Θέση από το Ισραήλ: Μέχρι το 2016 η Τουρκία έπαιζε σαν “καλό κορίτσι”: Από τότε πέρασε στην “διπλωματία των κανονιοφόρων’”…
ΣΚΙΤΣΟ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΚΟΥΜΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Μία σημαντική συνέντευξη έδωσε η Dr. Galia Lindenstraus, που ειδικεύεται στις διεθνείς σχέσεις, και είναι επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου Ερευνών Εθνικής Ασφάλειας (INSS) του Ισραήλ. Αναφέρεται στις σχέσεις του Εβραϊκού Κράτους με την ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας.
Αυτές τις ημέρες ολοκληρώνει την συγγραφή του βιβλίου της για τις σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα Israel Hayom. Τη συνέντευξη πήρε ο αρθρογράφος Ran Poni.
Τίτλος: «Μέχρι το 2016 η Τουρκία έπαιζε σαν καλό κορίτσι και τότε πέρασε στην ‘διπλωματία των κανονιοφόρων’»
Υπότιτλος: «“Η γαλάζια καρέκλα”.
Αναφέρει ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν πρόκειται να επανέλθουν στον μήνα του μέλιτος της δεκαετίας του ’90.
Για τον Ταγίπ ερντογάν αναφέρει τα εξής: “Είναι άνθρωπος που προσέχει πολύ την υγεία του. Είναι εναντίον του καπνίσματος και εξοργίζεται όταν καπνίζουν δίπλα του. Οι υποστηρικτές του τον θεωρούν πηγή έμπνευσης και οι αντίπαλοί του τον χαρακτηρίζουν αποφασιστικό ηγέτη”».
Και προσθέτει: «Σίγουρα θεωρεί τον εαυτό του σπουδαίο και ίσως ακόμη πιο σημαντικό από αυτόν που θεωρείται πατέρας του τουρκικού έθνους, τον Ατατούρκ. Θέλει να αφήσει το αποτύπωμά του, και από αυτή την άποψη – όσον αφορά στις φιλοδοξίες του – σίγουρα δεν είναι ένας μετριοπαθής άνθρωπος».
Παρατίθεται συνέντευξή της:
- Ερώτηση: «Κατά τις τελευταίες ημέρες τα τουρκικά ΜΜΕ αναφέρονται σε προσπάθειες για ‘ξεπάγωμα’ των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ-Τουρκίας. Δέκα χρόνια από το συμβάν του Μαβί Μαρμαρά, ενδιαφέρεται πραγματικά η Τουρκία να υιοθετήσει μια πιο ισορροπημένη εξωτερική πολιτική ή οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν πρόκειται να επανέλθουν στο ίδιο επίπεδο;»
Απάντηση: «Είναι ξεκάθαρο ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν πρόκειται να επανέλθουν στον μήνα του μέλιτος της δεκαετίας του ’90. Πολλοί υποστηρίζουν σήμερα ότι εκείνος ο μήνας του μέλιτος ήταν καθ’ εξαίρεση. Όσον αφορά στα τελευταία δημοσιεύματα στα οποία αναφέρεστε ότι θα επανέλθει ομαλοποίηση των σχέσεων, κατά την άποψή μου υπερβάλλουν».
- Ερώτηση: «Υπήρχαν όμως μερικά θετικά σημάδια;»
Απάντηση: «Σωστά. Το ένα ήταν ότι στο αποκορύφωμα της κρίσης του κορωναϊού, επέτρεψε η Τουρκία εξαγωγή ιατρικού εξοπλισμού στο Ισραήλ, γεγονός που απαιτούσε την έγκριση του Erdogan. Το δεύτερο σημάδι, ήταν ότι αεροσκάφος της Ελ Αλ προσγειώθηκε στην Τουρκία και μετέφερε κατά ενδιαφέρων τρόπο μέρος των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ. Γιατί αεροσκάφος της Ελ Αλ να πετάξει στην Τουρκία και στην συνέχεια στις ΗΠΑ; Το λιγότερο που θα μπορούσε να πει κανείς είναι ότι αυτό ήταν λίγο αδέξιο. Αυτό δείχνει την παραδοσιακή αντίληψη ότι το Ισραήλ έχει μεγάλη επιρροή στην Ουάσιγκτον.
