Μεγαλειώδης υποδοχή της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Ανδρέα στην Κύπρο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Toυ Αριστείδη Βικέτου
Την συγκίνηση του για την έλευση της τιμίας κάρας (ιεράς κεφαλής) του Αποστόλου Ανδρέα από την Πάτρα στην Λευκωσία εξέφρασε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης.
Σε δηλώσεις, μετά την επίσημη υποδοχή χθες της τιμίας κάρας στον ναό της του Θεού Σοφίας όπου θα εκτίθεται για προσκύνημα, ο Κύπριος πρόεδρος δήλωσε:
“Με την εδώ παρουσία θυμούμαστε όλοι και τη Μονή του Αποστόλου Ανδρέα (σ.σ: στην Καρπασία) και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Μονή, αλλά και την απόσταση που φαίνεται να μας χωρίζει. Μια απόσταση που πρέπει να διανύσουμε για να νιώσουμε ότι έχουμε πράξει το καθήκον μας απέναντι σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους που πίστεψαν σε αυτόν τον μεγάλο Απόστολο».
Η τιμία κάρα έφθασε στην Κύπρο με αεροσκάφος της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Την συνόδευαν οι Μητροπολίτες Πατρών Χρυσόστομος και Μαντινείας Αλέξανδρος. Άγημα του στρατού απέδωσε τιμές και από την σκάλα του αεροσκάφους μέχρι την είσοδο της αίθουσας επισήμων του παλαιού αεροδρομίου Λάρνακας υπήρχε στρωμένο κόκκινο χαλί.
Την τιμία κάρα υποδέχθηκαν ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος ο Β’, εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας ο Υπουργός Αμυνας Φώτης Φωτίου, οι Μητροπολίτες Πάφου Γεώργιος και Κιτίου Χρυσόστομος, ο Επίσκοπος Καρπασίας Χριστόφορος και ο Δήμαρχος Λάρνακας Ανδρέας Λουρουτζιάτης.
Σε δηλώσεις του ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος εξέφρασε την ικανοποίηση του για το γεγονός ότι «ο Απόστολος Ανδρέας έστω και για λίγες μέρες έρχεται σε μια περιοχή δική του, στη περιοχή της Μέσης Ανατολής».
Ταυτόχρονα εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς το Μητροπολίτη Πατρών για την αγάπη του προς την Κύπρο και το λαό της, ο οποίος υποφέρει εκτός από το εθνικό και από το οικονομικό πρόβλημα.
Ο Μητροπολίτης Πατρών ευχαρίστησε τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, γιατί, όπως είπε, «προσκαλέσατε τον Απόστολο Ανδρέα να έρθει κοντά σας. Ηρθαμε με πολλή χαρά και συγκίνηση για να ευλογήσει ο Αγιος Ανδρέας και αυτό το μαρτυρικό λαό και να ευλογήσει αυτή τη γη τη ποτισμένη με τα αίματα ηρώων και μαρτύρων”.
Eίναι η τρίτη φορά μέσα σε 46 χρόνια, που η κάρα του Αποστόλου Ανδρέα έρχεται στην Κύπρο για προσκύνημα. Η πρώτη ήταν το 1967, επί αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και είχε εκτεθεί για προσκύνημα στη μονή του Αποστόλου Ανδρέα στην κατεχόμενη σήμερα Καρπασία. Τότε η υποδοχή της κάρας είχε γίνει στο λιμάνι της Αμμοχώστου. Η δεύτερη φορά ήταν το 1987, επί αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Α’ και είχε εκτεθεί για προσκύνημα στη Λευκωσία.
Η μονή του Αποστόλου Ανδρέα βρίσκεται στο ανατολικότερο σημείο της Κύπρου, στη χερσόνησο της Καρπασίας. Η παράδοση φέρει τον Απόστολο Ανδρέα να έχει περάσει από εκείνο το μέρος τον 1ο αιώνα μ.Χ., όταν το καράβι με το οποίο ταξίδευε έμεινε αγκυροβολημένο για τρεις ημέρες σε παρακείμενο λιμανάκι λόγω νηνεμίας. Εκεί ο Απόστολος δημιούργησε μία πηγή στο βράχο από όπου άρχισε να αναβλύζει άφθονο νερό, που τρέχει από τότε στον λάκκο της Παλαιάς Εκκλησίας και από εκεί βγαίνει σαν αγίασμα από βρύση κοντά στη θάλασσα. Αυτό θεράπευσε και το τυφλό παιδί του καπετάνιου του καραβιού, ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, έκτισε στην ίδια τοποθεσία ναό αφιερωμένο στον πρωτόκλητο μαθητή του Χριστού.
Το 1103 μ.Χ. υπάρχει μία πρώτη μαρτυρία για την ονομασία του λιμενίσκου που βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι, από τον Αγγλοσάξονα προσκυνητή Seawolf, ο οποίος το αποκαλεί «λιμανάκι του Αποστόλου Ανδρέα». Η μαρτυρία θεωρείται σημαντική, αφού συνδέει το όνομα του Αποστόλου με το ακρωτήρι της Καρπασίας από τα βυζαντινά χρόνια, ένδειξη ότι η παράδοση για τον Απόστολο Ανδρέα υπήρχε από τότε.
Μία άλλη σημαντική μαρτυρία με σαφή αναφορά, αυτή τη φορά, σε ύπαρξη μοναστηριού στην περιοχή, γίνεται το 1191 μ.Χ. από τον Άγγλο ιερωμένο Benedict of Peterborough, ο οποίος αναφέρει ότι ο τότε διοικητής της Κύπρου Ισαάκιος Κομνηνός (1185-1191) συνελήφθη από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο σε πολύ καλά οχυρωμένο μοναστήρι, που ονομαζόταν «Ακρωτήριον του Αποστόλου Ανδρέα».
Επίσης, το ακρωτήρι αναφέρεται σε παλαιούς χάρτες της Κύπρου, ήδη από το 1465, ως ακρωτήρι του Αγίου Ανδρέα («Capo de Sando Andrea»). Σε παλαιούς χάρτες σημειώνεται και η ύπαρξη εκκλησίας στη θέση του σημερινού μοναστηριού, με την ονομασία Άγιος Ανδρέας («Sando Andrea»).
Παρόμοιες αναφορές γίνονται και από πολλούς περιηγητές που επισκέφθηκαν την Κύπρο, τόσο κατά την περίοδο της Λατινοκρατίας (1191-1571) όσο και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1571-1878). Η ιστορία του μοναστηριού γίνεται, ουσιαστικά, γνωστή περίπου από το 1855, όταν ο παπά Ιωάννης Νικόλα Διάκου από το Ριζοκάρπασο άρχισε την οικοδόμηση του καινούργιου ναού, που εγκαινιάστηκε στις 15 Αυγούστου 1867, επί αρχιεπισκόπου Σωφρονίου. Ο παπά Ιωάννης θεωρείται ο κτήτορας του σημερινού μοναστηριού.
Από τα κτίσματα του πρώτου ναού δεν διασώζονται καθόλου ίχνη. Στη θέση τους ανεγέρθη αρκετά χρόνια αργότερα – κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας τον 15ο αιώνα – ναός, που υπάρχει μέχρι σήμερα, όχι όμως και τα κτίρια που το περιέβαλλαν.
Ο παλαιός αυτός ναός, ο οποίος είναι γοτθικού ρυθμού, βρίσκεται τριάμισι μέτρα χαμηλότερα από το ιερό του καινούργιου (σημερινού) ναού και οι εισόδοί του είναι δύο πετρόκτιστες σκάλες. Το σχήμα του είναι τετράγωνο και η πύλη του, που βρίσκεται στη νότια πλευρά, είναι πετρόκτιστη και αψιδόσχημη.
Ο καινούργιος ναός του μοναστηριού χρονολογείται στον 19ο αιώνα, με βάση επιγραφή όπου αναγράφεται η ημέρα των εγκαινίων του, 15 Αυγούστου 1867. Είναι μονόκλιτος με καμαρόσχημη οροφή ενισχυμένη με έξι κτιστές ζώνες. Η μεγάλη θύρα του βρίσκεται στον νότιο τοίχο, ενώ στον βόρειο τοίχο υπάρχει δεύτερη θύρα με την επιγραφή της ημέρας των εγκαινίων του.
Το εικονοστάσιο, που καλύπτει ολόκληρο το πλάτος και ύψος του καινούργιου ναού, είναι ξυλόγλυπτο και επίχρυσο, όμως άγνωστης χρονολογίας κατασκευής και άγνωστου τεχνίτη. Ξυλόγλυπτοι είναι και ο άμβωνας, ο θρόνος, καθώς και το κεντρικό προσκυνητάρι. Στα δεξιά του τέμπλου υπάρχει επίσης ξυλόγλυπτο, επίχρυσο και καταστόλιστο προσκυνητάρι, στο οποίο βρίσκεται η προσκυνηματική εικόνα του Αποστόλου Ανδρέα. Στον ναό φυλάγονται, μεταξύ άλλων, μερικές σχετικά παλαιές εικόνες του 19ου αιώνα, καθώς και μερικά κειμήλια της ίδιας εποχής.