Όταν οι καύσωνες δεν είχαν όνομα αλλά… σκότωναν: Από τους 48 βαθμούς του 1977, στους 1.300 νεκρούς του 1997 – Τι φέρνει ο Κλέων – Όχι πανικός, αλλά μέτρα προφύλαξης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Με βροχές η έξοδος σήμερα, Μεγάλη Παρασκευή: Από την Κυριακή του Πάσχα η βελτίωση* Πρόγνωση για όλο το 4ήμερο [video]

Αστατος ο καιρός τη Μεγάλη Πέμπτη: Τοπικές βροχές και καταιγίδες, «Χριστός Ανέστη» με ομπρέλες, υψηλές οι θερμοκρασίες [video]

Συννεφιασμένη η Μεγάλη Τετάρτη, καθώς «πέφτουν» τα μποφόρ: Τοπικές βροχές και καταιγίδες στα ορεινά

Τα τελευταία 50 χρόνια πολλές φορές μιλήσαμε για καύσωνα στην Ελλάδα, καθώς συνηθίζουμε κάθε θερμοκρασία που προσεγγίζει ή ξεπερνά τους 40 βαθμούς κελσίου να την θεωρούμε καταστροφικό καύσωνα.

Προφανώς χρειάζεται εγρήγορση και προσοχή, αλλά δεν είναι η κάθε ζεστή ημέρα του καλοκαιριού «φονικός καύσωνας».

Τα τελευταία 50 χρόνια δυο φορές δέχθηκε η Ελλάδα και κυρίως η Αθήνα την επίσκεψη ενός πραγματικού παρατεταμένου καύσωνα, τη δεύτερη μάλιστα που ήταν και… μικρότερος, με καταστροφικά αποτελέσματα και χιλιάδες νεκρούς.

Ο πρώτος καύσωνας της 50ετίας ήταν και ο μεγαλύτερος. Σημειώθηκε στις 10 Ιουλίου του 1977, όταν το θερμόμετρο έδειξε 48 βαθμούς στην Ελευσίνα και το Τατόι. Μεγαλύτεροι θυμούνται με φρίκη εκείνες τις ημέρες που ευτυχώς δεν είχε μόλις 3 καταγεγραμμένα θύματα.

Σύμφωνα πάντως με τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού είναι έως σήμερα η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ, υπό σκιάν, στη χώρα.

Ο πληθυσμός πάντως αντέδρασε σχεδόν υποδειγματικά καθώς η Θεσσαλονίκη και κυρίως η Αθήνα ήταν φυσιολογικά έρημες πόλεις και δεκάδες χιλιάδες πολίτες είτε είχαν μείνει στα σπίτια του με κλειστά ακόμη και τα παράθυρα είτε είχαν καταφύγει έως πολύ αργά το βράδυ σε παραλίες.

Την ίδια μέρα, η θερμοκρασία στο κέντρο της Αθήνας έφτασε τους 42°C.

Ο καύσωνας του 1987 με τους 1.300 νεκρούς

Όμως ακριβώς δέκα χρόνια μετά σε έναν παρατεταμένο καύσωνα που διήρκεσε από τις 22 έως τις 30 Ιουλίου του 1987 η Ελλάδα πλήρωσε ακριβά τον φονικότερο καύσωνα στην ιστορία της.

Αν και οι θερμοκρασίες δεν δικαιολογούσαν τόσο μεγάλο αριθμό θυμάτων η παράταση του φαινομένου προκάλεσε τον καταγεγγραμένο θάνατο συνολικά 1.300 συμπολιτών μας.

Η μέγιστη θερμοκρασία στο κέντρο της Αθήνας ήταν 41,9°C στις 23 Ιουλίου και 43,6°C στη Νέα Φιλαδέλφεια στις 27 Ιουλίου, σύμφωνα με τις μετρήσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Τις πρώτες δύο μέρες (22-23/07) καταγράφηκαν οι πρώτοι 21 θάνατοι, κυρίως καρδιοπαθών. Την 24η Ιουλίου καταγράφηκαν 95 νεκροί. Την επομένη, 250.

Τα νοσοκομεία ήταν ανέτοιμα να υποδεχθούν τους χιλιάδες θερμόπληκτους και επιστρατεύτηκαν μέχρι και τα ψυγεία των βαγονιών του ΟΣΕ για να αποθηκευτούν οι σοροί.

Υπολογίζεται ότι [περίπου 400 ηλικιωμένοι πέθαναν αβοήθητοι.

Από τότε, τα τελευταία 25 χρόνια οι συνθήκες είναι στοιχειωδώς καλύτερες. Δεν είναι μόνον το γεγονός ότι η κρατική μηχανή έχει βελτιωμένες υποδομές είναι και το ότι οι πολίτες έχουν αντιληφθεί ότι με τόσο μεγάλες θερμοκρασίες πρέπει να λαμβάνουν καλύτερα προστατευτικά μέτρα που μειώνουν τον κίνδυνο για την υγεία και τη ζωή τους.

Τι μας φέρνει ο Κλέων

Προ των πυλών ο καύσωνας «Κλέων» με πολύ υψηλές θερμοκρασίες από την Τετάρτη έως τουλάχιστον την ερχόμενη Δευτέρα. Το μέγιστο των θερμοκρασιών προσδιορίζεται την Παρασκευή και το Σάββατο με το θερμόμετρο να φτάνει στους 43 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με την πρόγνωση της ΕΜΥ.

Για σήμερα προβλέπεται γενικά αίθριος καιρός με πρόσκαιρες νεφώσεις το μεσημέρι στα ηπειρωτικά και κυρίως στα ορεινά. Οι άνεμοι θα πνέουν από βόρειες διευθύνσεις 3 με 5, στο Αιγαίο 5 με 6 και στα νότια τμήματά του τοπικά 7 μποφόρ.

Η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή άνοδο. Θα φθάσει στα βόρεια και στη νησιωτική χώρα τους 34 με 35 και στα υπόλοιπα ηπειρωτικά τους 36 και τοπικά τους 37 με 38 βαθμούς Κελσίου.

Τα μέτρα προστασίας

Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου συνοψίζει το δεκάλογο για την αποφυγή των επιπτώσεων στην υγεία από τον επερχόμενο καύσωνα:

1. Βρισκόμαστε σε χώρους σκιερούς και αποφεύγουμε τις άσκοπες μετακινήσεις.
2. Αποφεύγουμε την βαριά σωματική εργασία και ντυνόμαστε με ελαφριά ρούχα. Χρησιμοποιούμε γυαλιά ηλίου και καπέλο.
3. Ελαχιστοποιούμε την χειρωνακτική εργασία σε εξωτερικούς χώρους.
4. Καταναλώνουμε πολύ νερό και ελαφριά γεύματα.
5. Αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης ή ζάχαρης.
6. Δεν αφήνουμε ποτέ ένα παιδί ή ένα κατοικίδιο μέσα σε ένα αυτοκίνητο γιατί αναπτύσσονται γρήγορα υψηλές θερμοκρασίες στο εσωτερικό του.
7. Όταν έχουμε βρεθεί σε χώρο με υψηλή θερμοκρασία καλό είναι να ακολουθήσει ένα χλιαρό μπάνιο.
8. Η τηλε-εργασία μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες αποφυγής υψηλών θερμοκρασιών, που μπορεί να υπάρχουν ειδικά κατά την μετακίνηση.
9. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε τρεις κατηγορίες: άτομα άνω των 60 ετών, βρέφη και άτομα με νοσηρότητες, που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.
10. Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος αφυδάτωσης και θερμοπληξίας, τα πρώτα επικίνδυνα σήματα ότι κάτι δεν πάει καλά είναι η αδυναμία, η ζαλάδα, η ναυτία και ο πονοκέφαλος, αλλά και ο πυρετός.

• Αφυδάτωση: Με τον ιδρώτα χάνονται πολλά υγρά μαζί με απαραίτητα μέταλλα, όπως νάτριο και κάλιο. Χρειάζεται μετάβαση σε δροσερό μέρος και η λήψη ενός πόσιμου διαλύματος ενυδάτωσης, πχ με αλάτι και ζάχαρη. Οι σοβαρές περιπτώσεις χρειάζονται επείγουσα φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων ενδοφλέβιων υγρών.
• Θερμοπληξία: Σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορεί να ελεγχθεί η θερμοκρασία του σώματος. Το δέρμα γίνεται ζεστό και ξηρό. Το άτομο μπορεί να έχει γρήγορο σφυγμό, ναυτία και πονοκέφαλο. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, κώμα και μπορεί να είναι απειλητική κατάσταση για τη ζωή.
• Ηλιακό έγκαυμα: Το γυμνό δέρμα καίγεται εάν εκτεθεί πολύ στον ήλιο, ειδικά σε υψηλές θερμοκρασίες. Μπορεί να γίνει κοκκινωπό, επώδυνο και ζεστό στην αφή. Εάν είναι σοβαρό το έγκαυμα, μπορεί να έχει φουσκάλες. Μακροπρόθεσμα, το ηλιακό έγκαυμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Η αποτροπή των ηλιακών εγκαυμάτων γίνεται με ρούχα, καπέλα και αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30.

Οτιδήποτε προσέξουμε εκτός φυσιολογικού, καλό είναι να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό ή στον οικογενειακό γιατρό.

Ευρεία υπουργική σύσκεψη για τον επερχόμενο καύσωνα: Ο «δεκάλογος» για τα μέτρα προστασίας