Η προσγείωση του αεροσκάφους στην Τουρκία ήταν ασυνήθιστη, δεν συνέβη εδώ και μια δεκαετία, διότι η Τουρκία αρνείτο την παρουσία ισραηλινών ατόμων ασφαλείας στην επικράτειά της, αλλά δεν πρόκειται να είναι για μια φορά μόνο. Άλλο συμβάν που κέρδισε μεγάλη προσοχή στην Τουρκία ήταν το δημοσίευμα του επιτετραμμένου της πρεσβείας στην Άγκυρα, στο οποίο ισχυρίζεται ότι παράλληλα με την συμφωνία μεταξύ των χωρών, δεν υπάρχει λόγος να μην υπάρχουν πρέσβεις μεταξύ τους».
- Ερώτηση: «Πραγματικά; Στα αλήθεια δεν υπάρχει αιτία να μην υπάρχουν πρέσβεις στις δύο χώρες;
Απάντηση: «Μετά το επεισόδιο του του Μαβί Μαρμαρά, η Τουρκία είχε θέσει τρεις προϋποθέσεις στο Ισραήλ για να επιστρέψουν οι σχέσεις στην κανονική τους μορφή: συγγνώμη, αποζημίωση και άρση του αποκλεισμού στη Γάζα. Ωστόσο, κατά τις ταραχές στα σύνορα της Γάζας το 2018, η Τουρκία απέλασε τον Ισραηλινό πρέσβη από την Άγκυρα για διαβουλεύσεις στο Ισραήλ, γεγονός το οποίο αποτέλεσε προσπάθειά της Τουρκίας να δείξει δυσαρέσκεια χωρίς να δημιουργήσει μια πολύ σοβαρή κρίση. Ένα είδος δημιουργικής διπλωματίας για να αποφευχθεί η υποβάθμιση των σχέσεων.
Από το 2018, ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο τι πρέπει να γίνει για να επιστρέψουν οι πρέσβεις. Δεν υπήρξαν προϋποθέσεις ή βλέψεις επί του θέματος και από αυτήν την άποψη δεν υπάρχει και κίνητρο για την επιστροφή τους. Είναι ένα θέμα που πλανάται διαρκώς στον αέρα – γιατί δεν υπάρχουν πρεσβευτές στο Τελ Αβίβ και στην Άγκυρα. Αλλά στο τέλος, νομίζω ότι ο κύριος λόγος που ακούμε για ανανέωση και ομαλοποίηση των σχέσεων – είναι η σύσταση της κυβέρνησης στο Ισραήλ. Βρισκόμασταν σε μια παρατεταμένη πολιτική κρίση και από τότε οι εξωτερικοί παίκτες δεν ξέρουν πώς να μας αντιμετωπίσουν ή είναι προσεκτικοί όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο μας αντιμετωπίζουν. Σκέφτονται – «Πρώτα σχηματίστε κυβέρνηση και μετά μιλάμε».
- Ερώτηση: «Ο σχηματισμός της κυβέρνησης επιτάχυνε τον διάλογο σχετικά με την προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης. Εκτιμάται ότι η Άγκυρα θα αντιδράσει έντονα σε μια προσάρτηση του είδους. Γενικώς, κατά την διάρκεια των ετών υπάρχει μια παραλληλότητα μεταξύ των αρνητικών εξελίξεων στις σχέσεις του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους και στην επιδείνωση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας».
Απάντηση: Κατά τους εορτασμούς του Id El Fiter, ο Erdogan μίλησε κατά των ισραηλινών φιλοδοξιών προσάρτησης και όσο αυτές συνέχιζαν να προωθούνται, ακούγονταν πιο έντονες δηλώσεις εκ μέρους της Τουρκίας. Αν η προσάρτηση διεξαχθεί όπως είναι προγραμματισμένο, θα προκαλέσει ανησυχητικές αντιδράσεις, ειδικά βίαιες εξάρσεις στην Δυτική Όχθη και στα σύνορα με την Γάζα.
Δεν υπάρχει περίπτωση το Ισραήλ και η Τουρκία να το ξεπεράσουν αυτό, χωρίς νέα κρίση στις σχέσεις μεταξύ τους. Για τον λόγο αυτό, σύσφιξη των σχέσεων αυτή τη στιγμή που θα εκραγούν σε ένα μήνα – είναι άσκοπη».
Ερώτηση: «Κάτι που ενισχύει την ένταση είναι οι διαπραγματεύσεις που το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία διεξάγουν για να αποκτήσουν πρόσβαση στον Ναό του Όρους εις βάρος της Τουρκίας, όπως αποκαλύφθηκε αυτή την εβδομάδα στην Israel Hayom. Η Τουρκία έχει γίνει κεντρικός παίκτης στη μάχη για την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Χρηματοδοτεί εκεί κατασκευές και κοινωνικές δραστηριότητες».
