Η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε μια νέα φάση αβεβαιότητας με τον «Τούρκο εταίρο της», προειδοποιεί η Le Monde: Στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πράσινο φως από το Συμβούλιο της ΕΕ για χρήση των κερδών από παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας: Με σκοπό την στήριξη της Ουκρανίας

Στις Βρυξέλλες ο Κόμπος: Θα παρουσιάσει την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο, στο πλαίσιο του ετήσιου διαλόγου

Ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών θα ενημερώσει τις Βρυξέλλες για τη συμμόρφωση επί συστάσεων του κράτους δικαίου: Οι ενέργειες που ήδη έχουν γίνει…

Οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας μετά την επανεκλογή Erdoğan

Στην εφημερίδα Le Monde δημοσιεύεται άρθρο γνώμης του πολιτικού επιστήμονα, Nicolas Monceau, στο οποίο εκτιμά ότι στην αυγή της νέας θητείας του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν (Erdoğan), οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα σε σχέση με την Τουρκία, ευρισκόμενοι μεταξύ της συνεργασίας σε τομείς ασφάλειας και της καταγγελίας αυταρχικών υπερβολών.

Ο Nicolas Monceau είναι λέκτορας στις Πολιτικές Επιστήμες, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας Montesquieu και συνυπεύθυνος για το μεταπτυχιακό στην παγκόσμια ασφάλεια.

Αψηφώντας όλα τα προγνωστικά πριν από τον πρώτο γύρο, η επανεκλογή του απερχόμενου προέδρου Recep Tayyip Erdoğan την Κυριακή 28 Μαΐου, στο τέλος μιας εκστρατείας που χαρακτηρίστηκε από μια θεαματική άνοδο της ψήφου υπέρ των εθνικιστικών, αντιπροσωπεύει μια νέα πρόκληση για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ενώ περίμεναν, αν όχι ήλπιζαν, τη νίκη του υποψηφίου της αντιπολίτευσης, Kemal Kiliçdaroglu, ο οποίος ήταν περισσότερο υπέρ της επανέναρξης του διαλόγου με την ΕΕ.

Αυτή η νέα εκλογική νίκη του απερχόμενου προέδρου και του κόμματός του, του AKP, στις βουλευτικές εκλογές επαναφέρουν στο φως το δίλημμα των Ευρωπαίων έναντι της Τουρκίας, μεταξύ της απαίτησης για καταγγελία και της ανάγκης για συνεργασία.

Από την έναρξη του πολέμου στη Συρία το 2011, που οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη με την εισροή χιλιάδων προσφύγων, η ΕΕ αναγκάστηκε να επανεξετάσει τις σχέσεις της με το καθεστώς της Άγκυρας.

Από υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ, περιθωριοποιημένη εάν όχι σχεδόν αγνοημένη, η Τουρκία καθιερώθηκε ως αναπόφευκτος συνομιλητής της ΕΕ για τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης και την καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας.

Αναγκασμένοι να συζητήσουν με έναν εταίρο του οποίου μέχρι τότε κατήγγειλαν τακτικά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις αυταρχικές παρεκκλίσεις, οι Ευρωπαίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις δικές τους αντιφάσεις: θα έπρεπε άραγε να εγκαταλείψουν τα κριτήρια της Κοπεγχάγης (συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτήτων) και να τα θυσιάσουν στο βωμό της μεταναστευτικής κρίσης;

Αυτά τα ερωτήματα ενισχύθηκαν στην Ευρώπη μετά από πολλά σημαντικά γεγονότα στην Τουρκία: το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του Ιουλίου 2016, που οδήγησε σε ισχυρή πολιτική καταστολή, με την καθιέρωση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, την προεδροποίηση του τουρκικού καθεστώτος, μετά τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος που εγκρίθηκε με δημοψήφισμα τον Απρίλιο του 2017, που οδήγησε σε συγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του προέδρου.

Η τουρκική εξωτερική πολιτική, που θεωρείται παρεμβατική, αν όχι επιθετική, σε πολλά ζητήματα (Συρία, Ανατολική Μεσόγειο, Λιβύη, Καύκασο), σήμανε το τέλος για τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, «σε νεκρό σημείο» από το 2018, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Υπό το πρίσμα των αποτελεσμάτων των τουρκικών προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, ποιες είναι πλέον οι προοπτικές για την ΕΕ; Το δίλημμα των Ευρωπαίων σήμερα επικεντρώνεται σε τρία θεμελιώδη ζητήματα (ασφάλεια, μετανάστευση και ενέργεια) για τα οποία η Τουρκία θα συνεχίσει να επιβάλλεται ως αναπόφευκτος εταίρος τα επόμενα χρόνια. Σε πρώτο πλάνο το διακύβευμα της ευρωπαϊκής άμυνας.

Το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας περνά στην πραγματικότητα από την Τουρκία, μέσω του ρόλου της στο ΝΑΤΟ, όπως αποδεικνύεται από το τουρκικό μπλοκάρισμα της ένταξης της Σουηδίας εδώ και ένα χρόνο.

Η διεξαγωγή της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούλιο θα επιβεβαιώσει εάν η Τουρκία εξακολουθεί να έχει συμφέρον να διατηρήσει αυτήν τη θέση μπλοκαρίσματος της ένταξης που θα μπορούσε να εντείνει τις εντάσεις με τους δυτικούς συμμάχους της και να επιδεινώσει την οικονομική κρίση της χώρας.

Άλλες εξελίξεις που θα επηρεάσουν την ευρωπαϊκή άμυνα περιλαμβάνουν το εάν η Τουρκία θα επιδιώξει ή όχι στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία και την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας, της οποίας τα drones Bayraktar βοήθησαν στην άμυνα της Ουκρανίας.

Από την έναρξη του ρωσικού πολέμου κατά της Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2022, η Τουρκία έπαιξε –και θα συνεχίσει να παίζει– σημαντικό ρόλο στην επιστροφή της ειρήνης στην Ευρώπη, μέσω της θέσης εξισορροπιστή που υιοθέτησε διατηρώντας το διάλογο με τους δύο εμπόλεμους και τη δύναμη της διαμεσολάβησης που προτίθεται να ασκήσει, ιδίως μέσω του ρόλου της στη συμφωνία για τα σιτηρά του Ιουνίου 2022, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, η οποία κατέστησε δυνατή την αποφυγή μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.

Το μεταναστευτικό διακύβευμα, λοιπόν, είναι σημαντικό σε ένα τουρκικό εθνικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από την υποδοχή σχεδόν 4 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων στην τουρκική επικράτεια και από έναν ολοένα και πιο έντονο κοινωνικό εκνευρισμό απέναντι στην παρουσία τους.

Ακόμα κι αν η επιστροφή αυτών των προσφύγων στη χώρα τους κατέλαβε μεγάλη θέση στην προεκλογική εκστρατεία, με ενίοτε ξενοφοβικές φωνές, ιδίως στο διάστημα μεταξύ των δύο γύρων, με τις ριζοσπαστικές θέσεις που κατείχαν ο υποψήφιος Kiliçdaroglu και πολλά εθνικιστικά κόμματα, η παρουσία τους στην Τουρκία είναι πιθανό να συνεχιστεί για αόριστο χρονικό διάστημα, ιδίως ελλείψει ασφαλών συνθηκών επιστροφής στη χώρα τους.

Στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία θα συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μεταναστευτική ασφάλεια της Ευρώπης, ιδίως με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες, που συνήφθη το 2016, η οποία προέβλεπε τη διατήρηση των προσφύγων στο τουρκικό έδαφος έναντι διαφόρων ευρωπαϊκών εγγυήσεων, ιδίως οικονομικών.

Η παράταση αυτής της συμφωνίας, ουσιαστικής για την ΕΕ, αναμφίβολα θα αποτελέσει αντικείμενο σκληρής διαπραγμάτευσης και θα δείξει εάν ο Τούρκος πρόεδρος καταφύγει σε «μεταναστευτικό εκβιασμό» κατά των Ευρωπαίων για να αποκτήσει νέους όρους.

Τέλος, το ενεργειακό διακύβευμα θα είναι καθοριστικό στις τουρκοευρωπαϊκές σχέσεις, με τον ζωτικό ρόλο της Τουρκίας, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.

Αυτός ο ρόλος, που αναδείχθηκε από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η οποία οδήγησε στη διακοπή των ρωσικών παραδόσεων υδρογονανθράκων στην Ευρώπη, θα γίνει ακόμη πιο κεντρικός τα επόμενα χρόνια, με την ανάγκη διαφοροποίησης των διαδρομών και των πηγών εφοδιασμού της Ευρώπης.

Η ΕΕ εισέρχεται σε μια νέα φάση αβεβαιότητας με τον Τούρκο εταίρο της. Στην αυγή της νέας εντολής του προέδρου Erdoğan, η ΕΕ θα πρέπει αναμφίβολα να ξεκαθαρίσει τις διφορούμενες θέσεις της με την Τουρκία, μεταξύ συνεργασίας και καταγγελίας. Πιο ρεαλιστικά, θα αναγκαστεί αναμφίβολα να υιοθετήσει μία στάση, υποβιβάζοντας σε δεύτερο πλάνο κάποιες από τις αξίες της. Το δίλημμα των Ευρωπαίων είναι πιθανό να διατηρηθεί επί μακρόν.

ΠΗΓΗ: εφημερίδα Le Monde- Nicolas Monceau – «L’Union européenne entre dans une nouvelle phase d’incertitude avec son partenaire turc»

Βήματα από την Τουρκία και την Ελλάδα για μείωση της έντασης στο Αιγαίο: Συμφωνήθηκε αμοιβαία ακύρωση των στρατιωτικών ασκήσεων, μετέδωσαν οι Τούρκοι