Γιατί ο Πούτιν λέει ψέματα και για την ρωσική οικονομία: Οι κυρώσεις τον γονατίζουν παρά τον ύπουλο ρόλο της Τουρκίας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι αμυντικές εξαγωγές της Ρωσίας εκτός της δικαιοδοσίας του υπουργείου Άμυνας: Στη δημοσιότητα Προεδρικό Διάταγμα του Βλαντιμίρ Πούτιν

Νέες επιθέσεις τεθωρακισμένων της Ρωσίας στο Χάρκοβο για τη δημιουργία ουδέτερης ζώνης: Ενισχύσεις στέλνει επειγόντως το Κίεβο

Τον Μισούστιν θέλει ξανά για πρωθυπουργό ο Πούτιν: Ελλείψει αντιπολίτευσης, θα τον έχει κιόλας

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν κόμπαζε χθες, επικαλούμενος «νέα κυβερνητικά στοιχεία» ότι η εικόνα της ρωσικής οικονομίας παραμένει θετική και «φαίνεται να είναι καλύτερη από ό,τι είχαν προβλέψει πολλοί ειδικοί».

Σήμερα πάλι, σε δηλώσεις που έκανε ενώπιον εργατών κατά την διάρκεια επίσκεψής του σε εργοστάσιο όπλων στην γενέτειρα του, την Αγία Πετρούπολη, εκτίμησε ότι η νίκη της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι «αναπόφευκτη». Και απέδωσε τη βεβαιότητά του στην «ενότητα του ρωσικού λαού, το θάρρος και τον ηρωισμό των στρατιωτών και τη δουλειά του στρατιωτικοβιομηχανικού τομέα μας».

Πόσο δικαιολογημένη είναι όμως η επιφανειακή αισιοδοξία Πούτιν, τουλάχιστον για την οικονομία;

Η αλήθεια είναι, σημειώνει σε ανάλυσή του τo Foreign Affairs, ότι υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι οι δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία έχουν μείνει στάσιμες. Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας επιδεικνύουν μακροοικονομικούς δείκτες που υποδηλώνουν ότι η ρωσική οικονομία έχει αποδειχθεί ανθεκτική.

Και υπογραμμίζουν ότι οι κυρώσεις δεν είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα αφού -σε τελική ανάλυση- ο Πούτιν δεν έκανε καμία κίνηση για να τερματίσει τον καταστροφικό πόλεμο.

Τα επιχειρήματα, ωστόσο, είναι λανθασμένα. Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Ρωσία είχε την ευκαιρία να προσαρμόσει την οικονομία της έναντι των δυτικών κυρώσεων πριν ο Πούτιν κηρύξει τον πόλεμο. Η Ρωσία συσσώρευσε σημαντικά χρηματοοικονομικά αποθέματα. ενώ από το 2014, η χώρα αύξησε το εμπόριο προς την Ασία, γεγονός που της επέτρεψε να αντιμετωπίσει τη μείωση του εμπορίου με τη Δύση. Και το πιο σημαντικό, ο Πούτιν ενίσχυσε την κατασταλτική μηχανή του για να αποτρέψει μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στην επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου. Για όλους αυτούς τους λόγους, οι προσδοκίες ότι οι δυτικές κυρώσεις θα προκαλούσαν γρήγορη αποσύνθεση της ρωσικής οικονομίας και του καθεστώτος του Πούτιν  δεν ήταν ρεαλιστικές.

Ο Πούτιν έχει επενδύσει σημαντικούς πόρους σε μια εκστρατεία παραπληροφόρησης με στόχο να παραπλανήσει τους δυτικούς πολιτικούς σχετικά με τις πραγματικές επιπτώσεις των κυρώσεων. Αλλά μην κάνετε λάθος: στην πραγματικότητα, ταλαιπωρούν τη ρωσική οικονομία.

Ο ισχυρισμός ότι η ρωσική οικονομία έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στις κυρώσεις βασίζεται σε από παραπλανητικούς μακροοικονομικούς δείκτες.

Συγκεκριμένα, οι επικριτές των κυρώσεων επισημαίνουν το ενισχυμένο ρούβλι, τη μέτρια συρρίκνωση του ρωσικού ΑΕΠ και τη χαμηλή ανεργία. Αλλά αυτά τα στοιχεία στην πραγματικότητα δεν αντικατοπτρίζουν την επιτόπια κατάσταση.

Ανεργία τύπου 90s

Δείτε την ανεργία. Η επίσημη ανεργία ανέρχεται επί του παρόντος στο 3,7 τοις εκατό, με μόνο 2,7 εκατομμύρια Ρώσους ανέργους. Αυτό είναι ένα ιστορικό χαμηλό. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2022, σχεδόν πέντε εκατομμύρια Ρώσοι εργαζόμενοι αντιμετώπιζαν διάφορες μορφές κρυφής ανεργίας. Πιο συγκεκριμένα, το 70 τοις εκατό αυτών βρισκόταν σε άδεια άνευ αποδοχών. Στην πραγματικότητα, το 10 τοις εκατό του ρωσικού εργατικού δυναμικού είναι χωρίς εργασία. Το ποσοστό είναι συγκρίσιμο με τα χειρότερα επίπεδα της δεκαετίας του 1990, κατά το δεύτερο εξάμηνο της οποίας το 10 έως 13 τοις εκατό των Ρώσων ήταν άνεργοι.

Ένα άλλο παραπλανητικό στατιστικό στοιχείο είναι η συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλίου. Είναι αλήθεια ότι το ρούβλι έχει ενισχυθεί, αλλά μόνο επειδή η κυβέρνηση έχει δυσκολέψει τις ρωσικές επιχειρήσεις και ιδιώτες να αποσύρουν χρήματα και να τα μετατρέψουν σε ξένο νόμισμα. Το δήθεν ισχυρό ρούβλι υποστηρίζεται από τους δρακόντειους νομισματικούς ελέγχους και τη βουτιά των εισαγωγών. Αυτή η πολιτική έχει βλάψει σοβαρά βιομηχανίες όπως ο τομέας της χαλυβουργίας: η παραγωγή χάλυβα συρρικνώθηκε κατά πάνω από 7% το 2022.

Ο πόλεμος συντηρεί το ΑΕΠ. Αλλά για πόσο ακόμη;

Οσον αφορά την πρόβλεψη του ρωσικού υπουργείου Οικονομικών ότι το ΑΕΠ της χώρας θα συρρικνωθεί κατά 2,7 τοις εκατό, (γεγονός που φαίνεται να υπονομεύει τον ισχυρισμό ότι η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση), πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός ο αριθμός του ΑΕΠ περιλαμβάνει την αυξανόμενη στρατιωτική παραγωγή. Για παράδειγμα: Ένα πρόσφατα παραχθέν άρμα μάχης που στάλθηκε αμέσως στο μέτωπο και πυροβολήθηκε από κάποιον ουκρανικό πύραυλο εξακολουθεί να μετράει ως ονομαστική συνεισφορά στο ρωσικό ΑΕΠ….

Μην ξεγελιέστε: Η ρωσική οικονομία δεινοπαθεί από τις κυρώσεις

Σε κάθε περίπτωση, άλλοι δείκτες δείχνουν πολύ πιο σοβαρή οικονομική συρρίκνωση από ό,τι υποδηλώνουν τα επίσημα στοιχεία για το ΑΕΠ. Αναμφισβήτητα ο πιο αποκαλυπτικός δείκτης της ρωσικής οικονομικής δραστηριότητας είναι τα έσοδα από άλλες πηγές εκτός από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά 20% τον Οκτώβριο του 2022 σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα. Οι μεταποιητικές βιομηχανίες, το τμήμα της ρωσικής οικονομίας που εξαρτάται περισσότερο από τις δυτικές τεχνολογίες και εξαρτήματα, επλήγησαν περισσότερο από τις κυρώσεις. Η παραγωγή της ρωσικής αυτοκινητοβιομηχανίας, η οποία άμεσα ή έμμεσα παρέχει θέσεις εργασίας σε 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους, υποχώρησε κατά τα δύο τρίτα το 2022.

Παραπλανητικά τα στοιχεία για τον πληθωρισμό

Τα ρωσικά στοιχεία που εμφανίζουν ως διαχειρίσιμα τα επίπεδα πληθωρισμού είναι επίσης παραπλανητικά. Ακόμη και η ρωσική κεντρική τράπεζα παραδέχθηκε ότι ο εικαζόμενος πληθωρισμός -δηλαδή το πώς βλέπει το κοινό την αύξηση των τιμών όπως προκύπτει από έρευνες-  είναι 16 % , ή πάνω από τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος από την επίσημη στατιστική, που είναι λίγο λιγότερο από 12%. Το χάσμα μεταξύ των επίσημων στοιχείων και της βιωμένης εμπειρίας των καταναλωτών είναι κατανοητό επειδή το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων επιδεινώνεται απότομα. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που κυκλοφόρησε από την ιδιωτική ρωσική εταιρεία ερευνών Romir τον Οκτώβριο του 2022, το 68 τοις εκατό των Ρώσων είχε παρατηρήσει μείωση της προσφοράς αγαθών που προσφέρονται στα καταστήματα τους τελευταίους τρεις μήνες. Σύμφωνα με το Ρωσικό Κέντρο Έρευνας Κοινής Γνώμης, το 35 τοις εκατό των Ρώσων αναγκάστηκε να περικόψει τις δαπάνες του για τρόφιμα το 2022.

Καλύτερα δεν γίνεται

Εν ολίγοις, οι κυρώσεις έχουν βαθιές επιπτώσεις στη ρωσική οικονομία. Οι προσπάθειες του Πούτιν να βελτιώσει τις οικονομικές προοπτικές της χώρας του περιλαμβάνουν την υποκατάσταση των εισαγωγών ή την προώθηση της ανάπτυξης των εγχώριων βιομηχανιών και τη μείωση της εξάρτησης από τις βιομηχανικές εισαγωγές. αναπροσανατολισμό των εμπορικών και επενδυτικών ροών προς την Ασία και την προμήθεια ημιαγωγών και άλλων αγαθών από χώρες όπως η Τουρκία για την παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων. Καμία από αυτές τις προσεγγίσεις δεν θα λύσει τα προβλήματα της Ρωσίας.

Η υποκατάσταση των εισαγωγών δεν λειτουργεί. Για προφανείς λόγους. Η παράδοση μεριδίου αγοράς σε εταιρείες που εξαρτώνται από ένα εξαιρετικά μονοπωλιακό περιβάλλον οδηγεί πάντα σε κατώτερα αγαθά σε υψηλότερες τιμές. Δεν τονώνει την καινοτομία ούτε ενθαρρύνει την παραγωγή καλύτερων προϊόντων.

Οι ασιατικές χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία ενδιαφέρονται κυρίως να αγοράσουν φθηνές ρωσικές πρώτες ύλες όπως πετρέλαιο, αέριο, άνθρακας και ξυλεία με σημαντική έκπτωση. Οι ηγέτες σε αυτές τις χώρες δεν ενδιαφέρονται να βοηθήσουν τη Ρωσία να αναπτύξει τους δικούς της ανταγωνιστικούς μεταποιητικούς τομείς.

Ο ύπουλος ρόλος της Τουρκίας

Η Ρωσία ήταν κάπως επιτυχημένη στην παράκαμψη των κυρώσεων εισάγοντας ζωτικής σημασίας προϊόντα δυτικής παραγωγής, όπως ανταλλακτικά μέσω τρίτων χωρών, κυρίως της Τουρκίας: έως το τρίτο τρίμηνο του 2022, οι ρωσικές εισαγωγές από τη χώρα αυτή είχαν αυξηθεί σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια το μήνα, περίπου διπλάσιο από το ποσοστό από το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Αλλά οι δυτικές κυβερνήσεις μπορεί να χρησιμοποιήσουν διπλωματική πίεση για να κλείσουν αυτά τα κενά. Και ο Πούτιν δεν μπορεί να υπολογίζει σε ξένες επενδύσεις για να στηρίξει τη ρωσική οικονομία. Η φυγή κεφαλαίων από τη Ρωσία το 2022 προβλέπεται να ανέλθει σε 251 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τη ρωσική κεντρική τράπεζα.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η κυβέρνηση του Πούτιν βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ο Πούτιν έχει καταστρέψει την οργανωμένη πολιτική αντιπολίτευση αφού φυλάκισε τον κορυφαίο αντιφρονούντα, Αλεξέι Ναβάλνι, και έστειλε τις περισσότερες από τις άλλες πιο εξέχουσες μορφές της ρωσικής αντιπολίτευσης στη φυλακή ή στην εξορία. Εκφοβίζει τον ρωσικό πληθυσμό με σκληρές ποινές φυλάκισης για όσους διαμαρτύρονται για την ηγεσία του και οι Ρώσοι αντιμετωπίζουν έως και 15 χρόνια φυλάκιση για «πολιτικό εξτρεμισμό» ή «απαξίωση των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας».

Ομως η κοινή γνώμη στρέφεται εναντίον του Πούτιν. Όπως καταδεικνύει η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, από τη στιγμή που η μακροχρόνια καταπιεσμένη δημόσια δυσαρέσκεια ξεσπάσει ανοιχτά, η αλλαγή μπορεί να συμβεί γρήγορα.

Με πληροφορίες από Foreign Affairs: The Sanctions on Russia Are Working Slowly but Surely, They Are Weakening Putin

Ο Ρούμπιν τα είπε όλα σε μία φράση: Τα F-16 στην Τουρκία είναι σαν να δίνουμε πυραύλους στον Πούτιν να χτυπήσει την Ουκρανία ή να παρέχουμε στη Hezbollah γιλέκα αυτοκτονίας