Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών: Το «κουμπί πανικού» και οι σκοτεινοί αριθμοί της ενδοοικογενειακής βίας
Members of feminist organizations and citizens demonstrate to warn against the high number of femicides in Montevideo, Uruguay, 13 November 2023. The protest was held by the Feminism Coordinator of Uruguay, which, since December 2014, has taken to the streets under the slogan ‘Feminist Alert’ to ‘make the violence against women visible.’ EPA, MERI PARRADO
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Συνεχώς αυξανόμενα είναι τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία αφορούν γυναίκες, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛΑΣ).
Ενδεικτικό είναι ότι το 2020 σημειώθηκαν 5.413 περιστατικά, ενώ από την 1η Ιανουαρίου μέχρι και 30 Οκτωβρίου του 2023 έχουν καταγγελθεί στις αρχές 9.860 περιστατικά σε όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων 8.409 αφορούν γυναίκες.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, το ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε με τον προϊστάμενο του τμήματος αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας του Αρχηγείου της ΕΛΑΣ Ανέστη Σαπουνά Αστυνόμο Β’, ο οποίος ανέλυσε τι δείχνουν τα σχετικά στοιχεία της ΕΛΑΣ για αυτό το θλιβερό φαινόμενο, καθώς και τις ενέργειες της Αστυνομίας για την αντιμετώπιση του.
Σύμφωνα με τον κ. Σαπουνά τα παραπάνω στοιχεία δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι σημειώνονται περισσότερα περιστατικά κακοποίησης, αλλά δείχνουν ότι όλο και περισσότερες γυναίκες βρίσκουν το θάρρος και τη δύναμη να προχωρήσουν σε καταγγελία εις βάρους του δράστη.
Όπως τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σαπουνάς το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας έχει ένα «πολύ μεγάλο σκοτεινό αριθμό», καθώς αρκετά είναι τα περιστατικά τα οποία δεν γνωστοποιούνται ποτέ στην Αστυνομία. «Είναι ένα έγκλημα το οποίο γίνεται στο σπίτι και το θύμα νιώθει φόβο και πολλές φορές νιώθει και ενοχές να καταγγείλει ένα άλλο μέλος της οικογενείας του» υπογράμμισε χαρακτηριστικά.
Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που η Αστυνομία προχώρησε το 2021 στην ίδρυση των γραφείων ενδοοικογενειακής βίας, αρχικά με έξι γραφεία και στη συνέχεια το 2022 προστέθηκαν ακόμα 12. Συνολικά υπάρχουν 72 επιτελικά γραφεία σε όλη την Ελλάδα και 18 επιχειρησιακά γραφεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, τα οποία είναι τα γραφεία όπου απευθύνονται τα θύματα.
Όλοι οι αστυνομικοί που υπηρετούν στα επιχειρησιακά γραφεία έχουν περάσει ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα πάνω στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, ενώ το προσωπικό είναι κυρίως γυναίκες.
«Προτιμήσαμε η στελέχωση να γίνει με επαγγελματίες, οι οποίοι είναι κάτοχοι πτυχίων ανθρωπιστικών σπουδών, όπως ψυχολογία και κοινωνιολογία, ενώ φυσικά γίνονται συνεχώς επιμορφώσεις» όπως ανέφερε ο κ. Σαπουνάς.
Σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ για το πώς εξελίσσεται αυτή η πρωτοβουλία της Αστυνομίας ο κ. Σαπουνάς σημείωσε:
«Βλέπουμε ότι υπάρχει ανταπόκριση καθώς τα γραφεία είναι έτσι διαμορφωμένα ώστε να προσφέρουν γαλήνη και ασφάλεια στο θύμα. Επίσης επειδή τα στελέχη των γραφείων είναι κυρίως γυναίκες και τα περισσότερα θύματα των υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας είναι επίσης γυναίκες, νιώθουν περισσότερη ασφάλεια να απευθυνθούν στα γραφεία αυτά ξέροντας ότι το προσωπικό εκεί είναι εξειδικευμένο».
Ακόμα ένας λόγος που όλο και περισσότερα θύματα κακοποίησης προβαίνουν σε καταγγελίες είναι οι όλο και πιο συχνές δράσεις πρόληψης και ευαισθητοποίησης που κάνουν οι συναρμόδιοι κρατικοί και μη κρατικοί φορείς, που όπως υπογράμμισε ο κ. Σαπουνάς «βοηθούν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας να μιλούν περισσότερα και έτσι να γίνονται περισσότερες καταγγελίες».