Απάντηση: Η τουρκική δραστηριοποίηση στην Ανατολική Ιερουσαλήμ πράγματι δημιουργεί ένταση, ακόμη και με την Ιορδανία και τη Σαουδική Αραβία. Γενικά, τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια προσέγγιση μεταξύ του Ισραήλ και των ρεαλιστικών σουνιτικών κρατών – πρώτα απ’ όλα όσον αφορά στο ιρανικό ζήτημα, αλλά και σε άλλα θέματα. Η ένταση μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Τουρκίας είναι ευρεία και σχετίζεται από τη μια με τον συνεχιζόμενο αποκλεισμό του Κατάρ, και από την άλλη, με την τουρκική υποστήριξη προς το Κατάρ, καθώς επίσης και με τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Jamal Khashokji στο Προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη.
Επίσης, τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία θεωρείται ηγέτης του άξονα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και ως εκ τούτου εκλαμβάνεται ως απειλή στην αρένα διαφόρων χωρών.
Ακόμη και αν η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το Όρος του Ναού, αυτό δεν θα εμποδίσει άλλες δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και όσον αφορά στους Ισραηλινούς Άραβες, προβλέπω τέτοιου είδους δραστηριότητες να συνεχίζονται. Αυτές οι δραστηριότητες από μόνες τους δεν θα επηρεάσουν απαραίτητα τις σχέσεις της Τουρκίας με άλλες σουνιτικές χώρες αλλά θεωρούνται όμως ενδείξεις των τουρκικών φιλοδοξιών για περιφερειακή επιρροή».
- Ερώτηση: «Όσον αφορά στο περιφερειακό επίπεδο, το συμβάν του Μαβί Μαρμαρά δημιούργησε μια μοναδική ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολική. Η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν ενισχύσει τις σχέσεις τους με το Ισραήλ και την Αίγυπτο και με την υποστήριξη των ΗΠΑ, ορθώνονται απέναντι στην Τουρκία και στην Λιβύη. Η ισορροπία αυτή δημιουργεί μεγαλύτερη πιθανότητα ανάφλεξης;»
Απάντηση: «Ναι. Θα πρέπει να εξετάσουμε τόσο τους περιφερειακούς όσο και τους διεθνείς παράγοντες. Η Κύπρος, ειδικά, μια μικρή χώρα με πολύ δημιουργική διπλωματία, η οποία έχει υπογράψει επίσης οικονομικές συμφωνίες οριοθέτησης με το Ισραήλ, τον Λίβανο και την Αίγυπτο – είναι αυτή η οποία ως ένα σημείο επιτάχυνε τη διαδικασία στη Μέση Ανατολή, τα θετικά αποτελέσματα της οποίας βλέπουμε σήμερα: πολύ στενές σχέσεις μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου.
Από την άλλη πλευρά, έχει επίσης δημιουργηθεί μια αρνητική δυναμική αύξησης της έντασης στην περιοχή. Το περιστατικό του Μαβί Μαρμαρά συνέβη ταυτόχρονα με τις ανακαλύψεις του φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο και πολλά οικονομικά συμφέροντα εμπλέκονται γύρω από μια σχετικά μικρή περιοχή. Τα εδαφικά όρια των χωρών εφάπτονται και είναι αδύνατο να δοθεί στον κάθε παίκτη ακριβώς αυτό που του αναλογεί. Αυτό αποτελεί πιθανή πηγή άγχους και κλιμάκωσης: η Ανατολική Μεσόγειος έχει γίνει ένα ανησυχητικό περιβάλλον με πολλούς τρόπους, το Μαβί Μαρμαρά το ξεκίνησε αυτό».
