Το πιο ακριβό βιβλίο του κόσμου: Τι κάνει τόσο ξεχωριστή την εβραϊκή Βίβλο που δημοπρατείται για 50 εκατ. δολάρια στο Sotheby’s;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Έναντι 1,37 εκατομμυρίων ευρώ από οίκο στη Βρετανία: Πουλήθηκε σε δημοπρασία το χρυσό ρολόι του Τζον Τζέικομπ Άστορ, του πλουσιότερου επιβάτη του Τιτανικού

Πίνακας που αποδίδεται στον Κλιμτ πωλήθηκε έναντι 30 εκατ. ευρώ: Η τραγική ιστορία της γυναίκας που απεικονίζει [photos]

Σπάνιo αντίτυπο δίσκου βινυλίου των Velvet Underground & Nico πωλήθηκε $30.000 σε ανώνυμο πλειοδότη: Ήταν ένα promo single του 1966 [video]

Τον ερχόμενο Μάιο, τα κεντρικά γραφεία του Οίκου Sotheby’s στη Νέα Υόρκη θα φιλοξενήσουν τη δημοπρασία ίσως του πιο ακριβού βιβλίου όλων των εποχών: μια βίβλος που εκτιμάται έως και 50 εκατομμύρια δολάρια.

Λέγεται ότι είναι ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο, ένα παράδειγμα βιβλίου που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Τι είναι όμως πραγματικά;

Η αρχαιότερη και πληρέστερη εβραϊκή Βίβλος που ανακαλύφθηκε ποτέ, μια «ζωτικής σημασίας λυδία λίθος της ανθρώπινης ιστορίας» που χρονολογείται πριν από περισσότερα 1.100 χρόνια, πρόκειται να πουληθεί σε δημοπρασία από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη.

Το βιβλίο του ένατου αιώνα, που είναι γνωστό ως «Codex Sassoon» αποτελεί τον σύνδεσμο μεταξύ των παπύρων της Νεκράς Θάλασσας και της σημερινής Βίβλου.

Η Αγία Γραφή λέγεται ότι είναι το βιβλίο με τις περισσότερες πωλήσεις στον κόσμο. Βεβαίως, είχε ένα προβάδισμα: τον 15ο αιώνα, όταν ο Γουτεμβέργιος ανέπτυξε τη διάσημη τεχνική εκτύπωσης, ήταν φυσικά η Βίβλος που επελέγη ευρεία διανομή.

Εκείνη την εποχή, ο Γουτεμβέργιος τύπωσε μια λατινική έκδοση της Βίβλου, γνωστή ως “Vulgate”, μεταφρασμένη από τα εβραϊκά, τα αραμαϊκά και τα ελληνικά από τον Άγιο Ιερώνυμο στις αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ. Οφείλουμε αυτή τη γλωσσική ποικιλομορφία στο γεγονός ότι η Αγία Γραφή δεν είναι ένα βιβλίο, αλλά μια συλλογή βιβλίων που γράφτηκαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές από συγγραφείς που δεν μιλούσαν όλοι την ίδια γλώσσα. Η ίδια η λέξη “βίβλος” σημαίνει ουσιαστικά “΄τοι βιβλίο των βιβλίων.

Η βίβλος που θα δημοπρατηθεί στις 16 Μαΐου είναι γραμμένη στα εβραϊκά και χρονολογείται περί τον 10ο αιώνα μ.Χ. Αυτή είναι μια… αξιοσέβαστη ηλικία, αλλά υπάρχουν πολύ παλαιότερα χειρόγραφα. Χίλια χρόνια νωρίτερα, οι γραφείς αντέγραφαν τα ίδια βιβλία σε περγαμηνές (ή, σπανιότερα, παπύρους) και ειλητάρια.