Παράλληλα πολύ σημαντικό ρόλο στην αύξηση του αριθμού του γυναικών που προχωρούν σε σχετικές καταγγελίες είναι, όπως τόνισε ο κ. Σαπουνάς, ότι «τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές προσπάθειες από τους κρατικούς φορείς να διασφαλιστεί ότι μια γυναίκα που θα βγει από το κύκλο της βίας θα προστατευτεί πολύπλευρα. Όταν μια γυναίκα δεν το γνωρίζει αυτό προφανώς δεν μπορεί να καταγγείλει καθώς φοβάται το αβέβαιο μέλλον».
«Όταν υπάρχει εξειδικευμένη υπηρεσία αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας από την ελληνική αστυνομία, υπάρχουν μετά οι δομές της γενικής γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για ψυχολογική υποστήριξη καθώς και ξενώνες όπου μπορούν να φιλοξενηθούν κακοποιημένες γυναίκες, αλλά ακόμα και μη κρατικοί φορείς που θα βοηθήσουν το θύμα. Μια γυναίκα παίρνει δύναμη και μπορεί να καταγγείλει την κακοποίηση της» συμπληρώνει.
Panic button
Σχετικά με το κουμπί πανικού (panic button) ο κ. Σαπουνάς εξήγησε ότι είναι ένα εργαλείο τεχνολογίας πρόληψης της δευτερογενούς θυματοποίησης, καθώς η εφαρμογή εγκαθίσταται στα κινητά γυναικών που έχουν πέσει θύμα κακοποίησης και έχουν κάνει σχετική καταγγελία στην Αστυνομία. Ουσιαστικά το panic button βοηθάει τα θύματα να νιώσουν μια ασφάλεια και να μην ξαναγίνει δεύτερο περιστατικό εξηγεί ο κ. Σαπουνάς.
Αναφορικά με τη λειτουργία του ο κ. Σαπουνάς τόνισε ότι μόλις το πατήσει μια γυναίκα ένα ειδικό μήνυμα στέλνεται στις υπηρεσίες άμεσης δράσης όπου αυτές σπεύδουν να βοηθήσουν το θύμα όπου και να βρίσκεται. Σημειώνεται ότι μέχρι στιγμής η εφαρμογή του panic button είναι διαθέσιμη μόνο για Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά θα επεκταθεί σταδιακά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Από τον Μάρτιο του 2023 που ξεκίνησε η διάθεση του panic button 738 γυναίκες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας έχουν εγγραφεί στην εφαρμογή και μέχρι στιγμής έχει ενεργοποιηθεί 120 φορές.
Όπως τόνισε ο κ. Σαπουνάς από την Ελληνική Αστυνομία τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πάρα πολλές προσπάθειες πρόληψης του φαινομένου της κακοποίησης γυναικών και ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και αντιμετώπισής του:
«Πλέον αυτά είναι εμφανές και στους πολίτες καθώς πέρα από τις εξειδικευμένες υπηρεσίες όπως τα γραφεία ενδοοικογενειακής βίας και το panic button, γίνονται και σχετικές ομιλίες σε σχολεία. Επίσης κάνουμε πάρα πολλές συνεργασίες και δράσεις και με άλλους φορείς γιατί το πιο σημαντικό πράγμα είναι η διατομεακότητα και αυτή προσπαθούμε συνεχώς να πετύχουμε και βάσει αυτής εργαζόμαστε».
«Είναι ένα φαινόμενο πολύπλευρο στο όποιο θα πρέπει και η γυναίκα να έχει αντίστοιχα πολύπλευρη στήριξη. Δεν είναι μόνο η Αστυνομία είναι όλοι οι κρατικοί φορείς και μη που πρέπει να επέμβουν για να έχουμε μια ουσιαστική απεμπλοκή από τον κύκλο της βίας» σημείωσε κλείνοντας ο κ. Σαπουνάς.
Οι δήμοι της Αττικής για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών
Παγκόσμια Ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών η σημερινή και οι δήμοι της Αττικής στρατεύονται στον σκοπό αυτό. Από τη μια μεριά για την ενημέρωση και από την άλλη για τη φροντίδα των γυναικών και των παιδιών τους, που γίνονται θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα, οι περισσότεροι δήμοι έχουν οργανώσει μια σειρά από δράσεις και εκδηλώσεις, ώστε και η κοινωνία γενικότερα να ευαισθητοποιηθεί, αλλά και ειδικότερα τα θύματα να βρουν τη δύναμη και να φύγουν από το κακοποιητικό περιβάλλον ή έστω να απευθυνθούν στην αρμόδια υπηρεσία ή στην Αστυνομία και να μιλήσουν.
Από τις προηγούμενες ημέρες έχουν ξεκινήσει στους δήμους καμπάνιες ενημέρωσης, ημερίδες και ομιλίες, θεατρικές παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων και μια σειρά άλλων δράσεων, οι οποίες θα συνεχιστούν και την ερχόμενη εβδομάδα.
Κάποιοι δήμοι μάλιστα, έχουν προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και έχουν δημιουργήσει συμβουλευτικό κέντρο και υπηρεσία στήριξης κακοποιημένων γυναικών, για να παρέχουν τις κατάλληλες συμβουλές και την απαραίτητη ψυχολογική βοήθεια από εξειδικευμένο προσωπικό, λειτουργούν ακόμη και ειδική τηλεφωνική γραμμή για τέτοιες περιπτώσεις, όπου μπορεί μια γυναίκα που κακοποιείται, να ζητήσει βοήθεια.
Και υπάρχουν και οι δήμοι που έχουν δημιουργήσει ακόμη και δομή φιλοξενίας των κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους, όπως ο δήμος Αθηναίων. Ο Ξενώνας Φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους, έκλεισε φέτος δέκα χρόνια λειτουργίας και σύμφωνα με τα στοιχεία του δήμου, έχει φιλοξενήσει σχεδόν 400 άτομα (γυναίκες και παιδιά).
Πριν από λίγους μήνες και με πρωτοβουλία του δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη, ο Ξενώνας μετακινήθηκε σε νέο κτίριο, αναβαθμίζοντας έτσι την εγκατάσταση, τις υπηρεσίες του, τη φροντίδα και την ασφάλεια των φιλοξενούμενων, ώστε να παρέχονται οι καλύτερες δυνατές συνθήκες. Στον νέο χώρο λειτουργούν πλέον 25 δωμάτια.
Πέρα από την ασφαλή διαμονή και σίτιση, παρέχονται στις γυναίκες θύματα έμφυλης βίας και στα παιδιά τους, ψυχοκοινωνική στήριξη, συμβουλές και φροντίδα από εξειδικευμένο προσωπικό, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγο, παιδαγωγό και φροντιστές. Η δομή διαθέτει ειδικά διαμορφωμένους χώρους επείγουσας υποδοχής κι έτσι μπορεί να δεχθεί περιστατικά όλο το 24ωρο.
«Στόχος να μπορέσουν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους»
«Το ζήτημα αυτό ήταν στις άμεσες προτεραιότητες του δημάρχου Κώστα Μπακογιάννη, γι’ αυτό άλλωστε και από την πρώτη στιγμή δημιούργησε την ανάλογη αντιδημαρχία», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αντιδήμαρχος Πολιτικών Ισότητας, Αντιμετώπισης Διακρίσεων και Έμφυλης Βίας, Κατερίνα Κατριβάνου και συνεχίζει: «Στη δική μας αρμοδιότητα υπάγονται και δύο σημαντικές δομές.
Το Κέντρο για την Καταπολέμησης της Έμφυλης Βίας και των Πολλαπλών Διακρίσεων, για στήριξη, ψυχολογική συμβουλευτική, νομική συμβουλευτική και απευθύνεται σε όλους, όχι μόνο σε γυναίκες, αλλά και σε άντρες που έχουν κακοποιηθεί και σε ΛΟΑΤΚΙ, γενικά σε οποιονδήποτε ενήλικα, ανεξαρτήτου φύλου, έχει υποστεί οποιαδήποτε μορφή βίας, φυσικά σε άτομα που είναι αποδέκτες κακοποιητικής συμπεριφοράς εντός του οικογενειακού περιβάλλοντος και σε άτομα που υπήρξαν θύματα πολλαπλών διακρίσεων.
Και υπάρχει και ο Ξενώνας Φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους. Η ολοκλήρωση της μετακίνησης της δομής σε νέο κτίριο έγινε τον Σεπτέμβριο κι έτσι αναβαθμίστηκε. Ο χώρος υποδέχεται τις κακοποιημένες γυναίκες και τα παιδιά τους και πέρα από την ψυχοκοινωνική στήριξη, τις συμβουλές, τη φροντίδα και την ασφάλεια, στόχος του επιστημονικού προσωπικού μας είναι και η ενδυνάμωση των φιλοξενούμενων γυναικών, ώστε να μπορέσουν στη συνέχεια να δημιουργήσουν μία νέα προοπτική στη ζωή τους, εκτός δομής».
Ειδικά πάνω σε αυτό, η κ. Κατριβάνου εξηγεί:
«Το εξιδεικευμένο προσωπικό του Ξενώνα, ασχολείται με το κάθε άτομο κατά περίπτωση, για να μπορέσει αυτό το άτομο να σταθεί στα πόδια του. Να δημιουργήσει τις συνθήκες και το περιβάλλον εκείνο, που θα το βοηθήσει να ξαναφτιάξει τη ζωή του, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να επιστρέψει στο κακοποιητικό περιβάλλον, είτε από αδυναμία να προχωρήσει μπροστά, είτε γιατί του ασκούνται και άλλου είδους πιέσεις, ακόμη και από άτομα της οικογενείας.
»Δεν είναι εύκολο μια γυναίκα να απομακρυνθεί από το περιβάλλον που την κακοποιεί, ειδικά αν εξαρτάται από αυτό ή ακόμη και για συναισθηματικούς λόγους, γιατί νομίζει ότι μπορεί να το αλλάξει. Χρειάζεται βοήθεια για να προχωρήσει μπροστά».
Μέσα από την εμπειρία της η αντιδήμαρχος Αθηναίων, κάνει τη δική της αναφορά στην εποχή μας:
«Η γυναίκα στην εποχή μας έχει ξεπεράσει πολλά σε σχέση με το παρελθόν, όμως ακόμη διατηρούνται τα χαρακτηριστικά εκείνα που την τοποθετούν πιο κάτω μέσα σε μια πατριαρχική κοινωνία. Μια νέα κοπέλα σήμερα είναι πιο ενημερωμένη και θα αντιδράσει πιο εύκολα σε σχέση με παλαιότερα. Και η Αστυνομία ακόμη, έχει λάβει πλέον μια καινούργια στάση πάνω σε αυτό το ζήτημα, έχουν εκπαιδευτεί πλέον οι αστυνομικοί για να βοηθήσουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Ακόμη και το ότι το συζητάμε αυτή τη στιγμή, το ότι έχει ανοίξει δημόσια αυτή η συζήτηση, είναι κάτι, όμως υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν».
Και προσθέτει: «Τα περιστατικά που έρχονται εδώ σ’ εμάς, αλλά και γενικότερα όσα γίνονται γνωστά, δεν αντιστοιχούν σε αυτά που υπάρχουν και συμβαίνουν, γιατί δεν έρχονται όλες οι γυναίκες».
Και η κ. Κατριβάνου καταλήγει: «Είναι σημαντικό και ουσιαστικό που υπάρχουν οι δομές, αλλά δεν είναι αρκετό. Το βασικό είναι η Παιδεία, που θα πρέπει να αναπτύσσεται από τους βρεφονηπιακούς σταθμούς ακόμη, ώστε να μην είμαστε βίαιοι, να σεβόμαστε τον άλλο, τις αξίες του, την ιδιαιτερότητά του. Και χρειάζεται όσο γίνεται καλύτερη ενημέρωση».
Δράσεις και παραστάσεις
Σχετικά με τις δράσεις που αναπτύσσονται αυτές τις ημέρες από τους δήμους Αττικής, για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, περιλαμβάνουν Ημερίδες, παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων κά.
Ο δήμος Αγίου Δημητρίου, η Λέσχη Ανάγνωσης του δήμου και η Δημοτική Επιτροπή Ισότητας ενώνουν τη φωνή τους με τη φωνή του δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και παρουσιάζουν το συλλογικό τόμο «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ», όπου 53 γυναίκες συγγραφείς της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, μιλούν για την πραγματικότητα της έμφυλης βίας, ορατής και αόρατης, για τα βιώματα της καταπίεσης, αλλά και του αγώνα για ενδυνάμωση, χειραφέτηση, αληθινή συντροφικότητα και αλληλεγγύη. Η παρουσίαση του συλλογικού τόμου θα πραγματοποιηθεί αύριο Κυριακή (26/11, 18:00), στο Δημοτικό Θέατρο «Μελίνα Μερκούρη».