- Ερώτηση: «Τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην Μεσόγειο την χαρακτήρισαν μερικές χώρες ως “άγρια επέκταση”. Θα πρέπει να ανησυχούμε εξαιτίας της απρόβλεπτης συμπεριφοράς του Erdogan, ιδιαίτερα ενόψει των οθωμανικών του φιλοδοξιών;»
Απάντηση: Οι Τούρκοι στέλνουν σήμερα πλοία για γεωτρήσεις στα οικονομικά ύδατα της Κύπρου, σε μπλοκ όπου και οι ευρωπαϊκές εταιρείες κάνουν γεωτρήσεις – και δεν διστάζουν να το κάνουν αυτό. Και η παρουσία των πολεμικών ναυτικών της περιοχής ενισχύεται και αυτό ισχύει για το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Τουρκία. Περισσότερα πλοία περιφέρονται και αυτό το βλέπω ως ανησυχητική εξέλιξη. Σχετικά με την απροσδόκητη συμπεριφορά – κάποιος είχε πει κάποτε για τον Ερντογκάν ότι έχει προγραμματισμένα ξεσπάσματα. Το στυλ του μπορεί να είναι πολύ καυστικό, αλλά με τον τρόπο του είναι επίσης και προσχεδιασμένο.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο διέπεται από λογική και λειτουργεί ακόμη και εκεί που η διπλωματία έχει αποτύχει. Η Τουρκία νιώθει ότι μέχρι το 2016 έπαιζε σαν καλό κορίτσι και αυτό, όχι μόνο δεν της επέφερε καρπούς, αλλά και άλλες χώρες ένωσαν τις δυνάμεις τους εναντίον της: το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα, και προσθέστε σε αυτές επίσης την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ. Όλοι την απομόνωσαν στη Μεσόγειο, οπότε άλλαξε τακτική και πέρασε σε διπλωματία με κανονιοφόρους. Από τότε που συμπεριφέρεται με πιο ισχυρό τρόπο – οι παίκτες εντυπωσιάζονται περισσότερο με τους ισχυρισμούς της. Γι’ αυτό και από πλευράς της αυτό αποτελεί μια πολύ λογική πολιτική».
- Ερώτηση: «Πώς εισέρχεται το Ιράν στην όλη εικόνα;»
Απάντηση: «Η Τουρκία έχει μια λεπτή σχέση με το Ιράν, καθώς και εμπορικές σχέσεις: το Ιράν είναι ένας σημαντικός προμηθευτής ενέργειας στην Τουρκία. Στο ισραηλινό σύστημα ασφαλείας, ήθελαν να εκμεταλλευτούν την Τουρκία στον αγώνα κατά του Ιράν αλλά αυτό δεν λειτούργησε.
Η Τουρκία δεν θέλει μεν ένα πυρηνικό Ιράν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα το λύσει αυτό σε συνεργασία με το Ισραήλ. Στην πραγματικότητα, η τουρκική προσέγγιση όσον αφορά στην αντιμετώπιση του ιρανικού προβλήματος είναι πολύ διαφορετική από του Ισραήλ, εφόσον δεν το βλέπει ως υπαρξιακή απειλή όπως το βλέπει το Ισραήλ».
- Ερώτηση: «Παράλληλα με την διεθνή πολυπλοκότητα, ας επανέλθουμε για λίγο στις σχέσεις Ισραήλ- Τουρκίας. Το αμοιβαίο εμπόριο μεταξύ των χωρών – που το 2018 εκτιμάται ότι έφτασε στα πέντε δις δολάρια – συνεχίζει να αποτελεί στυλοβάτη στην διατήρηση των σχέσεων. Και αυτό φυσικά, στο πλαίσιο της μείωσης της αξίας της τουρκικής λίρας σε σύγκριση με το δολάριο και τα αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας. Κατά πόσο η οικονομική πλευρά αναμένεται να αποτελέσει λαβή για την ανάπτυξη και την διατήρηση των σχέσεων;»
Απάντηση: Παράλληλα με όλες τις λεκτικές του επιθέσεις κατά του Ισραήλ, ο Erdogan κατανοεί ότι αυτό που θα του επιτρέψει να μείνει στην εξουσία είναι μια ισχυρή οικονομία. Για τον λόγο αυτό δεν έχει αγγίξει τις οικονομικές σχέσεις με το Ισραήλ – εκτός από τη δυσκολία των ισραηλινών εταιρειών να ανταγωνιστούν σε κρατικούς διαγωνισμούς, αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο. Θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψin ότι το συνολικό εμπορικό ισοζύγιο είναι υπέρ της Τουρκίας.
Στις περισσότερες χώρες με τις οποίες η Τουρκία διεξάγει οικονομικές σχέσεις – το εμπορικό ισοζύγιο είναι αρνητικό, εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει. Όσον αφορά στο Ισραήλ, πρόκειται για δύο τρίτα τουρκικών εξαγωγών προς το Ισραήλ και ένα τρίτο εισαγωγών από το Ισραήλ στην Τουρκία. Επίσης, καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου – έχει διατηρηθεί η προϋπόθεση να μην χρειάζονται οι Ισραηλινοί βίζα για την Τουρκία».
