File Photo: Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας (Α), κατά την είσοδό του συνοδευόμενος από τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάικ Πομπέο, σε συνάντηση που είχαν, την Τετάρτη 17 Ιουλίου 2019, στο Στέητ Ντηπάρτμεντ. State Department photo by Ron Przysucha
Του πρέσβη επί τιμή
Αλέξανδρου Π. Μαλλιά*
Ο «Στρατηγικός Διάλογος Αθηνών-Ουάσινγκτον» διόλου επηρεάστηκε από την κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα. Αυτό επιβάλλει ο ρεαλισμός και το αμοιβαίο συμφέρον.
Οι φιλοφρονήσεις και τα εύσημα κυρίως από τα εντός των τειχών Αμερικανικά χείλη προς το προηγούμενο κυβερνητικό σχήμα ξεχάστηκαν. Η επιβεβαίωση ήρθε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του κυρίου Υπουργού Εξωτερικών στις ΗΠΑ.
Εδώ και χρόνια σταθερά επισημαίνω την θετική συγκυρία -λόγω των εξελίξεων στην περιοχή- για επ’ ωφελεία και της Ελλάδος αναβάθμιση των διμερών Αμυντικών σχέσεων με τις ΗΠΑ.Το τελικό «προϊόν» του Διαλόγου θα είναι μία Ελληνο-Αμερικανική Συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας. Το περιεχόμενο να δικαιολογεί όμως τον όμορφο τίτλο. Ο όρος «στρατηγική» στην Ελλάδα χρησιμοποιείται άστοχα και άσκοπ. Στην πραγματικότητα απουσιάζει τόσο ώστε να μην σημαίνει τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο.
Οι συμμαχίες –ειδικά μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και της Συνθήκης της Βαρσοβίας -δεν αποτελούν μηχανισμό πρόληψης ούτε διαθέτουν ισχυρή βούληση αποτρεπτικής παρέμβασης. Σήμερα, ακόμη και μεταξύ των μελών της Συμμαχίας στο ΝΑΤΟ έχουμε διαφορετικό προσδιορισμό του εθνικού συμφέροντος. Η πολιτική των ΗΠΑ (επί Τραμπ) αλλά και ο εναγκαλισμός της Ρωσίας από την Τουρκία και αντιστρόφως, είναι τα κύρια αλλά όχι αποκλειστικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σημειώστε ότι η διαπραγμάτευση της προς υπογραφή Συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ταλιμπάν έγινε ερήμην της νόμιμης και διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης του Αφγανιστάν.
Ορθά διαβάζουμε την πραγματικότητα που διαμορφώνεται λόγω της κλιμακούμενης εξ Ανατολών απειλής στην εδαφική μας ακεραιότητα, εθνική μας κυριαρχία και ασφάλεια ειδικά μετά την διάλυση της Συνθήκης της Βαρσοβίας. Το Άρθρο 5 της Χάρτας της Συμμαχίας (επίθεση ή απειλή κατά ενός σηματοδοτεί την αλληλεγγύη όλων) δεν ισχύει σε ό,τι αφορά στην βασική απειλή κατά της Ελλάδος. Το ΝΑΤΟ μας λέγει εδώ και 45 χρόνια ότι δεν μπορεί/επιθυμεί να καλύψει το μόνο πραγματικό πρόβλημα Εθνικής Ασφάλειας. Την θέση αυτή είχε αρχικά διατυπώσει στις 29 Μαϊου 1975 ( Βρυξέλλες) προς τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή με αφορμή το Κυπριακό ο τότε Γενικός Γραμματέας του Ζόζεφ Λούνς με τα ακόλουθα λόγια:
Τη στιγμή αυτή η Ελλάδα, πέραν της επείγουσας ενίσχυσης των εθνικών μας δυνατοτήτων, χρειάζεται ένα συμπληρωματικό πλαίσιο εγγυήσεων εθνικής ασφάλειας (εδαφικής ακεραιότητας). Το είχε παλιότερα επιδιώξει στην βάση συνεννοήσεων αμοιβαίως επωφελών με σειρά χωρών, πρωτίστως με τις ΗΠΑ. Επίσης, μετά το 1974 με την Γαλλία. Ας μελετήσουμε προσεκτικά τα πρακτικά των συνομιλιών των Κωνσταντίνου Καραμανλή και Βαλερύ Ζισκάρ Ντ΄Εσταίν (1975-1976). Το πράττει τώρα όπως προκύπτει και από την ερμηνεία των προσφάτων δηλώσεων κορυφής στο Προεδρικό Μέγαρο των Ηλυσίων.