Ο δήμος Αμαρουσίου θα πραγματοποιήσει Εκδήλωση Αφύπνισης Κατά της Κακοποίησης των Γυναικών, την Τετάρτη 29/11 (18:00) στο Δημαρχείο. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα γίνει παρουσίαση του «Οδηγού Τσέπης για την Έμφυλη Βία», μία ψηφιακή εφαρμογή που παρέχει εξειδικευμένη καθοδήγηση, χρήσιμες πληροφορίες και ενημέρωση για τον ορθό τρόπο αλληλοεπίδρασης μ’ ένα άτομο που έχει υποστεί έμφυλη βία με βάση διεθνή πρότυπα. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη σε 12 γλώσσες, μεταξύ των οποίων και στα ελληνικά.
Ο δήμος Κηφισιάς οργάνωσε χτες Παρασκευή δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης (street work) σε συνεργασία με τη ΔΕΠΙΣ Κηφισιάς και γυναικείες οργανώσεις, με διανομή φυλλαδίων στην αγορά της πόλης, σήμερα Σάββατο θα υπάρχει φωταγώγηση του Δημαρχείου στο πορτοκαλί χρώμα και τη Δευτέρα (27/11, 18:30) έχει προγραμματιστεί εκδήλωση της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας Κηφισιάς με θέμα: «Οι Πολλαπλές Όψεις της Έμφυλης Βίας και ο Διαχρονικός Αγώνας για την Εξάλειψή τους» στο κτίριο του Ιδρύματος Σπύρου Λοβέρδου-Fondazione (Λ. Κηφισίας 256 και Όθωνος).
Ο δήμος Μοσχάτου-Ταύρου έχει προγραμματίσει για την ερχόμενη εβδομάδα, από παρουσίαση ασκήσεων αυτοάμυνας-αυτοπροστασίας γυναικών, μέχρι εκδήλωση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την έμφυλη βία και βιωματικές δράσεις από επιστημονικό προσωπικό, αλλά κι έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στο γήπεδο Μοσχάτου (2/12, 15:30), με τις γυναικείες ποδοσφαιρικές ομάδες Οδυσσέας Μοσχάτου και ΑΕΚ, υπό την αιγίδα της ΕΠΟ και με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού και την ανάδειξη των μηνυμάτων κατά της βίας εναντίον των γυναικών.
Ο δήμος Παλαιού Φαλήρου θα πραγματοποιήσει ειδική εκδήλωση με ομιλίες τη Δευτέρα (27/11. 19:00), στον Πολυχώρο του Δημαρχείου.
Ο δήμος Πετρούπολης σε συνεργασία με το Τμήμα Θεάτρου του δήμου, θα πραγματοποιήσουν δράση αφύπνισης και κοινωνικής ευαισθητοποίησης σχετικά με το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών, αλλά και κάθε μορφής βίας και πολλαπλών διακρίσεων.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα (27/11, 20:30) στον κλειστό χώρο του Θεάτρου Πέτρας και κατά τη διάρκειά της θα παρουσιαστεί και το θεατρικό έργο «Η θέα απ’ το ενδιάμεσο», σε διδασκαλία και σκηνοθεσία της Ηλέκτρας Γεννατά. Η παράσταση θίγει με ρεαλισμό κοινωνικά θέματα βίας και είναι κατάλληλη για ηλικίες άνω των 16 ετών.
Ο δήμος Χαλανδρίου διοργανώνει ενημερωτική συνάντηση με θέμα «Μύθοι και αλήθειες για την βία μέσα στην οικογένεια» τη Δευτέρα (27/11, 19:00), στην αίθουσα εκδηλώσεων επί της οδού Παπάγου 7, ενώ χτες Παρασκευή έγιναν ομιλίες και η παρουσίαση του συλλογικού τόμου με τίτλο «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ».
Ανάλογες εκδηλώσεις ή θεατρικές παραστάσεις οργάνωσαν τις προηγούμενες ημέρες και οι δήμοι Βύρωνα, Γλυφάδας, Ηλιούπολης, Μαραθώνα, Περιστερίου.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αθήνα, Ελλάδα