IK-2 Μορντόβια: Το σταλινικό, απάνθρωπο γκούλαγκ όπου οι Ρώσοι «σωφρονίζουν» την Αμερικανίδα Μπρίτνεϊ Γκράινερ [videos]
Φωτογραφία από βίντεο του Ιnside Edition
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Και κατασχέσεις περιουσιών από τον Πούτιν: Το επόμενο βήμα θα είναι να ξανανοίξει τα γκούλαγκ στη Σιβηρία; Ή του αρκούν αυτά που φτιάχνει στην Ουκρανία;
Διακοπές σωφρονισμού στο εξωτικό Μαγκαντάν της Σιβηρίας ονειρεύεται το καθεστώς Πούτιν για τους αντιφρονούντες: Πρωτοφανείς δηλώσεις του προέδρου της Δούμας [videos]
Πριν από λίγες μέρες έγινε γνωστό ότι η Αμερικανίδα σταρ του μπάσκετ Μπρίτνεϊ Γκράινερ μεταφέρθηκε σε σωφρονιστική αποικία στην Μορδόβια της Ρωσίας αφού καταδικάστηκε σε εννιά χρόνια φυλάκιση για διακίνηση ναρκωτικών.
Η Αμερικανίδα δύο φορές χρυσή Ολυμπιονίκης, είχε συλληφθεί στο αεροδρόμιο της Μόσχας τον Φεβρουάριο. Στις αποσκευές της βρέθηκαν φυσίγγια υγρού για ηλεκτρονικό τσιγάρο που περιείχαν κάνναβη.
Η σύλληψη της 32χρονης Γκράινερ, έγινε τον περασμένο Φεβρουάριο στο αεροδρόμιο της Μόσχας καθώς σοβούσε η σύγκρουση Μόσχας – Ουάσιγκτον για την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Κι αυτό από μόνο του προοιωνίζονταν τον “πολιτικό” χαρακτήρα που θα αποκτούσε η περίπτωσή της.
Ειδικοί στα ανθρώπινα δικαιώματα και πρώην κρατούμενοι της αποικίας που μίλησαν στην βρετανική εφημερίδα The Guardian, λένε πως η Γκράινερ θα έρθει αντιμέτωπη με πολύ σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες στην απομακρυσμένη αυτή ποινική φυλακή καταναγκαστικής εργασίας.
«Οι φυλακές στη Μορδοβία είναι διαβόητες για τις τρομερές συνθήκες τους, ακόμη και για τα ρωσικά δεδομένα. Οι φυλακές αυτές είναι γνωστές για τα σκληρό καθεστώς λειτουργίας και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δήλωσε η Όλγα Ζεβέλεβα, κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι που ειδικεύεται στις συνθήκες των ρωσικών φυλακών ως μέρος του έργου Gulag Echoes.
- «Είναι ένα μέρος που κάθε κρατούμενος θέλει να αποφύγει», είπε η Ζεβέλεβα.
Ένα δημοφιλές ρητό μεταξύ Ρωσίδων κρατουμένων, το οποίο καταδεικνύει τη ζοφερή πραγματικότητα που πρόκειται να αντιμετωπίσει η Γκρίνερ, λέει: «Αν δεν έχεις περάσει από τη Μορδοβία, δεν έχεις περάσει τίποτα».
Βαθιά στην τάιγκα ή το “βόρειο δάσος” -αποτελεί το 29% των δασικών εκτάσεων της γης- η σωφρονιστική αποικία IK-2 είναι μέρος ενός εκτεταμένου δικτύου ποινικών αποικιών στα βορειοδυτικά της περιοχής της Μορδόβια, περίπου 500 χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας.
Οι φυλακές χτίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ως μέρος του δικτύου των διαβόητων γκουλάγκ της εποχής του Στάλιν και στο σύνολό τους αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα ποινικά συγκροτήματα στην Ευρώπη.
