H ΔΕΘ μισού αιώνα μέσα από τα κλικ των φωτογράφων: Από το πανηγύρι πολυτελείας και τη μαύρη μπίρα στις κλαδικές εκθέσεις [photos, video]
Φωτογραφία από τα εγκαίνια παλαιότερης ΔΕΘ. Πηγή φωτογραφία;: helexpo.gr
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) είναι μια ετήσια εμπορική εκθεσιακή εκδήλωση μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, που λαμβάνει χώρα στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης έκτασης 180.000 τ.μ. στη Θεσσαλονίκη.
Η έκθεση πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1926 και σήμερα διοργανώνεται από την HELEXPO. Η ίδρυση του εθνικού εκθεσιακού φορέα μετρά περισσότερες από οκτώ δεκαετίες ζωής.
Πνευματικός πατέρας της διοργάνωσης ήταν ο βουλευτής Νικόλαος Γερμανός, ο οποίος στις 28 Απριλίου του 1925 υπέβαλε αίτηση στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, ζητώντας άδεια για την πραγματοποίηση μιας διεθνούς εκθέσεως, της πρώτης στη χώρα.
Η πρώτη Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης εγκαινιάστηκε στις 3 Οκτωβρίου του 1926, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός σημαντικού κεφαλαίου για την οικονομία της περιοχής. Στις σημερινές της εκθεσιακές εγκαταστάσεις η ΔΕΘ-Helexpo μεταφέρθηκε οριστικά το 1937.
Η λειτουργία της διακόπηκε προσωρινά εξαιτίας του πολέμου, ενώ το 1950 χρηματοδοτήθηκε από το σχέδιο Μάρσαλ για την αποκατάσταση του λεηλατημένου εκθεσιακού χώρου.
Δύο φωτορεπόρτερ
Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης άνοιξε φέτος τις πύλες της για 87η φορά. Η μακρά ιστορία της είναι αποτυπωμένη σε ασπρόμαυρα καρέ συμβατικών φωτογραφικών μηχανών μέχρι και σε πιο πρόσφατα ψηφιακά στιγμιότυπα.
Δύο φωτορεπόρτερ της Θεσσαλονίκης ανασύρουν στη μνήμη τους λήψεις από τον τελευταίο μισό αιώνα, οι οποίες καθώς εναλλάσσονται από τη μία χρονιά στην επόμενη, σχηματίζουν μια κινούμενη εικόνα που παρουσιάζει τη ΔΕΘ να μεγαλώνει και να αλλάζει.
Μία Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης σε μικρότερη κλίμακα, με πιο… παρεΐστικο και ψυχαγωγικό χαρακτήρα, χωρίς διαδηλώσεις, αλλά πάντα με εγκαίνια από τον εκάστοτε πρωθυπουργό, θυμούνται ο 78χρονος Μιχάλης Παππούς και ο αρκετά νεότερός του Γιώργος Γιακουμίδης.
«Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ διαφορετική η έκθεση. Ήταν σαν ένα πανηγύρι πολυτελείας. Είχε το λούνα παρκ, τις κούνιες, τον γύρο του θανάτου, αποτελούσε τη διασκέδαση της οικογένειας, των παιδιών, αλλά και των νεαρών αγοριών και κοριτσιών που φλερτάρανε. Ιδιαίτερα διαδεδομένα είναι επίσης τα σάντουιτς με τα λουκάνικα και τη μαύρη μπίρα, τα οποία έχουν παραμείνει έως τώρα», δήλωσε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Μιχάλης Παππούς.
