Νόμπελ Χημείας 2022: Σε 3 επιστήμονες για την Χημείας της ζωής και του μέλλοντος * Νομπελίστας για 2η φορά ένας εξ αυτών

Σε τρεις επιστήμονες μοιράζεται φέτος το Νόμπελ Χημείας για τις προωθημένες έρευνές τους στην Κλικ Χημεία και την Βιοορθογωνική Χημεία.

Πρόκειται για Carolyn R. Bertozzi , Morten Meldal και K. Barry Sharpless – με τον τελευταίο να κερδίζει το Νόμπελ Χημείας για δεύτερη φορά και να εντάσσεται στην ελίτ πεντάδα των “δις νομπελιστών” μαζί με Τζον Μπαρντίν, Μαρί Σκλοντόφσκα Κιουρί, Λίνους Πόλινγκ και Φρέντερικ Σάνγκερ.

• Ο Sharpless τιμήθηκε με το βραβείο χημείας για πρώτη φορά το 2001.

O όρος “κλικ χημεία” (click chemistry) εισήχθη το 2001 από τον ίδιο τον Sharpless και αφορά τη δημιουργία προϊόντων ενώνοντας μικρές μονάδες με ετερο-δεσμούς (C-X-C). Στόχος είναι η ανάπτυξη μιας εκτεταμένης ομάδας δραστικών, εκλεκτικών και αποτελούμενων από υπομονάδες, μορίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια μεγάλη κλίμακα εφαρμογών.

Μια διεργασία πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ως “κλικ”. Οι αντιδράσεις πρέπει να δίνουν υψηλές αποδόσεις, να είναι αδρανείς, αν είναι δυνατό, στο οξυγόνο και στο νερό, να παράγουν μόνο αβλαβή παραπροϊόντα που μπορούν να διαχωριστούν με μη χρωματογραφικές μεθόδους και να είναι στερεοειδικές.

Η βιοορθογώνια χημεία είναι έργο της γυναίκας – χημικού που περιλαμβάνεται στο τρίο των φετινών νικητών του Νόμπελ. Είναι ένα αναδυόμενο νέο πεδίο της χημείας, σύμφωνα με την επιστήμονα που το ίδρυσε μόλις πριν από μια δεκαετία την Carolyn Bertozzi.

• Η Bertozzi εξηγεί ότι οι τεχνικές της βιοορθογώνιας χημείας μπορεί να αλλάξουν θεμελιωδώς τη φύση της ανάπτυξης φαρμάκων και της διάγνωσης της νόσου, έτσι ώστε τα δραστικά συστατικά για φάρμακα και ουσίες για την απεικόνιση του άρρωστου ιστού παράγονται μέσα στους ασθενείς.

“Ας υποθέσουμε ότι ένα φάρμακο δεν φτάνει στον άρρωστο ιστό σε συγκεντρώσεις αρκετά υψηλές ώστε να λειτουργήσει”, λέει ο Bertozzi, αναφέροντας ένα παράδειγμα των δυνατοτήτων της νέας χημείας.

“Ίσως είναι ένα από του στόματος φάρμακο που δεν απορροφάται πολύ καλά στο αίμα μέσω του στομάχου. Μπορείτε να φανταστείτε ένα σενάριο στο οποίο οι γιατροί χορηγούν δύο μέρη του μορίου που συνθέτει το φάρμακο. Οι δύο μονάδες φτάνουν σε μεγάλο βαθμό στον άρρωστο ιστό ή απορροφώνται από το στομάχι μια χαρά. Στη συνέχεια ανασυνδυάζονται, παράγοντας το πραγματικό φάρμακο στο σώμα του ασθενούς. Η βιοορθογώνια χημεία είναι χημεία για τη ζωή… κυριολεκτικά!”

BREAKING NEWS:
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2022 #NobelPrize in Chemistry to Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal and K. Barry Sharpless “for the development of click chemistry and bioorthogonal chemistry.” pic.twitter.com/5tu6aOedy4

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2022

H Google ψάχνει προγραμματίστριες… στα ελληνικά σχολεία: Από την Ξάνθη μέχρι την Καλαμάτα