Μερικά από αυτά τα χειρόγραφα διήνυσαν ολόκληρες χιλιετίες κρυμμένα σε σπηλιές στις δυτικές ακτές της Νεκράς Θάλασσας. Ανακαλύφθηκαν στα μέσα του 20ου αιώνα από Βεδουίνους. Αυτοί οι «Κύλινδροι της Νεκράς Θάλασσας», όπως ονομάζονται, είναι τα παλαιότερα χειρόγραφα της Βίβλου μέχρι σήμερα. Δυστυχώς, είναι διαλυμένα και κατακερματισμένα: Υπάρχουν περισσότερα από 30.000 θραύσματα, τα οποία πρέπει να αντιστοιχούν σε περίπου χίλιους κυλίνδρους. Αρα υπάρχουν ισάριθμοι γρίφοι που πρέπει να λυθούν, χωρίς κάποιο αρχικό μοντέλο για ταυτοποίηση και με τα περισσότερα κομμάτια να λείπουν. Τα παλαιότερα χρονολογούνται στον 3ο αιώνα π.Χ., ίσως και στον 4ο ή 5ο αιώνα π.Χ.. Τα μεταγενέστερα χρονολογούνται στον 2ο αι.

Coming to auction this May is one of the most impressive artifacts of human history and culture: The Codex Sassoon Hebrew Bible.

Over 1,000 years old, the bible puts an end to the great “silent period,” during which virtually no Hebrew literature survives. pic.twitter.com/DoKWEi2cXo

— Sotheby’s (@Sothebys) February 15, 2023

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η μέθοδος χρονολόγησης βασίζεται στην «παλαιογραφία» – τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται τα γράμματα – με την υπόθεση ότι οι άνθρωποι δεν έγραφαν με τον ίδιο τρόπο τον 3ο αιώνα π.Χ. όπως τον 2ο αιώνα μ.Χ.

Ένα πρόβλημα χρονολόγησης

Η χρονολόγηση άνθρακα-14 είναι, θεωρητικά, χρήσιμη, αλλά αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες: είναι μια καταστροφική μέθοδος, επειδή τα δείγματα πρέπει να συνθλιβούν. Αυτά τα δείγματα είναι συχνά επιμολυσμένα και δίνουν λανθασμένα ή ανακριβή αποτελέσματα. Και ακόμη και αν οι χρονολογίες είναι σωστές, τα αποτελέσματα πρέπει να βαθμονομηθούν και μερικές φορές καταλήγουμε σε πολλές πιθανές και μάλλον ανακριβείς ημερομηνίες. Τέλος, ακόμη και όταν η ημερομηνία είναι εύλογη, χρονολογείται μόνο η περγαμηνή ή ο πάπυρος και όχι η γραφή. Το ίδιο το κείμενο μπορεί να γράφθηκε πολύ αργότερα – ειδικά αν η περγαμηνή πλύθηκε και επαναχρησιμοποιήθηκε, όπως γινόταν συχνά: εκείνες τις μέρες, η ανακύκλωση του υλικού γραφής ήταν ο κανόνας. (σσ: πρόκειται για τη μέθοδο του παλίμψηστου πάπυρου).

Πριν από την επερχόμενη δημοπρασία, πραγματοποιήθηκε χρονολόγηση άνθρακα-14, αλλά τα αποτελέσματα δεν έχουν δημοσιευθεί. Λέγεται ότι αυτή η Βίβλος χρονολογείται από τα τέλη του 9ου ή τις αρχές του 10ου αιώνα μ.Χ., αλλά δεν δίνονται περαιτέρω λεπτομέρειες. Είναι προς το συμφέρον του πωλητή να προσφέρει την ταχύτερη δυνατή χρονολόγηση για να αυξήσει την προσφορά, ακόμη και στο σημείο να παρουσιάσει αυτή τη Βίβλο ως χαμένο κρίκο με τους Κυλίνδρους της Νεκράς Θάλασσας. Στην πραγματικότητα όμως τους χωρίζει μια χιλιετία, άρα μερικές δεκαετίες δύσκολα θα κάνουν τη διαφορά.

