Ιστορική στιγμή: Εγκρίθηκε, μετά από σχεδόν 10 χρόνια συζητήσεων, η πρώτη κοινή νομοθεσία για τη διαχείριση της μετανάστευσης στην ΕΕ* Τι προβλέπει

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κυπριακό, «Αμάλθεια» και μεταναστευτικό: Τρεις κρίσιμες αποστολές στο επίκεντρο των εξελίξεων για τη Λευκωσία

Με κομμένη την ανάσα: Μετά από 10 χρόνια δουλειάς η Ευρώπη εκτοξεύει τον Ariane 6-Ενα μεγάλο στοίχημα για την ανεξαρτησία της ηπείρου στο διαστημικό τομέα [videos]

Στη Γάνδη ο ΥΠΕΣ της Κύπρου: Στο τραπέζι της συνόδου της ΕΕ οι βέλτιστες πρακτικές για τη διαχείριση του μεταναστευτικού

Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Τετάρτη μια σημαντική μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο.

Το Σύμφωνο της ΕΕ για το Άσυλο και τη Μετανάστευση βρίσκεται στα σκαριά από το 2015 και θα τεθεί σε ισχύ σε δύο χρόνια.

Το λεγόμενο Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, ένα περίπλοκο σύνολο πέντε ξεχωριστών αλλά αλληλένδετων νομοθετημάτων, χρειάζεται μόνο το τελικό πράσινο φως από τα κράτη μέλη, το οποίο αναμένεται στα τέλη του μήνα.

Έχει σχεδιαστεί για να επιταχύνει τη διαδικασία ασύλου και να τονώσει την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους.

Απαιτεί επίσης από τα κράτη μέλη της ΕΕ να μοιραστούν την ευθύνη για τους αιτούντες άσυλο.

Τα τελευταία χρόνια, περίπου 380.000 άνθρωποι διέσχισαν παράνομα τα σύνορα της ΕΕ – ο υψηλότερος αριθμός από το 2016.

Το σύμφωνο μετανάστευσης υποστηρίχθηκε από τις δύο κύριες πολιτικές ομάδες – την κεντροδεξιά Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) και την κεντροαριστερή Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D).

Η Ρομπέρτα Μέτσολα, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είπε ότι επετεύχθη μια «ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης».

Ωστόσο, αριστερές και ακροδεξιές ομάδες αντιτάχθηκαν στη συμφωνία. Ωστόσο, αν και η συνεδρίαση διακόπηκε για λίγο από διαδηλωτές που διαμαρτυρήθηκαν, οι διαφωνίες δεν κατάφεραν να εκτροχιάσουν τη σημαντική ψηφοφορία.

Σύμφωνα με το BBC, πολλές ΜΚΟ προέτρεψαν επίσης τους ευρωβουλευτές να καταψηφίσουν τη μεταρρύθμιση, με τη Διεθνή Αμνηστία να προειδοποιεί ότι το σύμφωνο θα οδηγήσει σε «κύμα ταλαιπωρίας» για τους αιτούντες άσυλο.

Από το 2020 οι συζητήσεις, λίγο πριν τις ευρωεκλογές ο συμβιβασμός

Η μεταρρύθμιση, η οποία αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2020, στοχεύει να γυρίσει σελίδα σε αυτήν την εποχή της φυγής, συγκεντρώνοντας όλες τις πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης των αιτούντων άσυλο, των επιταχυνόμενων διαδικασιών στα σύνορα και της επανεγκατάστασης προσφύγων. Η κύρια καινοτομία του είναι ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» για να διασφαλίσει ότι όλες οι χώρες, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την τοποθεσία τους, συμβάλλουν στην άμβλυνση της πίεσης στη Νότια Ευρώπη.

Η φιλόδοξη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διέτρεξε εκατοντάδες σελίδες και αφορούσε μυριάδες σύνθετα ζητήματα, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, το απόρρητο των δεδομένων, οι οικονομικές συνεισφορές, οι περίοδοι κράτησης και η εθνική ασφάλεια, τα οποία επιβράδυναν τη νομοθετική διαδικασία.

Το Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη στο Συμβούλιο πέρασαν χρόνια συζητώντας και τροποποιώντας το Νέο Σύμφωνο, εμβαθύνοντας την πολυπλοκότητα μιας ήδη περίπλοκης νομοθεσίας. Οι συνομιλίες ήταν ιδιαίτερα επίπονες στο Συμβούλιο, όπου οι χώρες υποστήριξαν αντίθετες απόψεις ανάλογα με τη γεωγραφία, την οικονομία και την ιδεολογία.

Έχοντας υπόψη τα υψηλά διακυβεύματα, οι ευρωβουλευτές ανέλαβαν την ηγεσία και ενοποίησαν τη θέση τους, περιμένοντας ανυπόμονα το Συμβούλιο να ακολουθήσει το παράδειγμά τους. Οι σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων διήρκεσαν αρκετούς γύρους και ολοκληρώθηκαν καθώς ο ήλιος ανέτειλε στις 20 Δεκεμβρίου. Εκείνη την ημέρα, η Ρομπέρτα Μέτσολα μίλησε για «πιθανότατα την πιο σημαντική νομοθετική συμφωνία αυτής της εντολής» που ήταν «10 χρόνια στα σκαριά».

Το Κοινοβούλιο ενέκρινε αυτόν τον συμβιβασμό την Τετάρτη, αν και με ένα περιθώριο μικρότερο από το αρχικά αναμενόμενο. Τα κυρίαρχα κόμματα επιθυμούν να επιδεικνύουν τη μεταρρύθμιση στην εκστρατεία τους για τις εκλογές του Ιουνίου, καθώς πιστεύουν ότι μπορεί να δείξει στους πολίτες ότι «η ΕΕ αποδίδει».

Αλλά αν η μεταρρύθμιση ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες είναι ένα ερώτημα που θα χρειαστεί χρόνος για να απαντηθεί: οι νόμοι θα χρειαστούν, κατά μέσο όρο, δύο χρόνια για να τεθούν σε πλήρη ισχύ.

Μια σημαντική αλλά αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση

Στον πυρήνα του, το Νέο Σύμφωνο είναι μια συνολική αναθεώρηση όλων των εσωτερικών πτυχών της μετανάστευσης, που σημαίνει οτιδήποτε συμβαίνει όταν ένας αιτών άσυλο φτάσει στην επικράτεια του μπλοκ. Η εξωτερική διάσταση, αντίθετα, καλύπτεται από εξατομικευμένες συμφωνίες με γειτονικές χώρες, όπως η Τυνησία, η Μαυριτανία και η Αίγυπτος, προκειμένου να αποτραπεί εξαρχής οι παράτυπες αναχωρήσεις.

Πέρυσι, η ΕΕ έλαβε 1,14 εκατομμύρια αιτήσεις για διεθνή προστασία, υψηλό επτά ετών, και κατέγραψε 380.000 παράτυπες συνοριακές διελεύσεις, οι μισές από αυτές μέσω της οδού της Κεντρικής Μεσογείου.

Είναι κρίσιμο, η μεταρρύθμιση δεν αλλάζει τη μακροχρόνια «αρχή του Δουβλίνου», η οποία λέει ότι η ευθύνη για μια αίτηση ασύλου ανήκει πρώτα στην πρώτη χώρα άφιξης.

Οι πέντε νόμοι που περιλαμβάνονται στο Νέο Σύμφωνο και εγκρίθηκαν την Τετάρτη από τους ευρωβουλευτές είναι:

Ο κανονισμός ελέγχου προβλέπει μια προκαταρκτική διαδικασία για την ταχεία εξέταση του προφίλ ενός αιτούντος άσυλο και τη συλλογή βασικών πληροφοριών όπως η εθνικότητα, η ηλικία, τα δακτυλικά αποτυπώματα και η εικόνα του προσώπου. Θα πραγματοποιηθούν επίσης έλεγχοι υγείας και ασφάλειας.

Ο τροποποιημένος κανονισμός Eurodac ενημερώνει το Eurodac, μια μεγάλης κλίμακας βάση δεδομένων που θα αποθηκεύει τα βιομετρικά στοιχεία που συλλέγονται κατά τη διαδικασία ελέγχου. Η βάση δεδομένων θα μετατοπιστεί από την καταμέτρηση αιτήσεων στην καταμέτρηση αιτούντων και θα αποτρέψει το ίδιο άτομο από την υποβολή πολλαπλών αξιώσεων. Η ελάχιστη ηλικία για τη συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων θα μειωθεί από τα 14 στα 6 έτη.

Ο τροποποιημένος κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου (APR) ορίζει δύο πιθανά βήματα για τους αιτούντες: την παραδοσιακή διαδικασία ασύλου, η οποία είναι χρονοβόρα, και μια ταχεία διαδικασία στα σύνορα, η οποία προορίζεται να διαρκέσει το πολύ 12 εβδομάδες. Η διαδικασία των συνόρων θα ισχύει για μετανάστες που αποτελούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια, παρέχουν παραπλανητικές πληροφορίες ή προέρχονται από χώρες με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης, όπως το Μαρόκο, το Πακιστάν και η Ινδία. Αυτοί οι μετανάστες δεν θα επιτρέπεται να εισέλθουν στην επικράτεια της χώρας και αντίθετα θα κρατούνται σε εγκαταστάσεις στα σύνορα, δημιουργώντας μια «νομική φαντασία μη εισόδου».

Ο Κανονισμός Διαχείρισης (AMMR) θεσπίζει ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που θα προσφέρει στα κράτη μέλη τρεις επιλογές για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών: μετεγκατάσταση ορισμένου αριθμού αιτούντων άσυλο, πληρωμή 20.000 ευρώ για κάθε αιτούντα που αρνούνται να μετεγκατασταθούν ή χρηματοδότηση επιχειρησιακής υποστήριξης. Οι Βρυξέλλες στοχεύουν σε 30.000 μετεγκαταστάσεις ετησίως, αλλά επιμένει ότι το σύστημα δεν θα αναγκάσει καμία χώρα να δεχτεί πρόσφυγες, εφόσον συνεισφέρουν μέσω οποιασδήποτε από τις άλλες δύο επιλογές.

Ο Κανονισμός για την Κρίση προβλέπει εξαιρετικούς κανόνες που θα ενεργοποιηθούν όταν το σύστημα ασύλου του μπλοκ απειλείται από ξαφνική και μαζική άφιξη προσφύγων, όπως συνέβη κατά την κρίση του 2015-2016, ή από μια κατάσταση ανωτέρας βίας, όπως η πανδημία του COVID-19. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι εθνικές αρχές θα έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν αυστηρότερα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μεγαλύτερων περιόδων εγγραφής και κράτησης, και η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να ζητά πρόσθετα μέτρα «αλληλεγγύης».

Με πληροφορίες από BBC, Euronews