Στο εξώτερο ηλιακό μας σύστημα -στο παγωμένο και μυστηριώδες σύννεφο Oort*- αναζητούν έναν… αδίστακτο, απατεώνα εξωπλανήτη: Όχι τον «πλανήτη Χ» [video]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τι θα συμβεί στον πλανήτη μας όταν «πεθάνει» ο Ήλιος: Η Γη ή θα γίνει «νεκρός δραπέτης στο Διάστημα» ή θα την καταπιεί ο «κόκκινος γίγαντας» [βίντεο]

Εκλείψεις ηλίου, βροχές μετεωριτών, εκθαμβωτικό Βόρειο Σέλας: Τα εννέα εντυπωσιακά αστρονομικά φαινόμενα που φέρνει ο νέος χρόνος [βίντεο]

Τα ηλιακά ρολόγια «μονοπάτι» για το Διάστημα: Το διαφορετικό σχολείο της Δράμας με αστρονομικό παρατηρητήριο και τηλεσκόπια

Το 1906, ο αστρονόμος και επιχειρηματίας Πέρσιβαλ Λόουελ ξεκίνησε μια αναζήτηση για τον «Πλανήτη Χ», έναν υποθετικό γιγάντιο πλανήτη που περιφέρεται γύρω από τον ήλιο πέρα από τον Ποσειδώνα.

Ο Λόουελ ήταν πεπεισμένος ότι ο Πλανήτης Χ υπήρχε με βάση κάποιες υποτιθέμενες ανωμαλίες που είχε παρατηρήσει στις τροχιές του Ποσειδώνα και του Ουρανού. Η πίστη του τελικά οδήγησε στην ανακάλυψη του Πλούτωνα το 1930, αν και οι επιστήμονες αργότερα διαπίστωσαν ότι ο πλανήτης νάνος ήταν πολύ μικρός για να έχει βαρυτική επίδραση στην τροχιά του Ποσειδώνα, πόσο μάλλον του Ουρανού.

Όπως γράφει η Joanna Thompson στο Live Science

Σήμερα, η υπόθεση του Planet X θεωρείται σε μεγάλο βαθμό απαξιωμένη . Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδισε τους αστρονόμους από το να αναζητήσουν πλανήτες στα μακρινά σημεία του ηλιακού συστήματος. Και σύμφωνα με μια νέα μελέτη, μπορεί να βρίσκονται εκεί έξω – μόνο πολύ πιο μακριά από ό,τι θα μπορούσε να προβλέψει ο Lowell.

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών προσομοίωσε πρόσφατα την ασταθή ουράνια μηχανική του πρώιμου ηλιακού συστήματος. Διαπίστωσαν ότι υπάρχει πιθανότητα ένα ή περισσότερα σώματα σε μέγεθος πλανήτη να ακουμπούν στο σύννεφο Oort*, μια τεράστια συλλογή παγωμένων αντικειμένων που εκτείνεται από μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια έως πολλά τρισεκατομμύρια μίλια από τον ήλιο, σύμφωνα με τη NASA. Η νέα εργασία που περιγράφει το έργο έχει δημοσιευθεί στον διακομιστή προεκτύπωσης arXiv και δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους.

Περίπου πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το ηλιακό σύστημα σχηματίστηκε για πρώτη φορά, ήταν ένα άστατο μέρος. Η βαρύτητα έστειλε τα συντρίμμια από το ταχέως ψύχοντας πρωτοπλανητικό σύννεφο σκόνης που τριγυρνούσαν σαν κοσμικές μπάλες πισίνας. Περιστασιακά, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι μεγάλα κομμάτια συντριμμιών -ακόμη και σε μέγεθος πλανήτη- θα είχαν εκτοξευθεί αρκετά μακριά ώστε να ξεφύγουν από τη βαρύτητα του ήλιου εντελώς.

Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει τέτοιους «απατεώνες πλανήτες» να περιφέρονται σε μακρινά ηλιακά συστήματα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, υπάρχει περίπου 0,5% πιθανότητα ένας από αυτούς τους παράξενους πλανήτες να έχει σχηματιστεί στο δικό μας σύστημα και να έχει καταλήξει στο σύννεφο Oort καθώς απομακρυνόταν από τον ήλιο.

Όμως, η ομάδα υπολόγισε, είναι ελαφρώς πιο πιθανό ένας απατεώνας πλανήτης που μοιάζει με τον Ποσειδώνα από άλλο ηλιακό σύστημα να παγιδεύτηκε από τη βαρύτητα του ήλιου και να ξεκουράστηκε κάπου στο σύννεφο του Oort. Οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο είναι περίπου 7%, και αν συμβαίνει αυτό, τότε ένα αντικείμενο παρόμοιο με τον πολυαναζήτητο Πλανήτη Χ του Λόουελ μπορεί να βρίσκεται τελικά εκεί έξω, αν και θα ήταν ακόμα πολύ μακριά για να επηρεάσει την τροχιά του Ποσειδώνα.

Ωστόσο, οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι πολύ πιθανό το σύννεφο Oort να αποτελείται από μια συλλογή πολύ μικρότερων παγωμένων αντικειμένων. Δεδομένου του μεγέθους και της απόστασης του νέφους Oort, ωστόσο, μπορεί να μην ξέρουμε ποτέ με βεβαιότητα τι κρύβεται εκεί έξω.

Τι είναι το νέφος Oort

Το Νέφος του Όορτ είναι μια υποθετική σφαιρική περιοχή του εξωτερικού ηλιακού συστήματος. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 50.000 AU από τον Ήλιο, χίλιες φορές πιο μακριά από τον Πλούτωνα ή κάτι λιγότερο από ένα έτος φωτός.

Η απόσταση αυτή τοποθετεί το Νέφος του Όορτ περίπου στο ένα τέταρτο της απόστασης από τον Εγγύτατο του Κενταύρου, το κοντινότερο δηλ. ως προς τον Ήλιο αστέρι.

Τα αντικείμενα του Νέφους του Όορτ αποτελούνται κυρίως από πάγους νερού, αμμωνίας, και μεθανίου. Πιστεύεται ότι το Νέφος του Όορτ είναι η πηγή όλων των κομητών που εισέρχονται στο Ηλιακό σύστημα. Μόλις τέσσερα αντικείμενα που έχουν ανακαλυφθεί πιθανολογείται ότι ανήκουν στο Νέφος του Όορτ, τα 90377 Σέντνα, 2000 CR105, 2006 SQ372, και 2008 KV42.

Θεωρία

Η αρχική ιδέα ανήκει στον Εσθονό αστρονόμο Ερνστ Έπικ (Ernst Julius Öpik), που το 1932 υποστήριξε ότι οι κομήτες προέρχονται από ένα νέφος στις εξωτερικές περιοχές του Ηλιακού Συστήματος.

Η ιδέα αυτή επανεισάχθηκε το 1950 από τον Ολλανδό αστρονόμο Γιαν Όορτ (Jan Hendrick Oort). Η λογική ήταν η εξής: εφόσον όλοι οι κομήτες κάποια στιγμή καταστρέφονται μέσα στο Ηλιακό Σύστημα, λόγω της βαρύτητας του Ήλιου ή των μεγάλων πλανητών, δεν θα έπρεπε μετά από πέντε δισεκατομμύρια χρόνια ύπαρξης του Ηλιακού Συστήματος να παρατηρούνται πια κομήτες. Άρα πρέπει να υπάρχει μια πηγή πυρήνων κομητών η οποία στέλνει συνεχώς κομήτες στο εσωτερικό Ηλιακό Σύστημα.

Αν ληφθούν υπόψη και οι τροχιές των κομητών μεγάλης περιόδου, η πηγή αυτή πρέπει να απέχει κάπου 50.000 AU από τον Ήλιο και να περιέχει εκατομμύρια πυρήνων. Λόγω του γεγονότος ότι οι κομήτες μεγάλης περιόδου έρχονται έξω απ’ την εκλειπτική, η πηγή τους πρέπει να περιβάλλει σφαιρικά το Ηλιακό Σύστημα.

Δημιουργία

Τα αντικείμενα του Νέφους του Oort εικάζεται ότι δημιουργήθηκαν μαζί με τους πλανήτες και τα υπόλοιπα σώματα του ηλιακού μας συστήματος, πριν από περίπου 4.6 δισεκατομμύρια χρόνια.

Η βαρυτική τους αλληλεπίδραση όμως κυρίως με τους μεγάλους πλανήτες άλλαξε τις τροχιές τους και τα εξακόντισε έξω από το ηλιακό σύστημα, θέτοντάς τα σε ελλειπτικές ή παραβολικές τροχιές. Αλληλεπιδράσεις με τα βαρυτικά πεδία άλλων αστεριών (που παίζουν ρόλο σε τέτοιες αποστάσεις) έδωσαν στο Νέφος του Oort τη σφαιρική κατανομή του.

Τον Ιούνιο του 2010, ο Χάρολντ Λέβισον (Harold F. Levison) μαζί με τους συνεργάτες του πρότειναν, βασισμένοι σε προσομοιώσεις, ότι ο Ήλιος «παρέσυρε κομήτες από άλλα αστέρια κατά τη γέννησή του».

Τα αποτελέσματα αυτά υπονοούν ότι «ένα σημαντικό ποσοστό των κομητών του Νέφους του Όορτ, ενδεχομένως μεγαλύτερο από 90%, προέρχεται από άλλα αστέρια».

Με πληροφορίες από Live Science και Wikipedia

Καταστροφικές ηλιακές καταιγίδες και δορυφόροι που θα πέφτουν στη Γη: Το ηλιακό μέγιστο απειλεί να χτυπήσει νωρίτερα και σκληρότερα από ότι περιμέναμε [βίντεο]