«Όταν φτάνεις, νιώθεις ότι μπαίνεις σε διαφορετικό κόσμο. Όλα μοιάζουν να έχουν κολλήσει στον χρόνο εδώ και 50 χρόνια», δήλωσε η Τζούντιθ Πάλοτ, καθηγήτρια Ανθρωπογεωγραφίας της Ρωσίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η οποία επισκέφτηκε το IK-2 το 2017 στο πλαίσιο της έρευνάς της για τις ρωσικές φυλακές.
Ο Πάλοτ είπε ότι η Γκράινερ θα μοιραστεί έναν κοιτώνα με περίπου 100 άλλες γυναίκες σε έναν συνωστισμένο χώρο γεμάτο κουκέτες.
«Οι κρατούμενοι δεν απολαμβάνουν καθόλου ιδιωτικό χώρο. Δεν επιτρέπεται να κρεμάνε φωτογραφίες των αγαπημένων τους ή να κρατάνε άλλα προσωπικά αντικείμενα. Είναι όλα πολύ αυστηρά και λυπηρά», είπε.
Η καταδίκη της Γκράινερ δεν θα εκπλήξει κανέναν εκεί: το 13,5% όλων των ποινών το 2021 επιβλήθηκαν για κατοχή, λαθρεμπόριο ή διακίνηση ναρκωτικών. Για τις γυναίκες το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 42%
Η διαδικασία εγκλεισμού και ο εγκλιματισμός στο περιβάλλον…
Όταν οι κρατούμενοι φτάνουν στην αποικία IK-2, τοποθετούνται πρώτα για δύο εβδομάδες σε ένα «μπλοκ καραντίνας» για να ελεγχθούν για μολυσματικές ασθένειες.
Σε αυτό το σημείο, η Γκράινερ θα παρατήσει τα πολιτικά της ρούχα και θα τα ανταλλάξει με τη στολή της φυλακής και τη μαντίλα που πρέπει να φοράει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας.
«Αυτή είναι μια περίοδος προσαρμογής στη νέα ζωή της φυλακής», είπε ο Πάλοτ.
«Σου λένε ποιοι είναι οι εσωτερικοί κανόνες και τα καθήκοντά σου. Οι αρχές θα εξετάσουν επίσης εάν είσαι κάποιος αντικαθεστωτικός».
Ο Πάλοτ φοβάται ότι η Γκράινερ θα δυσκολευτεί αρχικά να καταλάβει όλους τους επίσημους και άτυπους κανόνες που διέπουν μια αποικία φυλακών. «Όταν ήμουν εκεί, όλα ήταν στα ρωσικά», είπε. «Ο Θεός ξέρει πώς θα τα καταλάβει όλα η Γκράινερ».
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, καθορίζεται σε ποιο otryad , ή απόσπασμα, θα ενταχθεί κάθε κρατούμενος για τη διάρκεια έκτισης της ποινής του. Το otryad είναι το βασικό δομικό στοιχείο μιας ρωσικής αποικίας. Η λέξη αναφέρεται τόσο στον φυσικό χώρο όσο και στην κοινωνική μονάδα στην οποία ανήκει ένας κρατούμενος.
Η ρουτίνα της ημέρας…
Μετά την ενσωμάτωσή της στο otryad της , η μέρα της Γκράινερ θα ξεκινά περίπου στις 6 π.μ. με ένα πρωινή αναφορά που ακολουθείται από ομαδικές ασκήσεις.
Το υπόλοιπο της ημέρας της πιθανότατα θα το περνάει πίσω από μια ραπτομηχανή, όπου αναμένεται να εργάζεται για 10 έως 12 ώρες ράβοντας ρούχα, κυρίως στολές για τη σωφρονιστική υπηρεσία και για τον ρωσικό στρατό που πολεμά στην Ουκρανία.
Ο εξοπλισμός είναι παλιός και οι χώροι εργασίας ανεπαρκώς εξοπλισμένοι, επομένως η Γκράινερ,με ύψος 2,06 μέτρα θα πρέπει να σκύβει συνέχεια πάνω στη ραπτομηχανή.
«Εργάστηκα ως μοδίστρα και υπάρχει νόμος: αν δεν εκπληρώσεις το ποσοστό παραγωγής, σε ξυλοφορτώνουν», είπε η πρώην τρόφιμος Ιρίνα Νόσκοβα στους New Times της Ρωσίας το 2013.
- Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν εδώ και χρόνια τεκμηριώσει περιστατικά βασανιστηρίων και σεξουαλικής κακοποίησης σε ρωσικές ανδρικές φυλακές. Αν και αυτό το επίπεδο βίας είναι λιγότερο συχνό στις γυναικείες αποικίες, οι ειδικοί λένε ότι ο εκφοβισμός από άλλες κρατούμενες καθώς και η βία που ασκείται από τους δεσμοφύλακες είναι συχνοί.
«Το ρωσικό σωφρονιστικό σύστημα δεν ενδιαφέρεται για την αποκατάσταση, βασίζεται στην ανταπόδοση και την τιμωρία. Είναι ένα σύστημα που στηρίζεται στη βία», είπε η Πάλοτ.
Οι ρωσικές γυναικείες αποικίες εφαρμόζουν από καιρό το δόγμα της «αυτο-οργάνωσης των κρατουμένων» για να κάνουν δουλειές γύρω από τα τετράγωνα των φυλακών και να οργανώνουν την καθημερινή ζωή των κρατουμένων, είπε η Πάλοτ. Μια γυναίκα που στρατολογείται από τη διοίκηση της φυλακής ορίζεται ως «επιτηρητής» και τη νύχτα οι κρατούμενες μένουν ουσιαστικά χωρίς επίβλεψη.
«Αυτό το σύστημα έρχεται σε αντίθεση με όλους τους κανόνες που έχουμε στις φυλακές στη Δύση. Ανοίγει την πόρτα τόσο για ψυχικό όσο και για σωματικό εκφοβισμό», λέει η Πάλοτ.
Η Πάλοτ και η Ζελένεβα είπαν ότι είναι δύσκολο να προβλεφθεί πώς θα αντιδράσουν οι συγκρατούμενες στην Γκράινερ, μια ψηλή, μαύρη, queer γυναίκα. «Σίγουρα θα γίνει αντιληπτή ως μια ξένη φιγούρα», είπε η Ζελένεβα.
Διαβόητες φυλακές για παραβιάσεις κάθε ανθρώπινου δικαιώματος
Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις φυλακές της Μορδοβίας συγκέντρωσαν για πρώτη φορά ευρέως την διεθνή προσοχή το 2013, αφού η Nadezhda Tolokonnikova από το ποπ συγκρότημα “Pussy Riot” δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή που καταδίκαζε τις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε στο IK-14, μια φυλακή λιγότερο από έξι χιλιόμετρα από την IK-2 της Γκρίνερ.
Η Tolokonnikova, η οποία πέρασε δύο χρόνια στο IK-14 και έκανε απεργία πείνας λόγω των συνθηκών της κράτησής της, περιέγραψε στην επιστολή πώς την αναγκάζανε να ράβει αστυνομικές στολές για 17 ώρες την ημέρα μαζί με άλλες εξαντλημένες κρατούμενες.
Η ίδια έγραψε: «Μια απειλητική, ανήσυχη ατμόσφαιρα διαπερνά τη ζώνη εργασίας. Αιώνια στέρηση ύπνου, συντετριμμένοι από την ατελείωτη κούρσα για την εκπλήρωση απάνθρωπων μεγάλων ποσοστώσεων, οι κρατούμενες είναι πάντα στα πρόθυρα να διαλυθούν, να ουρλιάζουν ο μια στην άλλη, να μαλώνουν για τα πιο μικρά πράγματα».
Οι συνθήκες στο IK-2 της Μορδόβια αποτέλεσαν πρόσφατα αντικείμενο ελέγχου μετά από μια σειρά καταγγελιών από κρατούμενους και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που οδήγησαν τις αρχές να στείλουν μια ομάδα ερευνητών για να επιθεωρήσουν τη φυλακή.
«Η κανονική φυλάκιση δεν ισχύει εκεί», είπε η Olga Shilayeva, η οποία έμεινε ένα χρόνο στο IK-2 πριν αποφυλακιστεί πριν από πέντε χρόνια. Στη συνέντευξη, η Shilayeva είπε ότι την ξυλοκοπούσε τακτικά ο Vyacheslav Kimyaev, ανώτερο στέλεχος της φυλακής που αργότερα προήχθη σε αρχηγό της αποικίας.
- Το 2021, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν εντόπισαν παραβάσεις εντός της φυλακής. Αλλά σε μια ένδειξη ότι οι αρχές ήταν δυσαρεστημένες με τις δημόσιες καταγγελίες, ο Kimyaev αντικαταστάθηκε πρόσφατα από μια γυναίκα επικεφαλής, την Γελένα Ποζντιάκοβα.
«Δεν θα φανεί άμεσα αν η Ποζντνιάκοβα θα είναι διαφορετική από τους προκατόχους της», είπε η Ζεβέλεβα.
Δεν έστειλαν την Γκρίνερ τυχαία εκεί
Οι ειδικοί στα ανθρώπινα δικαιώματα λένε ότι δεν ήταν τυχαίο που οι αρχές επέλεξαν να στείλουν την Γκρίνερ στο IK-2.
Η Πάλοτ λέει: «Πρώτα από όλα, οι τοπικές αρχές των φυλακών είναι αταλάντευτα πιστές στη Μόσχα. Η κεντρική διοίκηση θα ξέρει ακριβώς τι γίνεται εκεί».
Eπίστης, το γκούλαγκ βρίσκεται μακριά από την πρωτεύουσα, οπότε θα είναι δύσκολο για ξένους να προσεγγίσουν την αποικία. «Θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τις ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους δημοσιογράφους να φτάσουν εκεί και να αναφέρουν τι συμβαίνει», είπε.
Η Γκρίνερ θα ελπίζει ότι δεν θα χρειαστεί να περάσει μεγάλο μέρος της εννιάχρονης ποινής της πίσω από τα κάγκελα. Από τη σύλληψή της, η αμερικανική κυβέρνηση πιέζει ώστε να την εντάξει σε ανταλλαγή κρατουμένων με τη Ρωσία, ενδεχομένως ανταλλάσσοντάς την με τον καταδικασμένο Ρώσο έμπορο όπλων Βίκτορ Μπουτ.
«Ελπίζω, τώρα που οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ τελείωσαν, ότι ο Πούτιν θα είναι σε θέση να συζητήσει μαζί μας και να είναι πρόθυμος να μιλήσει πιο σοβαρά για την ανταλλαγή κρατουμένων», είπε ο Τζο Μπάιντεν σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, τονίζοντας την επιθυμία του για να απελευθερωθεί η Γκράινερ.
Η Ρωσία έκανε υπαινιγμό χθες Παρασκευή για μια πιθανή ανταλλαγή, αλλά προς το παρόν η Γκράινερ θα πρέπει να προσαρμοστεί στη νέα της ζωή. Οι εμπειρογνώμονες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν διχασμένοι σχετικά με το αν η υψηλού προφίλ θέση της θα την προστάτευε στη φυλακή.
«Υπάρχει μια πλευρά που πιστεύει ότι το υψηλό ανάστημά της θα λειτουργήσει ως ασπίδα», είπε η Ζεβέλεβα. Υπάρχουν όμως επίσης ανησυχίες ότι εν μέσω της αντιαμερικανικής υστερίας που έχει κυριεύσει τη Ρωσία, ο Γκράινερ μπορεί να αντιμετωπίσει ακόμη πιο σοβαρή μεταχείριση.
“Σε περιόδους πολέμου, οι κανόνες μπορεί να είναι διαφορετικοί… Σε κάθε περίπτωση, δεν θα περάσει ευχάριστα εκεί”, είπε η Ζεβέλεβα.
Mε πληροφορίες από BBC, The Guardian
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE