο.   Οι Ρομά αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονότητα στην Ευρώπη. Προέρχονται από τη Βόρειο Ινδία και στηn Ευρώπη εμφανίστηκαν το 13ο αιώνα.  Η ιστορία τους χαρακτηρίζεται από έντονες φυλετικές διακρίσεις, κοινωνική απομόνωση και στοχοποίηση, που καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά, δηλώνει.

Η κ. Σλάγκερ έχει επισκεφτεί την Ελλάδα και πολλούς από τους καταυλισμούς των 150.000 με 300.000 Ρομά που ζουν σε διάφορα σημεία της χώρας. «Η φτώχεια τρομάζει και περιθωριοποιεί» δηλώνει.  «Ο κόσμος πάντα αναγνωρίζει την φτώχεια σαν μέρος της Ρομανικής ταυτότητας και αυτό τροφοδοτεί τη δημιουργία στερεότυπων».

Οι πολύ φτωχοί Ρομά, που ζουν στο περιθώριο, «τραβούν την προσοχή μας και κάνουν όλους εμάς να μην αισθανόμαστε άνετα με το μέγεθος της εξαθλίωσης μέσα στην οποία ζουν» συνεχίζει. Οι φτωχοί Ρομά ξεχωρίζουν, ενώ οι Ρομά που είναι ενταγμένοι στην κοινωνία περνούν απαρατήρητοι.

Η Σλάγκερ πιστεύει ότι ο τρόπος με τον οποίο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παρουσίασαν την ιστορία του μικρού ξανθού κοριτσιού και ο δημόσιος διάλογος που επακολούθησε, μπορεί να δημιουργήσουν ένας είδος αρνητικής αντίδρασης απέναντι στους Ρομά. Ήδη στην Ιρλανδία, σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις, παιδιά απομακρύνθηκαν δια της βίας από την οικογένειά τους γιατί δεν έμοιαζαν με τους γονείς τους. Αργότερα, μετά από εξετάσεις DNA αποδείχτηκε ότι όντως επρόκειτο για τους βιολογικούς γονείς τους. Ανάλογο περιστατικό παρουσιάστηκε και στη Σερβία, όπου ακροδεξιά στοιχεία απείλησαν να απομακρύνουν παιδί Ρομά από τους γονείς του για παρόμοιους λογούς.

Η Σλάγκερ επισημαίνει ότι ο τρόπος αντιμετώπισης των Ρομά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την κοινωνία εξακολουθεί να είναι παρόμοιος μ’ αυτόν κατά την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου, που οδήγησε στη γενοκτονία που υπέστησαν από τη Ναζιστική Γερμανία. Περίπου το ήμισυ του πληθυσμού των Ρομά πέθανε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.  Η καταδίωξη των Ρομά από το Τρίτο Ράιχ αναγνωρίστηκε ως γενοκτονία δεκαετίες μετά, το 1991.

«Ακόμα και μετά από τόσα χρόνια δεν έχει σημειωθεί μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι Ρομά από το ευρύ κοινό» τονίζει. Για παράδειγμα, η νομική σύμβουλος της Επιτροπής Ελσίνκι αναφέρει μια σφυγμομέτρηση της γνώμης 1.500 αστυνομικών που έγινε το 1999 στην Ουγγαρία. Πάνω από το 50% πίστευαν ότι οι Ρομά έχουν μια γενετική προδιάθεση στην εγκληματικότητα.  Αυτές είναι ιδέες που επικρατούσαν στην «Ευρώπη πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και αποτέλεσαν το ιδεολογικό πλαίσιο για τη γενοκτονία των Ρομά».  Ο ίδιες αυτές προκαταλήψεις ισχύουν ακόμα και τώρα.

Πολλοί στην Ελλάδα πιστεύουν πως οι Ρομά δεν θέλουν να αφομοιωθούν.  Η κ. Σλάγκερ διαφωνεί και πιστεύει ότι είναι οι προκαταλήψεις που διαμορφώνουν τις αντιλήψεις μας γι’ αυτούς.δηλώνει.  Οι αντιλήψεις που πολλές φορές έχουμε γι αυτούς αυτές «ανταποκρίνονται μόνο σε μία όψη του τρόπου ζωής των Ρομά».

Επισημαίνει επίσης ότι Ρομά από διάφορες χώρες της  Ευρώπης έχουν προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Χάγης για να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους θα έχουν πρόσβαση στην παιδεία. Υπάρχουν υποθέσεις που έχουν φτάσει στο δικαστήριο από την Ελλάδα, την Κροατία και την Τσεχοσλοβακία, όπου η πρόσβαση παιδιών Ρομά σε σχολεία είναι δύσκολη.

Η Σλάγκερ αναφέρει ότι η Ελληνική κυβέρνηση έχει πάρει μέτρα για την εκπαίδευση των Ρομά στα ελληνικά σχολεία,  αλλά δεν έχουν γίνει αρκετά που να διασφαλίζουν την εφαρμογή αυτών των μέτρων.  Πολλές φορές είναι η κοινότητα στην οποία ανήκει το σχολείο που μπορεί να αντιδρά γιατί δεν θέλει παιδιά Ρομά στην τάξη.  Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να επιβλέψει την εφαρμογή των νόμων που αφορούν την πρόσβαση των Ρομά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, τονίζει η Έρικα Σλάγκερ.

Οι Ρομά αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονότητα στην Ευρώπη, ανέρχονται στα 12 εκατομμύρια. Στη Βουλγαρία αποτελούν το 23% του εργαζομένου πληθυσμού της χώρας.  Στην Ρουμανία ανέρχονται στα 2 εκατομμύρια. Στην Ουγγαρία υπολογίζεται ότι μέχρι το 2014, οι Ρομά θα συνιστούν το 40% του πληθυσμού. Μια πολιτική που θα καταφέρει να εντάξει τους Ρομά στο εργατικό δυναμικό της χώρας θα έχει ευεργετικό αντίκτυπο στην οικονομία, σημειώνει η νομική σύμβουλος της Επιτροπής Ελσίνκι. Επίσης οι Ρομά σε μερικές χώρες θα μπορούσαν ν’ αποκτήσουν με τη ψήφο τους σημαντική πολιτική επιρροή.

Με τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν δημιουργηθεί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση προβλημάτων των Ρομά σε πανευρωπαϊκό πλέον επίπεδο.  Πριν από δύο μόλις χρόνια αποφασίστηκε ότι όλες οι χώρες της Ε. Ε. πρέπει να υιοθετήσουν ένα «πλάνο δράσης» όσο αφορά τους Ρομά.  Αυτό είναι πολύ θετικό τονίζει η κ. Σλάγκερ

Αυτή την στιγμή, επισημαίνει  περιμένουμε να δούμε ποιο θα είναι το περιεχόμενο αυτών σχεδίων δράσης των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, πως οι κυβερνήσεις θα χρηματοδοτήσουν αυτές τις πρωτοβουλίες, και πως θα απαλύνουν τις προκαταλήψεις που υπάρχουν απέναντι στους Ρομά, οι οποίες λειτουργούν ανασταλτικά στην αφομοίωσή τους.

Στις ΗΠΑ οι Ρομανικής καταγωγής αμερικανοί ανέρχονται στο ένα εκατομμύριο και όπως και άλλες μειονοτικές ομάδες είναι ενταγμένοι στην αμερικανική κοινωνία.

Στην Ευρώπη, υπάρχει ένα καλά οργανωμένο κίνημα για την προστασία των δικαιωμάτων των Ρομά. Το Κέντρο Δικαιωμάτων των Ευρωπαίων Ρομά με έδρα τη Βουδαπέστη και εμβέλεια ολόκληρη την Ευρώπη προωθεί στρατηγικής σημασίας υποθέσεις. ( 24).  Τώρα όμως, επισημαίνει η Σλάγκερ, το επόμενο στάδιο θα είναι να δημιουργηθούν τοπικές οργανώσεις σε διάφορες χώρες, που θα μπορούν να δώσουν μάχη, εκ των έσω, για τα δικαιώματα των Ρομά.

ΠΗΓΗ – Φωτογραφία: http://gr.voanews.com