Μία στιγμή που έδωσε αχτίδα ελπίδας μετά την αγωνιώδη μυστική διπλωματία: Ο David Ignatius γνωρίζει και αποκαλύπτει στην Washington Post
epa10968860 A handout photo made available by the Egyptian Presidential Office shows Egyptian President Abdul Fattah al-Sisi (R) receiving Qatari Emir Emir Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani in Cairo, Egypt, 10 November 2023. The two leaders discussed ‘the Israeli military escalation in the Gaza Strip, ways to protect civilians and efforts aimed at achieving a ceasefire and the delivery of humanitarian aid to the Palestinian people in Gaza’, according to a statement issued by the Egyptian presidential office. EPA, EGYPTIAN PRESIDENTIAL OFFICE HANDOUT
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η εφημερίδα Washington Post δημοσιεύει ενδιαφέρον άρθρο του David Ignatius, έγκριτου αναλυτή της, με στενές σχέσεις με την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, σχετικά με τον διαμεσολαβητικό ρόλο του Κατάρ μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στον πόλεμο της Γάζας.
Γράφει για τη σημασία του για τις Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ), καθώς και την επίτευξη της τετράωρης ανθρωπιστικής παύσης των εχθροπραξιών στην Γάζα προκειμένου να υπάρξει «ανθρωπιστική αρωγή» όπως ανέφερε ο Λευκός Οίκος.
Η ανακοίνωση της ανθρωπιστικής παύσης ήταν «μία στιγμή που έδωσε μια αχτίδα ελπίδας μετά την αγωνιώδη μυστική διπλωματία η οποία διεξάγεται εν μέσω μαχών οι οποίες διαρκούν για περισσότερο από ένα μήνα, και ήταν το αποτέλεσμα της συνάντησης του Διευθυντή της CIA William Burns και του αρχηγού της Mossad, David Barnea, με τον Πρωθυπουργό του Κατάρ Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim al-Thani.
Ο τελευταίος ενήργησε ως μεσολαβητής με τους πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς οι οποίοι έχουν έδρα το Κατάρ.
Κατά την διάρκεια μίας συνέντευξης τύπου σχετικά με τις εξελισσόμενες διαπραγματεύσεις, την περασμένη Τετάρτη, ο Πρωθυπουργός του Κατάρ ανέφερε ότι «αυτό είναι ένα θετικό πρώτο βήμα στο οποίο ελπίζουμε να οικοδομήσουμε τις επόμενες ημέρες. Ελπίζουμε ότι μπορεί να οδηγήσει σε κάτι μεγαλύτερο και πιο βιώσιμο».
«Η ανακοίνωση τακτικών ανθρωπιστικών παύσεων, αποτελεί μία μερική απάντηση στις απαιτήσεις από όλο τον κόσμο για μία κατάπαυση του πυρός» αναφέρεται.
Οι Ισραηλινοί προσβλέπουν μέσω της συμφωνίας αυτής να επιταχυνθεί η εκκένωση της Βόρειας Γάζας από τους Παλαιστινίους, αλλά από την άλλη μεριά, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Benjamin Netanyahu θα πρέπει να έχει καταλάβει ότι εάν δεν είχε προχωρήσει σε κάποιες παραχωρήσεις, διακινδυνεύει να χάσει τα πρόσφατα διπλωματικά κέρδη με την Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, αλλά και την λευκή επιταγή την οποία έχει από τις ΗΠΑ, να διεξάγει τον πόλεμο κατά της Χαμάς.
Αυτό που ενδεχομένως να ακολουθεί είναι μία συμφωνία με την Χαμάς για την απελευθέρωση 100 ομήρων, ξένων πολιτών, και όλων των ισραηλινών γυναικών και παιδιών που απήχθησαν την 7η Οκτωβρίου, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση περισσότερων από 100 παλαιστινίων, παιδιών και γυναικών, οι οποίοι λέγεται ότι κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές.
Οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων, λέγεται ότι έχουν σταματήσει λόγω της ισραηλινής απαίτησης να απελευθερωθούν πρώτα, από την Χαμάς, οι αιχμάλωτοι στη Γάζα.
Η κατάσταση όσον αφορά στην κράτηση των ομήρων είναι πιο περίπλοκη από ό,τι έχει ήδη αναφερθεί, σύμφωνα με αξιωματούχους του Κατάρ και των ΗΠΑ. Μερικοί από τους αιχμαλώτους ενδεχομένως να κρατούνται από φατρίες, πέραν της Χαμάς.
Ο εντοπισμός τους στους λαβύρινθους των στοών κάτω από τη Γάζα και η απελευθέρωσή τους, θα μπορούσε να απαιτήσει μια παύση στη μάχη τουλάχιστον τριών ημερών, ίσως και μεγαλύτερης, λένε ενημερωμένοι αξιωματούχοι του Κατάρ.
Ο Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim al-Thani, ο οποίος ασκεί επίσης τα καθήκοντα του Υπουργού Εξωτερικών, έχει τον ευαίσθητο ρόλο του μεσολαβητή αυτή της πικρής σύγκρουσης. Φαίνεται να είναι ένας αναπάντεχος ρόλος:
Το Κατάρ επικρίνεται συχνά από τους υποστηρικτές του Ισραήλ επειδή φιλοξενεί ηγέτες της Χαμάς και επιτρέπει ευνοϊκά σχόλια από τα ΜΜΕ για την τρομοκρατική ομάδα.
«Αλλά τα σχόλια του Πρωθυπουργού του Κατάρ προς εμένα, μαζί με συνομιλίες με άλλους ανώτερους αξιωματούχους του Κατάρ και των ΗΠΑ, καθιστούν σαφές ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη, και ότι το κανάλι του Κατάρ προς τη Χαμάς έχει υπάρξει αναγκαίο για τους Αμερικανούς, όσο και για τους Ισραηλινούς» αναφέρει ο αρθρογράφος.
Το Κατάρ είναι ένα παράδοξο στον Περσικό Κόλπο. Παρέχει καταφύγιο στους ηγέτες της Χαμάς, τους οποίους οι ΗΠΑ και το Ισραήλ θεωρούν τρομοκράτες, έτσι όπως φιλοξενούσε τους Taliban. Αλλά είναι επίσης έντονα φιλοαμερικανό στην εξωτερική πολιτική του, φιλοξενώντας την γιγαντιαία αεροπορική βάση στο al-Udeid, η οποία χρησιμεύει ως η προκεχωρημένη επιχειρησιακή βάση της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ.
- Στοιχημάτισε, πριν από δεκαετίες, στην εκμετάλλευση των τεράστιων αποθεμάτων φυσικού αερίου του, τα οποία έχουν δημιουργήσει απίθανο πλούτο για το Εμιράτο.
- Αλλά έχει χρησιμοποιήσει μερικά από αυτά τα χρήματα για να προσελκύσει αμερικανικά πανεπιστήμια και άλλα σχολεία στο Κατάρ, σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο είναι πλήρως ανοιχτό στις γυναίκες.
Όσο για τη Χαμάς, η απλή αλήθεια είναι ότι χωρίς το Κατάρ ως ενδιάμεσο, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν θα είχαν κανένα καλό κανάλι για να διαπραγματευτούν την απελευθέρωση ομήρων ή οτιδήποτε άλλο αφορά την τρομοκρατική ομάδα.
Για το λόγο αυτό, οι αρχηγοί της Μοσάντ, επισκέπτονται τακτικά τη Ντόχα για περισσότερο από μια δεκαετία. Μολονότι απαξιώθηκε από ορισμένους, το Κατάρ φαίνεται ότι ήταν, σύμφωνα με τα λόγια του υπουργού Εξωτερικών, Antony Blinken, «ένας αξιόπιστος εταίρος στην ειρήνη».
Οι επικριτές του Κατάρ αναφέρουν την αρχική δήλωση του υπέρ της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου:
«Το Υπουργείο Εξωτερικών θεωρεί το Ισραήλ αποκλειστικά υπεύθυνο για τη συνεχιζόμενη κλιμάκωση λόγω των συνεχιζόμενων παραβιάσεων των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού». Το Middle East Media Research Institute, και άλλες φιλο-ισραηλινές ομάδες επισημαίνουν αυτό το εξωφρενικό αρχικό σχόλιο ως απόδειξη ότι το Κατάρ υποστηρίζει την τρομοκρατία. Αξιωματούχοι του Κατάρ λένε ότι σύντομα συνειδητοποίησαν ότι αυτή η πρώτη δήλωση, η οποία έγινε πριν ξεκαθαρίσουν οι πλήρεις λεπτομέρειες της βαρβαρότητας της Χαμάς, ήταν λάθος και την άλλαξαν. Ο Πρωθυπουργός ήταν ξεκάθαρος. Η βία κατά των Ισραηλινών αμάχων στις 7 Οκτωβρίου ήταν «φρικιαστική», ανέφερε στον αφρθογράφο. «Κανείς δεν μπορούσε να το δικαιολογήσει».
Από τη δεύτερη ημέρα της σύγκρουσης, το Κατάρ άρχισε να χρησιμοποιεί το κανάλι του με τους πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς για να προσπαθήσει να απελευθερώσει ομήρους. Ένα πρόβλημα ήταν ότι η Χαμάς ισχυρίστηκε ότι είχε καταλάβει μόνο Ισραηλινούς στρατιώτες και ότι άλλες ομάδες, όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ και μια άτυπη πολιτοφυλακή γνωστή ως «shabiha», είχαν αρπάξει τους υπόλοιπους.
Η Χαμάς επανέλαβε το αφήγημά της από την πρώτη μέρα, λέγοντας στους αξιωματούχους του Κατάρ: «Δεν πήραμε κανέναν άμαχο. Η αποστολή μας ήταν να πάρουμε τους στρατιώτες για μία ανταλλαγή αιχμαλώτων. Αξιωματούχος του Κατάρ, υπό τον όρο της ανωνυμίας, περιέγραψε την κατάσταση στις 7 Οκτωβρίου ως «χαζή», με «χιλιάδες ανθρώπους να πηδούν τον φράχτη και να απαγάγουν ανθρώπους».
Ο Πρωθυπουργός του Κατάρ ανέφερε ότι δεν μπορούσε να αξιολογήσει τον ισχυρισμό της Χαμάς ότι άλλες ομάδες είχαν συλλάβει τους αμάχους: «Για να είμαι αντικειμενικός μεσολαβητής, η αρχή μου σε όλο αυτό το συμβάν ήταν ότι δεν θα πιστέψω καμία λέξη από κανέναν μέχρι να δω τα πράγματα ξεκάθαρα».
Τις πρώτες ημέρες, δεν ήταν προφανές ότι το Ισραήλ ήθελε διαπραγματεύσεις για τους ομήρους με τη Χαμάς. Το Ισραήλ είχε 1.400 θύματα στις 7 Οκτωβρίου και οι όμηροι ήταν επιπλέον θύματα αυτής της συγκλονιστικής επίθεσης. Το Ισραήλ φαινόταν να ενδιαφέρεται περισσότερο για την ασφάλεια του ίδιου του κράτους, παρά για οποιοδήποτε άτομο.
Όμως, καθώς η πίεση από τις οικογένειες των ομήρων και την κυβέρνηση Biden αυξάνονταν, το Ισραήλ υποστήριξε τις έμμεσες συνομιλίες σχετικά με την ομηρεία.
Μια δοκιμή για το αν το κανάλι Κατάρ-Χαμάς θα μπορούσε να δώσει αποτελέσματα ήρθε στις 20 Οκτωβρίου με την απελευθέρωση δύο Αμερικανών, της Judith Raanan και της κόρης της Natalie. Συμφωνήθηκε μία εξάωρη κατάπαυση του πυρός, προκειμένου να μπορέσουν να ταξιδέψουν στη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού.
Ωστόσο, το αίτημα της Χαμάς να μην παρακολουθεί το Ισραήλ τη μεταφορά οδήγησε σε καθυστερήσεις, όταν η Χαμάς εντόπισε drones παρακολούθησης και επέμεινε στην απομάκρυνσή τους.
Η κατάσταση φαινόταν έτοιμη για μια μεγαλύτερη απελευθέρωση ομήρων στις 25 Οκτωβρίου. Αλλά, δύο ημέρες αργότερα, το Ισραήλ άρχισε την χερσαία εισβολή του στη Γάζα και η Χαμάς απέσυρε τη συμφωνία. Οι αυξανόμενοι θάνατοι και οι καταστροφές που προκλήθηκαν από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς σκλήρυναν επίσης τη θέση της Χαμάς.
«Η μαζική καταστροφή που συμβαίνει κάθε μέρα, είναι ένας μεταβαλλόμενος παράγοντας στο έδαφος. Οι απαιτήσεις του χθες μπορεί να μην ισχύουν σήμερα», ανέφερε ο Πρωθυπουργός του Κατάρ.
Οι επικοινωνίες γίνονται όλο και πιο δύσκολες. Στην αρχή, ο Πρωθυπουργός του Κατάρ μπορούσε να επικοινωνεί με τους πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς στη Ντόχα, οι οποίοι στη συνέχεια καλούσαν τους στρατιωτικούς ηγέτες στη Γάζα, σε κινητά τηλέφωνα.
Ωστόσο, η Χαμάς ισχυρίστηκε ότι οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί είχαν καταστρέψει δύο κόμβους κινητής τηλεφωνίας, καθιστώντας αδύνατες τις κλήσεις. Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν το Ισραήλ έκοψε για λίγο όλα τα κανάλια επικοινωνίας.
«Η απάντηση που χρειαζόταν δύο με τρεις ώρες, τώρα διαρκεί 12 με 48 ώρες», εξήγησε ο ανώνυμος αξιωματούχος του Κατάρ. Η καθυστέρηση της επικοινωνίας περιέπλεξε περαιτέρω τη συμφωνία απελευθέρωσης των ομήρων, η οποία περιελάμβανε 10 έως 15 στοιχεία που αφορούσαν το χρονοδιάγραμμα και τις ρυθμίσεις μεταφοράς.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, πέραν της απελευθέρωσης των ομήρων, είναι το πώς θα τελειώσει ο πόλεμος και ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα «την επόμενη μέρα». Ο Πρωθυπουργός του Κατάρ δεν είναι αισιόδοξος:
«Το ιδανικό σενάριο είναι να έχουμε μια κυβέρνηση που θα φροντίζει τόσο τη Γάζα όσο και τη Δυτική Όχθη. Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι οι χώρες της περιοχής θα είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν σε κάτι τέτοιο μετά τις καταστροφές και τους θανάτους», εξήγησε. Αυτή η διαδικασία μετάβασης θα μπορούσε να διευκολυνθεί από την Παλαιστινιακή Αρχή, λέγοντας ότι θα ήταν πρόθυμη να διαδραματίσει έναν ρόλο στη μετα-Χαμάς διακυβέρνηση στη Γάζα, εάν οι ΗΠΑ δεσμευθούν εκ νέου για μια λύση δύο κρατών.
Ο Πρωθυπουργός του Κατάρ είπε ότι έχει πίεσε τους ισραηλινούς συνομιλητές του: «Τους έχουμε πει ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από την εχθρότητα. Πιστεύουμε ότι λύνοντας το ζήτημα των ομήρων θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε να προχωρήσουμε προς ρεαλιστικές λύσεις για να τερματιστεί ο πόλεμος».
Οι διαπραγματεύσεις για τους όμηρους στη Γάζα είναι η τελευταία περίπτωση κατά την οποία οι ΗΠΑ και το Ισραήλ στράφηκαν στο Κατάρ για βοήθεια, δήλωσαν αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του Κατάρ. Το Κατάρ συμφώνησε να φιλοξενήσει τη Χαμάς το 2012, με την ευλογία των ΗΠΑ και του Ισραήλ, όταν η Χαμάς εγκατέλειψε τη Συρία μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου εκεί.
Όταν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ ζήτησαν από το Κατάρ, το 2017, να εκδιώξει πέντε μέλη της Χαμάς που σχεδίαζαν επίθεση στο Ισραήλ, το Κατάρ το έκανε, είπαν αρκετοί αξιωματούχοι του. Το Ισραήλ και το Κατάρ είχαν παρόμοιες συνεργατικές σχέσεις με τη Γάζα τα χρόνια πριν από αυτόν τον τελευταίο πόλεμο.
Το 2017, όταν η οικονομία της Γάζας κατέρρεε λόγω έλλειψης ενέργειας και θέσεων εργασίας, το Κατάρ παρείχε οικονομική υποστήριξη, σε συντονισμό με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η Ντόχα άρχισε να στέλνει 25 έως 30 εκατομμύρια δολάρια το μήνα για να πληρώσει για την προμήθειες καυσίμων, για βοήθεια σε φτωχές οικογένειες και για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων της Γάζας.
«Αυτό συντονίστηκε άμεσα με το Ισραήλ. … Ήξεραν πού πήγαινε κάθε δολάριο», εξηγεί ο ανώνυμος αξιωματούχος του Κατάρ. Πρόσθεσε ότι το Κατάρ προειδοποίησε τους Ισραηλινούς «ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι να συνεχίσουμε εάν δεν υπάρχει προοπτική για μια μακροπρόθεσμη συμφωνία η οποία θα εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή στη Γάζα», αλλά του ζητήθηκε να συνεχίσει το προσωρινό πρόγραμμα για λίγο ακόμη.
Αξιωματούχος του Κατάρ είπε ότι στις 28 Σεπτεμβρίου, 10 ημέρες πριν από την έναρξη του τελευταίου πολέμου, το Ισραήλ και το Κατάρ συζήτησαν ξανά μια μακροπρόθεσμη λύση για τη Γάζα.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι ήθελαν να δοκιμάσουν την αξιοπιστία της Χαμάς για τρεις μήνες προσφέροντας περισσότερες θέσεις εργασίας στο Ισραήλ – και είπαν σε αξιωματούχους του Κατάρ ότι θα συζητήσουν το ζήτημα των πληρωμών των επιδοτήσεων, αργότερα. Το αργότερα δεν ήρθε ποτέ. Αντίθετα, η Χαμάς εξαπέλυσε την αιματηρή τρομοκρατική της επίθεση και το Ισραήλ αντέδρασε με μια επίθεση η οποία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Χαμάς, οδήγησε στον θάνατο περισσότερων των 10.000 αμάχων.
Ο Πρωθυπουργός του Κατάρ, δήλωσε στον αρθρογράφο ότι θα συνεχίσει να εργάζεται με τους συνομιλητές του στο Ισραήλ.
«Πιστεύουμε στη σταθερότητα. Πιστεύουμε στην ειρήνη. Πιστεύουμε ότι ο ισχυρότερος παράγοντας, τόσο για την ασφάλεια και τη σταθερότητα, τόσο του Ισραήλ όσο και της Παλαιστίνης είναι η ειρηνική επίλυση αυτής της σύγκρουσης».
Αλλά πρόσθεσε, ότι φοβάται, ότι εάν ο τρέχων πόλεμος στη Γάζα τελειώσει όπως οι προηγούμενοι, το Ισραήλ και η περιοχή θα αντιμετωπίσουν μια ακόμη χειρότερη σύγκρουση σε λίγα χρόνια από τώρα.
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE