Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση θα παραμείνουν ταραχώδεις, προβλέπει η δεξαμενή σκέψης Centre for European Reform: Τι θα κάνει με Ελλάδα και Κύπρο

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Επιβεβαιώνει ο Ερντογάν την πλήρη αναστολή εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ: Θα παρακολουθούμε τις συνέπειες, απειλεί, αλλά το Εβραϊκό Κρατος δεν μασά!

Το σχόλιο του Ροναλντ Μαϊνάρντους για τη ματαίωση της επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στο Λευκό Οίκο: Τα σενάρια και η αλήθεια

Του κάνουν και πλάκα: Έβαλαν τον εκπρόσωπο της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Τουρκία να πει ότι δεν ταίριαξαν…τα προγράμματα Μπάιντεν – Ερντογάν

Εκτενής ανάλυση του Luigi Scazzieri στη δεξαμενή σκέψης Centre for European Reform αναφέρεται στην επανεκλογή Ερντογάν, παραθέτοντας τους λόγους για τους οποίους εκτιμά ότι οι σχέσεις της Άγκυρας με τους δυτικούς συμμάχους της θα παραμείνουν ταραχώδεις.

Η νίκη του Ερντογάν, εξηγεί ο Scazzieri, ήρθε παρά το ότι ένα ευρύ φάσμα κομμάτων της αντιπολίτευσης ενώθηκαν πίσω από έναν υποψήφιο, τον Kemal Kılıçdaroğlu.

Ο έλεγχος των κυβερνητικών πόρων και των ΜΜΕ από τον Ταγίπ Ερντογάν σήμαινε ότι το αποτέλεσμα ήταν πάντα υπέρ του. Αλλά είναι επίσης σαφές ότι η ευρεία πλειοψηφία των Τούρκων τον εμπιστεύτηκε τελικά περισσότερο από την αντιπολίτευση, την οποία με συνέπεια χαρακτήριζε διχασμένη και αναποτελεσματική.

Το ερώτημα για τη Δύση είναι τι σημαίνει η επανεκλογή του Ερντογάν για μια ακόμη 5ετή θητεία για την εσωτερική και ιδιαίτερα για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Μια αλλαγή κατεύθυνσης στην εσωτερική διακυβέρνηση φαίνεται απίθανη, καθώς υπάρχει μικρό κίνητρο για τον Ερντογάν να αλλάξει πορεία και να γίνει πιο συμβιβαστικός.

Αντιθέτως, πιθανότατα θα προσπαθήσει να εδραιώσει την εξουσία του, ίσως αλλάζοντας περαιτέρω το σύνταγμα. Η κατάσταση των ελευθεριών στην Τουρκία θα συνεχίσει να αποτελεί πηγή τριβής με ΗΠΑ και ΕΕ.

• Ο βαθμός των εντάσεων στην εξωτερική πολιτική μεταξύ Τουρκίας και Δύσης είναι πιο δύσκολο να προβλεφθεί. Την τελευταία δεκαετία, ο Ερντογάν έχει ξεκινήσει μια ολοένα πιο διεκδικητική και στρατιωτικοποιημένη εξωτερική πολιτική που οδήγησε σε τριβές με τους συμμάχους της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.

Η Άγκυρα έχει στείλει πλοία κοντά σε ελληνικά νησιά και την Κύπρο για να διεκδικήσει μια μεγάλη θαλάσσια ζώνη στην ανατολική Μεσόγειο, δημιούργησε στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του στρατιωτικού τομέα και αναστέλλει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Υπήρξαν όμως και περίοδοι όπου ο Ερντογάν προσπάθησε να μειώσει τις εντάσεις με τη Δύση. Για παράδειγμα, μετά τους σεισμούς που έπληξαν την Τουρκία τον Φεβρουάριο, προσπάθησε να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Δύση, επιτρέποντας στη Φινλανδία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και μειώνοντας τις εντάσεις με την Ελλάδα.

Σημαντικό ζήτημα επίσης το ότι η οικονομία της Τουρκίας βρίσκεται σε εύθραυστη κατάσταση. Οι δημόσιες δαπάνες δημιούργησαν πρόσθετη πίεση στα δημόσια οικονομικά και αποδυνάμωσαν περαιτέρω τη λίρα, ακόμη και όταν η κεντρική τράπεζα τη στήριξε με τα συναλλαγματικά της αποθέματα – τα οποία είναι επικίνδυνα χαμηλά. Ο πληθωρισμός παραμένει εξαιρετικά υψηλός και… ο κίνδυνος μιας νομισματικής κρίσης είναι πολύ υψηλός…..

Η Άγκυρα πιθανότατα να προσπαθήσει να διατηρήσει την τρέχουσα πολιτική της για όσο περισσότερο μπορεί, ενώ θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει εξωτερική χρηματοδότηση από τον Κόλπο και αλλού. 

Ωστόσο, η τρέχουσα οικονομική ευθραυστότητα της Τουρκίας δεν εγγυάται ότι ο Ερντογάν θα επιδιώξει εποικοδομητικές σχέσεις με τη Δύση τα επόμενα χρόνια.

• Πρώτον, θα μπορούσε εύκολα η Δύση να αποτελέσει τον αποδιοπομπαίο τράγο για τις οικονομικές του δυσκολίες.
• Δεύτερον, μπορεί να χρησιμοποιήσει την εξωτερική πολιτική για να αποσπάσει την προσοχή από τα οικονομικά προβλήματα της χώρας και να συσπειρώσει την κοινή γνώμη.

Είναι πολύ πιθανό να μπει στον πειρασμό να  υιοθετήσει μια εξωτερική πολιτική που έχει σχετικά χαμηλό κόστος και υψηλά πολιτικά οφέλη –όπως η αύξηση των εντάσεων με την Ελλάδα και την Κύπρο.

• Τρίτον, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστέψει κανείς ότι οι πρωταρχικές φιλοδοξίες και προοπτικές εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν έχουν αλλάξει.

Παραμένει επικεντρωμένος στην καθιέρωση της Τουρκίας ως μεγάλης περιφερειακής δύναμης με εξωτερική πολιτική που δεν ανήκει σε κανένα μπλοκ. Η μείωση της οικονομικής εξάρτησης της Τουρκίας από τη Δύση είναι σημαντικό μέρος αυτής της στρατηγικής(.….)

Από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία το 2022, οι δυτικοί εταίροι της Τουρκίας έχουν εκτιμήσει τις προσπάθειες διαμεσολάβησης της Άγκυρας…. Ωστόσο, Ευρώπη και ΗΠΑ ανησυχούν ότι η Τουρκία χρησιμοποιείται από ρωσικές εταιρείες για να παρακάμψει τις κυρώσεις. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι πιθανό να εντείνουν την πίεση στην Τουρκία να ευθυγραμμιστεί με τις δυτικές κυρώσεις….

Ωστόσο, η Άγκυρα θα παραμείνει απρόθυμη να δράσει. Η διατήρηση καλών σχέσεων με τη Ρωσία είναι σημαντική για την Τουρκία για πολλούς λόγους. Η Τουρκία εξακολουθεί να εξαρτάται από το ρωσικό αέριο …η Ρωσία υπήρξε επίσης πηγή οικονομικής βοήθειας για την Τουρκία… ενώ και στον τουρισμό οι τουρίστες από τη Ρωσία προτιμούν την Τουρκία από οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Η ανατολική Μεσόγειος θα παραμείνει επίσης αναμφίβολα πηγή τριβής μεταξύ Τουρκίας και Δύσης. Δεν φαίνεται ότι ο Ερντογάν θα σταματήσει να πιέζει για ένα ξεχωριστό κράτος για τους Τουρκοκύπριους.

Οι εντάσεις με την Ελλάδα είναι πιθανό να υποχωρήσουν, αλλά τα υποκείμενα ζητήματα σχετικά με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών και εναέριου χώρου, το αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και την κυριαρχία σε ορισμένες νησίδες είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουν δυσεπίλυτα.

Υπάρχει ο κίνδυνος η Άγκυρα να επιστρέψει κάποια στιγμή στην πολιτική της να στέλνει στρατιωτικά πλοία σε νερά κοντά σε ελληνικά νησιά και την Κύπρο, για να διεκδικήσει τις αξιώσεις της για μια μεγάλη θαλάσσια ζώνη και να πυροδοτήσει την εθνικιστική γνώμη.