Ένας χαμένος κρίκος;

Ο χαμένος κρίκος υπάρχει, ωστόσο: Είναι οι ελληνικές βίβλοι που χρονολογούνται στον 4ο ή 5ο αιώνα μ.Χ. Η πιο διάσημη ελληνική βίβλος βρίσκεται στο Βατικανό, εξ ου και το όνομα Codex Vaticanus. Για τα βιβλία της Βίβλου που γράφτηκαν στα ελληνικά, τα χειρόγραφα αυτά διατηρούν το κείμενο στην πρωτότυπη γλώσσα του. Αλλά για βιβλία γραμμένα στα εβραϊκά και τα αραμαϊκά, πρέπει να κάνουμε με μια ελληνική μετάφραση.

Αυτό εγείρει το ερώτημα της αξιοπιστίας αυτής της ελληνικής έκδοσης, ειδικά καθώς μερικές φορές διαφέρει από τις μεταγενέστερες εβραϊκές βίβλους, όπως αυτή που δημοπρατείται. Ήταν οι Έλληνες μεταφραστές ανίκανοι ή αποστασιοποιημένοι; Η ανακάλυψη των Κυλίνδρων της Νεκράς Θάλασσας έλυσε αυτό το αίνιγμα, αφού μερικοί από αυτούς τους κυλίνδρους, συμπεριλαμβανομένων των εβραϊκών, συμφωνούν με την ελληνική έκδοση. Με άλλα λόγια, οι Έλληνες μεταφραστές έκαναν πολύ καλή δουλειά, επειδή το εβραϊκό κείμενο μπροστά τους ήταν διαφορετικό από τις μεσαιωνικές εβραϊκές βίβλους.

Το βιβλικό κείμενο δεν σταμάτησε εκεί τις μετανορφώσεις του. Για αιώνες, διαφορετικές εκδοχές περνούσαν από το ένα χέρι στο άλλο, αντιγράφονταν ξανά και ξανά από Εβραίους και Χριστιανούς μεταγραφείς.

Κατά τον Πρώιμο Μεσαίωνα, οι Εβραίοι μελετητές ανέπτυξαν συστήματα για τη στίξη του βιβλικού κειμένου. Σημειωτέον ότι το εβραϊκό αλφάβητο δεν σηματοδοτεί τα φωνήεντα με συστηματικό και ακριβή τρόπο. Στην πραγματικότητα, το ίδιο κείμενο μπορεί συχνά να διαβαστεί με διαφορετικούς τρόπους.

Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε ασάφεια, προστέθηκαν μικρές κουκίδες και σημεία εδώ και εκεί για να καθοριστεί η ακριβής προφορά των φωνηέντων

Ένα ζωντανό κείμενο

Η βίβλος που θα δημοπρατηθεί τον Μάιο δεν είναι ούτε η Βίβλος του Χαλεπίου ούτε ο Κώδικας της Αγίας Πετρούπολης. Σε αντίθεση με τον Κώδικα της Αγίας Πετρούπολης, λείπουν σελίδες, οπότε δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι είναι η παλαιότερη γνωστή πλήρης εβραϊκή βίβλος. Η στίξη της είναι επίσης ελαφρώς διαφορετική από αυτή του Κώδικα του Χαλεπίου. Το οποίο μπορεί να θεωρηθεί είτε ως ελάττωμα είτε ως προτέρημα: οι πιστοί που επιθυμούν να διαβάσουν την Εβραϊκή Βίβλο σύμφωνα με την επίσημη προφορά θα αγνοήσουν αυτόν τον κώδικα, ενώ άλλοι μελετητές σημειώνουν την αξία αυτού του χειρογράφου για μια συγκριτική μελέτη της εβραϊκής στίξης.

Η αστρονομική τιμή για το αντικείμενο που δημοπρατείται είναι ενδεικτικό ότι η Βίβλος συνεχίζει να απαςσχολεί δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Με πληροφορίες από The Conversation

Επανεμφάνιση του χαρισματικού και σε δυσμένεια ιδρυτή της Alibaba στην Κίνα