«Σήμερα η ΔΕΘ έχει κυρίως εμπορικό χαρακτήρα και κλείνονται περισσότερες συμφωνίες με εταιρείες που εκθέτουν προϊόντα. Παλιότερα ο κόσμος ερχόταν για να δει εκθέματα που τον ενδιέφεραν, π.χ. αγροτικά προϊόντα -αφού τότε δεν υπήρχαν οι κλαδικές εκθέσεις, αλλά και για να διασκεδάσει. Εγώ τη θυμάμαι και ως παιδί -γιατί το πατρικό μου σπίτι ήταν δίπλα στην Έκθεση, που περιμέναμε πώς και πώς πότε θα ανοίξει για να πηγαίνουμε και να είμαστε όλη την ημέρα εκεί μέσα» συμπλήρωσε ο Γιώργος Γιακουμίδης.
Φωτογράφος από παιδί κάλυψε για πρώτη φορά τη ΔΕΘ το 1970
«Χωμένος» από την ηλικία των δέκα ετών μέσα σε σκοτεινούς θαλάμους, όπου εμφάνιζε φιλμ σε ιστορικό φωτογραφείο της πατρίδας του, των Σερρών, ο Μιχάλης Παππούς κατανόησε την τέχνη της φωτογραφίας από πολύ νωρίς.
Με την πρώτη του μηχανή που απέκτησε στο γυμνάσιο, έβγαζε χαρτζιλίκι πουλώντας φωτογραφίες στους συμμαθητές του. Με τον μεγαλύτερο αδερφό του άνοιξαν φωτογραφείο στη Χαριλάου τη δεκαετία του ’60, ενώ σε φωτογραφική κάλυψη βάπτισης, λίγα χρόνια αργότερα, γνώρισε τη μετέπειτα σύζυγό του, η οποία φωτογράφιζε την προηγούμενη τελετή στον ίδιο ναό.
«Όταν απολύθηκα από το στρατό …λοξοκοίταζα στο φωτορεπορτάζ βλέποντας κυρίως τη δραστηριότητα του Γιάννη Κυριακίδη και για ένα μικρό διάστημα συνεργάστηκα μαζί του. Μετά τη γνωριμία όμως με τη σύζυγό μου Καλλιόπη Σμυρνιού, ανοίξαμε το “Φωτορεπορτάζ Παππού” στα τέλη του 1969 στην οδό Τσιμισκή, απέναντι από την εφημερίδα Μακεδονία. Από το 1983 συνεργάζομαι με τον Κώστα Ευαγγελίδη» αναφέρει ο κ. Παππούς.
Η πρώτη κάλυψη της ΔΕΘ για τον γνωστό φωτογράφο της Θεσσαλονίκης ήταν το 1970.
«Τα εγκαίνια τότε γινόταν στο Παλέ ντε Σπορ και υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον από τις εφημερίδες της εποχής, τη Μακεδονία και τον Ελληνικό Βορρά, να αποκτήσουν σχετικές φωτογραφίες. Μάλιστα μας προέτρεπαν να κάνουμε πολύ γρήγορα, γιατί έπρεπε να τυπώσουν τις εφημερίδες τους και να φύγουν νωρίς την άλλη μέρα για την επαρχία. Είχαμε μεγάλη πίεση στο θέμα αυτό» θυμάται ο Μιχάλης Παππούς.
Ο ίδιος ανατρέχει σε παλαιότερες λήψεις του και σταματά σε δύο στιγμιότυπα που συνέβησαν το 1974 και το 1989. «Η πιο ενδιαφέρουσα φωτογραφική κάλυψη ήταν όταν μετά την μεταπολίτευση, ήρθε ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, επικεφαλής μεγάλου κυβερνητικού κλιμακίου, καταχειροκροτήθηκε από τον κόσμο και μάλιστα εκείνη τη χρονιά τα εγκαίνια της ΔΕΘ έγιναν έξω από το Παλέ ντε Σπορ» λέει.
