Η απειλή της Άκρας Δεξιάς είναι μεγαλύτερη απ’ ότι νομίζουμε: Χ.Α. και ΕΛΑΜ στην Ευρωβουλή
File Photo: Santiago Abascal (C), leader of right-wing party Vox, addresses the supporters after the polls closed for the general elections, in Madrid, Spain, 28 April 2019. EPA, Juan Carlos Hidalgo
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Οι εκλογές στην Ισπανία επανέφεραν τη συζήτηση στο θέμα της ανόδου της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη. Η Άκρα Δεξιά με το κόμμα «Vox» επανέρχεται στην ισπανική βουλή μετά από μια μακρά απουσία που διαρκούσε από το 1982. Έλαβε το 10,26% των ψήφων αποσπώντας 24 έδρες κι έγινε το πέμπτο μεγαλύτερο κόμμα στην ισπανική βουλή.
Διάφοροι αναλυτές είδαν τη δυναμική αυτή επανεμφάνιση της Άκρας Δεξιάς στην Ισπανία ως προάγγελο του τι θα συμβεί στις επερχόμενες ευρωεκλογές όπου αναμένεται η Ακροδεξιά να έχει μια ισχυρή παρουσία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στην πραγματικότητα όμως η ακροδεξιά στην Ισπανία δεν είχε ποτέ εξαφανιστεί. Απλώς βρισκόταν ενταγμένη στο Λαϊκό Κόμμα. Φαίνεται ότι με το ευνοϊκό κλίμα που υπάρχει αυτή τη στιγμή για την Ακροδεξιά σε όλη την Ευρώπη τα ακροδεξιά στοιχεία στην Ισπανία αποφάσισαν να αποσπαστούν από το Λαϊκό Κόμμα και να δημιουργήσουν το δικό τους πολιτικό κόμμα. Αυτό εξηγεί άλλωστε και την καθίζηση του Λαϊκού Κόμματος. Όμως, έστω και έτσι, το μήνυμα των ισπανικών εκλογών ανησυχεί.
- Παραφράζοντας τον Μαρξ, ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, αυτό της Άκρας Δεξιάς. Και η ανησυχία μεγαλώνει όσο πλησιάζουν οι ευρωεκλογές. Παλιά φαντάσματα επανεμφανίζονται εκεί που οι Ευρωπαίοι νόμιζαν πως τα είχαν θάψει για πάντα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Φυσικά το φαινόμενο μιας Ακροδεξιάς που καλπάζει δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό φαινόμενο. Ξεκινά από τις ΗΠΑ με την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία που ενισχύει πολιτικά και ιδεολογικά την Ακροδεξιά στον υπόλοιπο κόσμο. Τελευταίο επεισόδιο της ανόδου της Άκρας Δεξιάς σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν η εκλογή στη Βραζιλία του Ζαΐχ Μπολσονάρο επικεφαλής της μεγαλύτερης χώρας της Λατινικής Αμερικής. Ενός ακροδεξιού νεοφιλελεύθερου και θαυμαστή της στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα του.
Στην Ευρώπη η άνοδος της Ακροδεξιάς είναι θεαματική. Στη Γερμανία το ακροδεξιό κόμμα AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) κατάφερε να έχει κοινοβουλευτική παρουσία τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Στην Ιταλία η Λέγκα του Βορρά είναι στην κυβέρνηση με το Κίνημα των 5 Αστέρων.
Στην Αυστρία το Κόμμα Ελευθερίας κατάφερε θεαματική άνοδο και συμμετοχή στην κυβέρνηση. Στην Ουγγαρία ο Βίκτωρ Ορμπάν και το Fidesz το κόμμα του διανύουν την τρίτη θητεία τους στην κυβέρνηση με ακροδεξιές πολιτικές μολονότι αποποιούνται την ετικέτα του ακροδεξιού.
Στη Γαλλία το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν αποτελεί σχολή για την υπόλοιπη Ευρώπη. Θα μπορούσε κανείς να συνεχίσει την παρουσίαση των ακροδεξιών κομμάτων και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, αν ο χώρος το επέτρεπε σ΄ένα σύντομο άρθρο, όπου με κοινοβουλευτική παρουσία επηρεάζουν την πολιτική ζωή των χωρών τους. Διότι και εκεί που δεν συμμετέχουν στην κυβέρνηση κατάφεραν να επιβάλουν στα παραδοσιακά κόμματα της Δεξιάς να υιοθετήσουν από συντηρητικές έως ακροδεξιές θέσεις σε πολλαπλά θέματα. Η επίδραση της Ακροδεξιάς επεκτείνεται ακόμη σχεδόν σε όλο το ευρωπαϊκό πολιτικό φάσμα.
- Το ερώτημα που τίθεται είναι αν τα δεδομένα αυτά προδικάζουν εντυπωσιακή άνοδο της Ακροδεξιάς στις ευρωεκλογές. Οι περισσότεροι πολιτικοί παρατηρητές το θεωρούν ως δεδομένο. Εντούτοις δεν υπάρχει καμιά νομοτέλεια που να το προδικάζει. Εξάλλου όποια και να είναι η άνοδος της Ακροδεξιάς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συνεχίσει να κυριαρχείται από τα δύο μεγάλα κόμματα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Εντούτοις μια ενισχυμένη Ακροδεξιά θα αποδυναμώσει τον δικομματισμό Δεξιάς – Σοσιαλδημοκρατίας στο Ευρωκοινοβούλιο και οι περιστασιακές συνεργασίες με ακροδεξιά κόμματα, ειδικά του ΕΛΚ, δεν θα πρέπει να αποκλείονται.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που εξηγούν την άνοδο της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη.
- Ο κυριότερος είναι η κρίση που υποβίβασε το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της και η υποχώρηση της κοινωνικής πολιτικής για την οποία κάποτε η Ευρώπη πρωτοπορούσε και ήταν υπερήφανη. Η κοινωνική Ευρώπη έχει υποχωρήσει επικίνδυνα, μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της έχουν φτωχοποιηθεί, η εργασία έγινε επισφαλής και πρόσκαιρη με χαμηλούς μισθούς και η υποαπασχόληση χαρακτηρίζει ακόμη και τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες.
- Ο δεύτερος βασικός λόγος που εξηγεί την άνοδο της Ακροδεξιάς είναι τα αυξημένα μεταναστευτικά ρεύματα, είτε προσφύγων είτε οικονομικών μεταναστών. Από τη μια η οικονομία της Ευρώπης δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τους μετανάστες και το δημογραφικό της πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς αυτούς.
- Από την άλλη, δημιουργείται μια έντονη ξενοφοβία και αναπτύσσεται ένας ρατσιστικός λόγος σε βάρος τους. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ενισχύουν αυτή την τοξικότητα και ανεβάζουν μιας μορφής ισλαμοφοβία.
Στην Ελλάδα όλες οι μετρήσεις δείχνουν ότι η Χρυσή Αυγή διατηρεί αλώβητη την επιρροή της και η παρουσία της στο Ευρωκοινοβούλιο δεν απειλείται. Την ίδια ώρα διάφορα άλλα παράπλευρα ρεύματα και κινήσεις ασκούν πίεση στη Νέα Δημοκρατία (ΝΔ), η οποία σκληρύνει επίσης τον πολιτικό της λόγο. Άλλωστε με την παρουσία στην ηγεσία της των Άδωνι Γεωργιάδη και Μάκη Βορίδη που προέρχονται από την Ακροδεξιά προσπαθεί να διατηρήσει την επιρροή της σε αυτό τον χώρο.
Στην Κύπρο η κατάσταση δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει. Υπάρχουν πολιτικοί παρατηρητές που πιστεύουν ότι το ΕΛΑΜ θα διεκδικήσει με αξιώσεις μια έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο. Αν αυτό συμβεί, η έδρα αυτή θα φύγει μάλλον από τον λεγόμενο «ενδιάμεσο χώρο». Δυστυχώς, αυτός ο χώρος περνά κρίση, με την κύρια ευθύνη να βαραίνει το ΔΗΚΟ που δεν κατάφερε ή δεν θέλησε να τον συντονίσει. Αλλά και τα μικρότερα κόμματα δεν είναι άμοιρα ευθυνών.
Παρ΄όλα αυτά είναι προτιμότερο να ψηφιστούν υποψήφιοι αυτών των κομμάτων για να χτυπηθεί ο δικομματισμός και ειδικότερα η αλαζονεία του κυβερνώντος ΔΗΣΥ. Στην Κύπρο όλα κινούνται στους ρυθμούς ενός άκρατου συντηρητισμού και λιμναζόντων νερών. Και όλα αυτά συμβαίνουν με τα κόμματα σε ανυποληψία, σε ένα κλίμα διαπλοκής και διαφθοράς με τις κυπριακές ελίτ να κονταροχτυπιούνται στο ανώτατο επίπεδο. Και με το Κυπριακό σε θολά νερά, με την Άγκυρα να προωθεί ανενόχλητη τα σχέδιά της.
*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά – ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. [email protected]
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.