• Σε αυτό το σενάριο, ορισμένες χώρες της ΕΕ –όπως η Γαλλία– πιθανότατα θα ζητούσαν κυρώσεις στην Τουρκία, όπως έκαναν το καλοκαίρι του 2020. Αλλά η συναίνεση τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ ίσως να μην είναι ξεκάθαρη, με πολλές χώρες της ΕΕ να πιστεύουν ότι οι κυρώσεις θα πετύχουν ελάχιστα.

Οι τεταμένες σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο, σε συνδυασμό με τις ανησυχίες της ΕΕ για την κατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών στην Τουρκία, σημαίνουν ότι η σχέση ΕΕ-Τουρκίας θα παραμείνει τεταμένη και συναλλακτική.

 Οι ενταξιακές συνομιλίες της Άγκυρας στην ΕΕ θα παραμείνουν παγωμένες και ορισμένα κ-μ είναι πιθανό να αμφισβητήσουν εάν η Τουρκία θα πρέπει να είναι ακόμη υποψήφια χώρα.

Ωστόσο, πολλά κράτη-μέλη ανησυχούν ότι ο τερματισμός της ενταξιακής διαδικασίας θα αποδυνάμωνε περαιτέρω το φιλοδυτικό αίσθημα στην Τουρκία…. Οποιαδήποτε εμβάθυνση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας μπορεί να γίνει μόνο εκτός του ενταξιακού πλαισίου, αλλά ακόμη και αυτό θα είναι πολύ δύσκολο(…)

Ωστόσο, ΕΕ και Τουρκία πρέπει να συνεργαστούν σε διάφορους τομείς, όπως η ενέργεια, η μετανάστευση, ακόμη και η εξωτερική πολιτική. Στον ενεργειακό τομέα, η Τουρκία θα παραμείνει σημαντικός εταίρος για την ΕΕ… η μετανάστευση θα παραμείνει επίσης σημαντικός τομέας συνεργασίας, καθώς είναι προς το συμφέρον της ΕΕ να συνεχίσει να βοηθά την Τουρκία να υποστηρίζει τα σχεδόν 4 εκατ. πρόσφυγες που φιλοξενεί.

Όσο η επανεγκατάσταση των προσφύγων στην ΕΕ παραμένει πολιτικά αδύνατη, η μόνη εναλλακτική λύση για τη συνεργασία με την Τουρκία θα ήταν η ΕΕ να βασίζεται ακόμη περισσότερο σε παράνομες απωθήσεις στα σύνορα. Στην εξωτερική πολιτική, η ΕΕ και η Τουρκία θα πρέπει να συνεργάζονται κατά περίπτωση όταν έχουν αλληλοεπικαλυπτόμενα συμφέροντα…

Η νεοσυσταθείσα Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα μπορεί να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα για εντατικές διαβουλεύσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ και της Τουρκίας, δεδομένου ότι επικεντρώνεται στη συζήτηση κοινών προκλήσεων και ότι δεν επιβαρύνεται από τη λογική της προσχώρησης.

• Η επανεκλογή Ερντογάν σημαίνει ότι η Τουρκία θα διπλασιάσει τις προσπάθειές της για να χαράξει μια ανεξάρτητη πορεία στις παγκόσμιες υποθέσεις, περιορίζοντας τις σχέσεις της με τη Δύση και ενισχύοντας τις σχέσεις της με άλλες δυνάμεις.

Η συνεργασία με τη Δύση θα συνεχίσει να υπάρχει, αλλά θα είναι εξ ολοκλήρου συναλλακτική. Η πιθανότητα για πρόσθετες αναταράξεις, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, θα παραμείνει υψηλή, καθώς υπάρχει μια σειρά ζητημάτων για τα οποία η Άγκυρα είναι πιθανό να συγκρουστεί με την ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Η Δύση πρέπει να αναμένει μια δύσκολη διαδρομή, καταλήγει το άρθρο.

ΠΗΓΗ: Luigi Scazzieri, στη δεξαμενή σκέψης Centre for European Reform

Αποκάλυψη «19 FortyFive»: Η διαδικασία έγκρισης πώλησης των F-35 στην Ελλάδα βρίσκεται πλέον στο τελευταίο στάδιο της αμερικανικής γραφειοκρατίας