- Ερώτηση: «Το 2019 σημειώθηκε αποκορύφωμα των τελευταίων ετών του αριθμού των Ισραηλινών τουριστών που έφτασαν στην Τουρκία – μισό εκατομμύριο. Τι προβλέπετε κατά τα επόμενα χρόνια όσον αφορά στις τουριστικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών;»
Απάντηση: «Το 2019, πλησιάσαμε στα επίπεδα του αριθμού των τουριστών που επισκέπτονταν την Τουρκία πριν από το συμβάν του Μαβί Μαρμαρά. Αυτό που θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν για την εξισορρόπηση της όλης εικόνας, είναι η τεράστια αύξηση του αριθμού των Ισραηλινών που βγήκαν από τη χώρα την εποχή των πτήσεων χαμηλού κόστους. Αλλά, ναι, οι Ισραηλινοί επέστρεψαν [στην Τουρκία]. Η Turkish Airlines δήλωσε ότι η γραμμή Κωνσταντινούπολη-Τελ Αβίβ ήταν μια από τις προσοδοφόρες γραμμές τους. Ήταν πολύ συμφέρον να πάει κανείς διακοπές στην Τουρκία λόγω της υποτίμησης της τουρκικής λίρας. Αλλά κατά την περίοδο του κορωναϊού ο τουρισμός επλήγη σοβαρά και δεν είναι σίγουρο κατά πόσο οι πτήσεις Ισραήλ-Τουρκίας επιστρέψουν σύντομα».
- Ερώτηση: «Στο επίπεδο του μεμονωμένου τουρίστα, η ένταση μεταξύ των χωρών γίνεται αισθητή;»
Απάντηση: «Υπήρχαν πολύ λίγα περιστατικά στα οποία ήταν αναμεμιγμένοι Ισραηλινοί τουρίστες. Συγκριτικά με το επίπεδο έντασης μεταξύ των χωρών, θα μπορούσαμε να περιμένουμε περισσότερα περιστατικά. Επιπλέον, οι περισσότεροι Ισραηλινοί πήγαν διακοπές σε περιοχές που δεν ταυτίζονται με υποστηρικτές του Erdogan. Στην τουρκική Ριβιέρα, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δεν κερδίζει μεγάλη υποστήριξη».
- Ερώτηση: «Από εθνικής πλευράς, το συμβάν του Μαβί Μαρμαρά ακόμη λαμβάνει κύρια θέση στον διάλογο κατά του Ισραήλ, και από ό,τι φαίνεται, πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες, κυρίως ο Erdogan, το χρησιμοποιούν. Τι εσωτερικές τουρκικές αλλαγές διακρίνουμε μετά το συμβάν;»
Απάντηση: «Η Τουρκία από πολλές απόψεις, είναι μια διχασμένη κοινωνία, μοιρασμένη μεταξύ των αντιπάλων και των υποστηρικτών του Erdogan αλλά υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που τους ενώνουν όλους. Για παράδειγμα, το παλαιστινιακό ζήτημα. Όσον αφορά στον διάλογο επί του θέματος, ο Erdogan δίνει τώρα λιγότερη έμφαση στη Γάζα και μεγαλύτερη έμφαση στο ζήτημα της Ιερουσαλήμ, που θεωρείται παράγοντας ενοποίησης. Αυτή είναι μια τάση των τελευταίων ετών».
- Ερώτηση: «Η αντιμετώπισή του όσον αφορά στο θέμα του σχίσματος βρίσκεται υπό διένεξη. Η προσπάθεια πραξικοπήματος του 2016 δεν προσέφερε σε αυτό και ο Erdogan δρα αναλόγως».
Απάντηση: «Τα βήματα που έκανε τα τελευταία χρόνια – δημιουργία αίσθησης φόβου, κλείσιμο εφημερίδων, φυλάκιση ατόμων με τον ισχυρισμό ότι συνδέονται με τρομοκρατικούς παράγοντες – είναι σημαντικά εργαλεία για τη σίγαση της διχασμένης αντιπολίτευσης. Ηγέτες τέτοιου είδους αισθάνονται ότι βρίσκονται σε συνεχή αγώνα. Αυτό τους δίνει δύναμη να προσπαθούν να βρίσκουν τον εχθρό που έχουν να αντιμετωπίσουν μπροστά τους, ζεύοντας τον λαό πίσω τους.