Η απροθυμία του ΝΑΤΟ να λάβει θέση ακόμη δε λιγότερο να παρέμβει εγγυητικά υπέρ της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδος (σε σχέση με την Τουρκία) σημαίνει ότι η Ελλάδα χρειάζεται σε διμερές επίπεδο Εγγυήσεις Ασφαλείας (security guarantees). Δεν πρόκειται για απλή διαδικασία. Σήμερα όμως είναι εφικτή μέσω της αναδιαπραγμάτευσης και επέκτασης στην βάση του αμοιβαίου συμφέροντος και του κοινού οφέλους της Συμφωνίας για τις αμερικανικές διευκολύνσεις στην Σούδα. Κυρίως εντός του πλαισίου του λεγομένου Στρατηγικού Διαλόγου. Η ρευστή κατάσταση στις Αμερικανό-Τουρκικές σχέσεις και η αβεβαιότητα στην μεγάλη περιοχή της Ευρασίας καθιστούν τον ελληνικό χώρο κομβικό. Πιθανώς, αναντικατάστατο. Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδος ενισχύεται. Εμείς την αξιοποιούμε;
Λίγοι ίσως στάθηκαν στην αξιοσημείωτη δήλωση του διακεκριμένου κοινοβουλευτικού, Υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Δένδια κατά την συνάντηση του με τον Αμερικανό ομόλογό του στην Ουάσινγκτον στις 19 Ιουλίου 2019. Η Αθήνα προσπαθεί να αποσπάσει καθαρή απάντηση για τη στάση των ΗΠΑ σε σχέση με την «τουρκική επιθετικότητα». Την παραθέτω αυτούσια:
Η Ελλάδα υποχρεούται να διεκδικήσει στην βάση του αμοιβαίου συμφέροντος την ανανέωση πολιτικών δεσμεύσεων για την εθνική μας ασφάλεια και κυριαρχία. Κυρίως όμως την επανάληψη της γραπτής δέσμευσης των ΗΠΑ έναντι της Ελλάδος (Επιστολή Χένρι Κίσσιντζερ, 10 Απριλίου 1976) που περιείχε μεταξύ άλλων και την διαβεβαίωση ότι :
Για την ιστορία αναφέρω ότι τη διαβεβαίωση αυτή είχε για πρώτη φορά συζητήσει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον (τότε) Πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ στη συνάντηση τους στις Βρυξέλλες (29 Μαϊου1975). Εδόθη γραπτώς μετά από συστηματική και έντονη προσπάθεια των Αθηνών ένα χρόνο αργότερα.
Η ρητή αυτή διαβεβαίωση, αναγκαία σήμερα όσο και το 1976, απουσιάζει εδώ και καιρό από τις αξιολογούμενες στην Αθήνα ως θετικές τοποθετήσεις αξιωματούχων των ΗΠΑ. Χρήσιμο είναι να επαναληφθεί τώρα. Πολιτικά ανταλλάγματα. Όχι μόνο ανταλλακτικά.
*πρώην πρέσβη της Ελλάδος σε Σκόπια, Τίρανα και Ουάσινγκτον
Ο Ερντογάν έχει αποχαιρετίσει τη Δύση, αλλά η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες είναι “σε άρνηση”