Μία άλλη περίπτωση είναι την περίοδο της κυβέρνησης συνεργασίας με πρωθυπουργό τον Τζαννή Τζαννετάκη, όταν ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Β’ ήρθε σε δημόσια αντιπαράθεση με τον τότε Μητροπολίτη Φιλαδελφείας Βαρθολομαίο -και νυν Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος θα εκπροσωπούσε στα εγκαίνια της ΔΕΘ τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
«Πληροφορηθείς ότι τον λόγο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως δεν θα τον διάβαζε ο ίδιος όπως προβλέπονταν, αλλά ο Βαρθολομαίος, ξεσήκωσε όλη την εξουσία, αναστάτωσε το σύμπαν και απείλησε ότι δεν θα τελέσει τα εγκαίνια. Και ενώ νόμιζαν ότι τον είχαν κατευνάσει, έχω μία φωτογραφία από την ημέρα των εγκαινίων της ΔΕΘ του Μητροπολίτη με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, που εκπροσωπούσε την κυβέρνηση, όπου ο πρώτος σηκώνει το χέρι του σαν να θέλει να τονίσει “εγώ δεν το δέχομαι αυτό”» σημειώνει.
ΔΕΘ χωρίς διαδηλώσεις και ευτράπελο με τον Γ. Κυριακίδη
Ο Γιώργος Γιακουμίδης πρωτοασχολήθηκε με τη φωτογραφία επίσης πριν την ενηλικίωσή του. Η πρώτη του συνεργασία ήταν με τον Μιχάλη Παππού, ενώ στη συνέχεια δούλεψε κι αυτός με τον σπουδαίο φωτορεπόρτερ Γιάννη Κυριακίδη. Μετά τη στρατιωτική του θητεία άνοιξε μόνος του γραφείο φωτορεπορτάζ, ενώ σταδιακά συνεργάστηκε με γνωστούς φωτορεπόρτερ της πόλης, όπως τον Φώτη Φιλαργυρόπουλο και τους αείμνηστους Βασίλη Μποζίκη και φυσικά τον αδερφό του Νίκο. Όλα αυτά έως το 1984, οπότε και ξεκίνησε να εργάζεται για την εφημερίδα Τα Νέα.
«Η πρώτη ΔΕΘ που κάλυψα ήταν το 1979. Ήταν ένα event που γινόταν κάθε χρόνο και οι εφημερίδες με τις οποίες συνεργαζόμασταν μας ζητούσαν φωτογραφίες από την περίοδο που άρχιζαν να στήνονται τα περίπτερα, πριν την έναρξή της και φυσικά από την πρώτη μέρα, που ερχόταν ο εκάστοτε πρωθυπουργός να την εγκαινιάσει» επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Γιακουμίδης.
Ο ίδιος θυμάται τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης χωρίς τις …θεσμοθετημένες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις.
«Οι διαμαρτυρίες στην Έκθεση ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’90, αρχικά από τους εργαζομένους ενός εργοστασίου της πόλης που έκλεισε και από την επόμενη χρονιά και μετά έγιναν …θεσμός. Κάθε χρόνο υπήρχαν οι διαμαρτυρίες από το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο, τη ΓΕΣΕΕ και από πολλά σωματεία» αναφέρει, ταυτίζοντας την ημερομηνία με την περίοδο κατά την οποία άλλαξε τον φωτογραφικό του εξοπλισμό.
Το ευτράπελο που θυμάται αυτός από την κάλυψη της ΔΕΘ, συνέβη στο πλαίσιο των εγκαινίων της, το 1998. «Ακόμη τα εγκαίνια γινόταν στο Παλέ ντε Σπορ, όπου υπήρχαν τέσσερις πυλώνες για να φωτίζεται το γήπεδο κατά τη διάρκεια των αγώνων μπάσκετ ή βόλεϊ. Τότε, ο φωτορεπόρτερ που άφησε ιστορία σε αυτήν την πόλη, ο Γιάννης Κυριακίδης, προσπάθησε να σκαρφαλώσει σε έναν από αυτούς τους πυλώνες για να πετύχει καλύτερες λήψεις.