Η απόπειρα πραξικοπήματος από αυτή την άποψη, σκιαγράφησε τον δαίμονα, που είναι ο F. Gulen, ο ιεροκήρυκας που βρίσκεται στις ΗΠΑ και κατηγορείται για την οργάνωση του πραξικοπήματος. Σήμερα, όταν ένα άτομο συσχετίζεται με το κίνημα του Gulen δεν μπορεί να βρει δουλειά, δεν μπορεί να εγκαταλείψει τη χώρα και η οικογένειά του τίθεται κοινωνικά στο περιθώριο. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος η Τουρκία είναι σίγουρα μια παρανοϊκή χώρα. Όσον αφορά στο βάθος της κοινωνικής ψύχωσης, μερικοί την συγκρίνουν με την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα».
- Ερώτηση: «Κοινωνική ψύχωση;»
Απάντηση: «Επικρατεί μια ατμόσφαιρα φόβου και δίωξης. Είναι δύσκολο να ξέρεις πεις ποιος στέκεται μπροστά σου. Η πρόοδος στη δουλειά πραγματοποιείται ως αποτέλεσμα αφοσίωσης και όχι βάσει ταλέντου. Υπάρχει διαρροή εγκεφάλων, όποιος μπορεί – φεύγει. Είναι μια σκληρή ατμόσφαιρα που βλάπτει τη χώρα. Είναι μια κοινωνική ψύχωση που η κυβέρνηση δεν προσπαθεί να ηρεμήσει, αντίθετα συμβάλλει στην ενίσχυσή της».
- Ερώτηση: «Πώς θα περιγράφατε τον Erdogan; Τον περιγράφουν συνήθως ως πολυδιάστατη προσωπικότητα»
Απάντηση: «Στην αρχή του δρόμου του, κατά την πρώτη δεκαετία της ηγεσίας του, έλαβε περισσότερα ρίσκα προβαίνοντας σε τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Κατά τη δεύτερη δεκαετία της ηγεσίας του, είναι προφανές ότι ασχολήθηκε με την ενδυνάμωσή της θέσης του, την αποδυνάμωση των αντιπάλων του, μη προετοιμάζοντας πιθανό κληρονόμο. Αν εξαφανιστεί αύριο από την πολιτική σκηνή, το κόμμα του σίγουρα μπορεί να καταρρεύσει. Από αυτήν την άποψη, είναι ένα παράδειγμα ηγέτη που βρίσκεται στην εξουσία πολλά χρόνια.
Εκπλήσσει το γεγονός ότι είναι ένα άτομο που φροντίζει πολύ την υγεία του. Αντιτίθεται στο κάπνισμα και εξοργίζεται όταν κάποιος στο περιβάλλον του καπνίζει. Ωστόσο, εμπνέει έντονα συναισθήματα. Οι υποστηρικτές του τον θεωρούν πηγή έμπνευσης και οι αντίπαλοί του, τον χαρακτηρίζουν αποφασιστικό, σοβαρό και επίμονο».
- Ερώτηση: «Λένε ότι πρόκειται για ενός είδους μεγαλομανούς»
Απάντηση: «Σίγουρα θεωρεί τον εαυτό του σπουδαίο και ίσως ακόμη πιο σημαντικό από αυτόν που θεωρείται πατέρας του τουρκικού έθνους, τον Ατατούρκ. Θέλει να αφήσει το αποτύπωμά του, και από αυτή την άποψη – όσον αφορά στις φιλοδοξίες του – σίγουρα δεν είναι ένας μετριοπαθής άνθρωπος».
Ερώτηση: «Συνοψίζοντας, το 2020 ανακηρύχθηκε από την οργάνωση ΙΗΗ – που στέκει πίσω από την οργάνωση του στολίσκου για την Γάζα – ως έτος του Μαβί Μαρμαρά. Προβλέπετε σημαντικές εξελίξεις στις σχέσεις υπό το φως αυτής της δήλωσης;»
Απάντηση: «Ο κορωναϊός επισκιάζει. Οι επιπτώσεις του, ιδιαίτερα οι οικονομικές, είναι τόσο μεγάλες και βρισκόμαστε μόνο στην αρχή της αντιμετώπισής του. Ο κορωναϊός λοιπόν επισκιάζει τέτοιες και άλλου είδους δηλώσεις. Ο κορωναϊός είναι ο ‘μεγάλος ελέφαντας’ στο δωμάτιο και απαιτεί ρεαλισμό από παίκτες που μερικές φορές προτιμούν να είναι ιδεολόγοι».
ΠΗΓΗ: ISRAEL HAYOM