Η φρουρά του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη δεν ήξερε ούτε τον ίδιο ούτε την προσφιλή του τακτική, οπότε άρχισαν να τον τραβάνε προς τα κάτω, αυτός συνέχισε να ανεβαίνει, με αποτέλεσμα να μείνει πάνω στην κολώνα με τα εσώρουχα» αναφέρει, περιγράφοντας τη σκηνή η οποία απαθανατίστηκε και πρόσφερε θέαμα, χαμόγελα και αμηχανία στο πλήθος που ήταν παρών.
Οι σταθμοί στην ιστορία της ΔΕΘ
- 28 Απριλίου 1925
Σε μία εποχή που η «Εκθεσιακή Ιδέα» κυριαρχεί στην Ευρώπη ο βουλευτής Νικόλαος Γερμανός, καταθέτει στο τότε υπουργείο Εθνικής Οικονομίας την καινοτόμα πρότασή του για μία διεθνή έκθεση, την πρώτη στην Ελλάδα. Ζητά άδεια να υλοποιήσει την έμπνευσή του, την παίρνει και χρίζεται άμεσα ως ο πνευματικός πατέρας της ΔΕΘ.
- 3 Οκτωβρίου 1926
Τα εορταστικά εγκαίνια της πρώτης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκη τραβούν τα βλέμματα των μεγαλύτερων Ελλήνων και ξένων επιχειρηματιών της εποχής και, φυσικά, ασκούν κοσμική γοητεία στις συζύγους τους. Ένα σημαντικό κεφάλαιο για την οικονομία της περιοχής μόλις ξεκινά.
- 1940
Έχοντας περιπλανηθεί σε όλη την πόλη, η ΔΕΘ HELEXPO μεταφέρεται οριστικά και εγκαθίσταται στις σημερινές της εγκαταστάσεις. Ο β’ παγκόσμιος πόλεμος διακόπτει τη λειτουργία της, αλλά όχι το μέλλον της.
- 1951
Το σχέδιο Μάρσαλ συμπεριλαμβάνει και τους λεηλατημένους χώρους της ΔΕΘ, που εκμεταλλεύεται την χρηματοδότηση με τρόπο ευφυή.
- 1966
Με 1.600.000, αριθμός-ρεκόρ, επισκέπτες είναι η χρονιά ορόσημο, μέσα στις δύο δεκαετίες ’50 & ‘60 που η έκθεση φτάνειστο απόγειο της επιτυχίας της, όταν οι Έλληνες εκθέτες ανέρχονται σε 400 και οι ξένοι σε 1.500 κατά μέσο όρο ανά διοργάνωση! Η κοσμική και καλλιτεχνική ζωή της απογειώνεται.
- 1970
Η ΔΕΘ HELEXPO χτίζει τα μεγαλύτερα περίπτερά της. Στους χώρους τους φιλοξενούνται οι μεγαλύτερες διεθνείς διοργανώσεις ακόμα και σήμερα. Σε ένα ανήσυχο πολιτικό κλίμα, η ΔΕΘ HELEXPO συνεχίζει να καινοτομεί.
Διοργανώνονται οι πρώτες κλαδικές εκθέσεις, η Διεθνής Έκθεση Γούνας, η Διεθνής Έκθεση Μαρμάρου και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 καλύπτεται το σύνολο της ελληνικής παραγωγής με πλέον των 25 κλαδικών εκθέσεων. Στην ίδια περίοδο παλιές και νέες πολιτιστικές εκδηλώσεις – Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου και Τραγουδιού – παίρνουν διεθνή προσανατολισμό και αποτελούν σημεία αναφοράς.
- 1999
Ο εθνικός εκθεσιακός φορέας διασπάται σε δύο εταιρείες, τη ΔΕΘ και τη HELEXPO.
- 2013
Η ΔΕΘ HELEXPO επανενώνεται σε ένα κοινό εταιρικό σχήμα και η ιστορία της επιτυχίας είναι έτοιμη να επαναληφθεί.
Με πληροφορίες από Helexpo.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE