Μαρτυρία “εκ των έσω”¨: Η επίδοση του φιλοτουρκικού “Σχεδίου Ανάν” και η έκρηξη του Τάσσου Παπαδόπουλου
FILE PHOTO: Ο Τάσσος Παπαδόπουλος την ημέρα του διαγγέλματος στον κυπριακό λαό, όταν ζήτησε από τους πολίτες να ψηφίσουν ΟΧΙ στο φιλοτουρκικό σχέδιο Ανάν. ΚΥΠΕ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Απειλεί την Κύπρο ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, που εκτέλεσε παράνομη επίσκεψη στα κατεχόμενα: Προστατεύουμε την (παράνομη) “γαλάζια πατρίδα” χωρίς δισταγμό!!! Ακούει η Αθήνα;
Στην Κύπρο την 1η Μαΐου η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Σημαντικό μήνυμα και για το Κυπριακό η παρουσία της, λέει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης
ΜΑΡΤΥΡΙΑ – Του Γιαννάκη Ομήρου – Β΄ΜΕΡΟΣ
Στις 12:30 μ.μ. της 29ης Μαρτίου επεδόθη το τέταρτο Σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ. Η τελετή επίδοσης πραγματοποιήθηκε σε αίθουσα του ξενοδοχείου «Γκραντ». Παρούσες αντιπροσωπείες των Ηνωμένων Εθνών, της ελληνοκυπριακής πλευράς, της τουρκοκυπριακής πλευράς, της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Την ελληνοκυπριακή αντιπροσωπεία αποτελούσαν ο Πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος, ο τέως Πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης, ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Χριστόφιας, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης, ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΔΗΚΟ Νίκος Κλεάνθους, ο πρόεδρος της ΕΔΕΚ Γιαννάκης Ομήρου, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου και ο επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας Τάσος Τζιωνής.
Απευθυνόμενος προς τις αντιπροσωπείες, ο ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν προσπάθησε να δώσει «ιστορικό» χαρακτήρα στην παρέμβασή του. Είπε χαρακτηριστικά:
«Οι περιχαρακωμένες πολιτικές δεκαετιών έχουν ήδη αρχίσει να υποχωρούν. Καθώς σταμάτησε η χιονόπτωση, αραίωσε η ομίχλη και ο ήλιος εμφανίστηκε στο Μπούργκενστοκ, ο πάγος έσπασε. Μακάρι να μπορούσαμε να το είχαμε καταφέρει αυτό νωρίτερα, όταν υπήρχε περισσότερος χρόνος να αφιερώσουμε. Αλλά τώρα, που έχουμε ακόμη αυτή την ευκαιρία, δεν μπορούμε να την αφήσουμε να περάσει».
Απευθύνθηκε επίσης ξεχωριστά τόσο προς τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο όσο και προς τον Τ/Κ ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, επιχειρώντας να πείσει ότι με το αναθεωρημένο έγγραφο ικανοποιούνταν οι ανησυχίες και των δύο πλευρών.
Υπό τον τίτλο «Προτεινόμενο αναθεωρημένο Σχέδιο για τη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος», το νέο έγγραφο περιείχε τη θεμελιώδη συμφωνία, τα Συντάγματα των δύο συνιστωσών Πολιτειών, τη Συνθήκη της νέας κατάστασης πραγμάτων, το Σχέδιο της πράξης προσαρμογής των όρων ένταξης της Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε., τα θέματα που έπρεπε να υποβληθούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τα μέτρα τα οποία έπρεπε να υιοθετηθούν κατά τη διάρκεια του μηνός Απριλίου του 2004.
Στις 7:15 μ.μ. πραγματοποιήθηκε συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου, προκειμένου να ασχοληθεί με το επιδοθέν τροποποιημένο έγγραφο του Γενικού Γραμματέα. Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος είπε ότι έγιναν τρεις σημαντικές παραχωρήσεις προς την τουρκική πλευρά:
- (α) ίση αριθμητική αναλογία 24-24 στη Γερουσία,
- (β) παραμονή τουρκικών στρατευμάτων και
- (γ) το θέμα των εποίκων.
Ανέφερε ακόμα ότι, όπως του είπε ο Φερχόιγκεν, η πρόταση των μόνιμων παρεκκλίσεων δεν ήταν δική του αλλά των Ηνωμένων Εθνών και θα μπορούσε να ισχύσει αν συμφωνούσαμε. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα το παρέπεμπε στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, κατόπιν έγκρισης της Κομισιόν.
Κατόπιν, ο Τάσος Τζιωνής αναφέρθηκε σε θέματα λειτουργικότητας, υποδεικνύοντας ότι οι λύσεις που δίνονταν με το αναθεωρημένο έγγραφο ήταν από μη ικανοποιητικές έως απαράδεκτες, ότι έγιναν αλλαγές στο Προεδρικό Συμβούλιο και ότι στη μεταβατική περίοδο τα στρατηγικά Υπουργεία δίνονταν στους Τούρκους.
Ο Τουμάζος Τσελεπής προέβη σε αναλυτική παρουσίαση των αλλαγών που είχαν επέλθει, με αναφορά σε θετικές και αρνητικές. Στη συνέχεια, στην αίθουσα της συνεδρίας προσήλθαν οι σύμβουλοι οικονομολόγοι, λειτουργοί του Υπουργείου Οικονομικών και της Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίοι ανέφεραν ότι υπήρξε επιδείνωση σε σχέση με το έγγραφο που είχε ετοιμαστεί στο πλαίσιο της Τεχνικής Επιτροπής.
Πρόσθεσαν ότι πολλά από τα όσα είχαν συμφωνηθεί δεν ενσωματώθηκαν στο έγγραφο. Αναφορικά με την Κεντρική Τράπεζα, τα παραρτήματα των δύο συνιστωσών Πολιτειών παρέμεναν και οι Διευθυντές τους μετείχαν στο Συμβούλιο. Υπέδειξαν ως ανησυχητικό το ότι το κόστος μετακίνησης και εγκατάστασης των Τ/Κ θα επιβάρυνε την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση. Συμπερασματικά, κατέληξαν, το κράτος δεν είναι οικονομικά βιώσιμο.
Τέλος, προσήλθε στη Συνεδρία και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Πέτρος Κληρίδης, ο οποίος αναφέρθηκε στις ρυθμίσεις που αφορούσαν τη λειτουργία των Ομοσπονδιακών Κοινοβουλίων.
Την επομένη, 30 Μαρτίου, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος και οι Τζιωνής, Μαυρογιάννης και Αιμιλίου συναντήθηκαν με τον Κόφι Ανάν, στον οποίο επέδωσαν έγγραφο με τις αρχικές αντιδράσεις της πλευράς μας στο αναθεωρημένο Σχέδιο. Στις 3:15 μ.μ. την ίδια μέρα, συνήλθε εκ νέου το Εθνικό Συμβούλιο.
Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος μας ενημέρωσε ότι το μεσημέρι επικοινώνησαν μαζί του οι Κόφι Ανάν, Άλβαρο ντε Σότο και Κιέραν Πρέτεργκαστ. Και συνέχισε:
«Τους συνάντησα. Ο Ανάν μου διάβασε δύο σελίδες για τις αλλαγές που σκεφτόταν να επιφέρει στο Σχέδιο. Του ζήτησα να μας δώσει το έγγραφο των προτεινόμενων αλλαγών. Μου είπε όχι. Απλώς μου το έδωσε να το διαβάσω. Του είπα “Δεν βλέπω την επικύρωση (ratification)”. Σε ό,τι αφορά τα δημοψηφίσματα, θα εισηγηθούν την αναβολή διενέργειάς τους για τις 24 Απριλίου. Για τα στρατιωτικά αποσπάσματα Ελλάδας και Τουρκίας, προβλέπεται η παραμονή τους και μετά την ένταξη στην ΕΕ, εκτός αν, μετά το 2018, οι δύο χώρες αποφασίσουν διαφορετικά. Αναθεώρηση κάθε τρία χρόνια».
Ο Πρόεδρος ενημέρωσε το Σώμα και για άλλες αλλαγές, που αφορούσαν κυρίως το περιουσιακό, την εισαγωγή της τουρκικής γλώσσας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το κόστος λειτουργίας της Ειρηνευτικής Δύναμης και το θέμα της υπογραφής και αποστολής επιστολών προς το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
- Ψηλοί τόνοι στο Εθνικό Συμβούλιο
Πριν από την έναρξη της συνεδρίας του Εθνικού Συμβουλίου, είχε αρχίσει να διαδίδεται από τους Γιώργο Βασιλείου και Νίκο Αναστασιάδη ότι ο αρμόδιος για τη διεύρυνση Επίτροπος Γκίντερ Φερχόιγκεν είχε προτείνει την παραχώρηση της χερσονήσου της Καρπασίας υπό ε/κ διοίκηση, με αντάλλαγμα να κηρυχθεί πρωτογενές δίκαιο η λύση, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος δεν είχε αδράξει αυτή την «προσφορά».
Όλα ξεκίνησαν όταν ο πρώην Πρόεδρος Γιώργος Βασιλείου συνάντησε τον Φερχόιγκεν, μετά την επίδοση του τέταρτου αναθεωρημένου εγγράφου του Σχεδίου Ανάν. Όπως έλεγε ο κ. Βασιλείου, ο Φερχόιγκεν του διαβίβασε πρόταση να επιστραφεί από την Τουρκία η Καρπασία υπό ε/κ διοίκηση, με ανταλλάγματα την αποδοχή του «πρωτογενούς δικαίου», καθώς και την υποστήριξη, από πλευράς Ελλάδας, της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας.
Προς τούτο, ο Φερχόιγκεν εισηγείτο να το προτείνει αυτό ο Κώστας Καραμανλής στον Ερντογάν. Πάντα κατά τον κύριο Βασιλείου, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, στον οποίο προσέτρεξε για να του μεταφέρει την «προσφορά», την απέρριψε κατηγορηματικά. Προσέφυγε, τότε, στον κύριο Αναστασιάδη, ζητώντας του να συναντήσει τον Έλληνα Πρωθυπουργό, πράγμα που ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ έπραξε, ωστόσο ο τελευταίος αρνήθηκε να αναλάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία χωρίς την έγκριση του Κύπριου Προέδρου.
Έτσι, όταν ξεκίνησε η συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου και ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ ήγειρε το θέμα, επικράτησε μεγάλη ένταση. Οι τόνοι ανέβηκαν. Ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, απευθυνόμενος στον Νίκο Αναστασιάδη, τον προέτρεψε να πάει να βρει τον Φερχόιγκεν, για να διαπιστώσει αν υπάρχει τέτοια πρόταση. Και συμπλήρωσε: «Για να μην πάτε αύριο στην Κύπρο να με κατηγορείτε ότι απεμπόλησα την Καρπασία».
Όταν ο Αναστασιάδης αρνήθηκε, ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος στράφηκε στον Γιώργο Βασιλείου και τον κάλεσε να πάει εκείνος να συναντήσει τον Φερχόιγκεν. Ο πρώην Πρόεδρος ζήτησε να τον συνοδεύσει κυβερνητικός παράγοντας, και έτσι μαζί του μετέβη και ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Ιακώβου.
Σύμφωνα με τα όσα είπε στο Εθνικό Συμβούλιο ο κύριος Βασιλείου, επιστρέφοντας από τη συνάντηση με τον Φερχόιγκεν, που κράτησε μόνο μερικά λεπτά, η απάντηση του Γερμανού Επιτρόπου ήταν αρνητική, απότομη και απόλυτη: «Ήρθατε πολύ αργά. Ήδη έδωσα το πρωτογενές δίκαιο στους Τούρκους».
Και, όπως εξήγησε, είχε συνάντηση με τον Ερντογάν και συμφώνησαν να ισχύσει το πρωτογενές δίκαιο, χωρίς να χρειαστεί η επικύρωση από τα κράτη-μέλη. Είναι φανερό ότι ποτέ δεν υπήρξε αξιόπιστη πρόταση Φερχόιγκεν για επιστροφή της Καρπασίας, με αντάλλαγμα το πρωτογενές δίκαιο.
Άλλωστε, αν ο Επίτροπος ήθελε στα σοβαρά να προωθήσει κάτι τέτοιο, θα μπορούσε, αφού προηγουμένως είχε ερωτήσει τον Ερντογάν αν συναινεί σε κάτι τέτοιο, να απευθυνθεί στον Πρόεδρο Παπαδόπουλο και να διατυπώσει μια ολοκληρωμένη πρόταση στην κυπριακή αντιπροσωπεία.
- Ο Ερντογάν είπε όχι στον Κληρίδη στην Κοπεγχάγη
Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε και ότι, όταν, στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Κοπεγχάγης, τον Δεκέμβριο του 2002, ο τότε Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου είχαν συναντηθεί με τον Ερντογάν για να ζητήσουν την επιστροφή της Καρπασίας, όπως τους είχε παρακαλέσει να πράξουν ο Πρόεδρος Κληρίδης, η απάντηση του Τούρκου Πρωθυπουργού ήταν απόλυτη και κατηγορηματική:
«Η Καρπασία δεν θα επιστραφεί, διότι έχει στρατηγική σημασία για την Τουρκία».
Δυστυχώς, τα όσα διαδραματίστηκαν στο Μπούργκενστοκ γύρω από το θέμα της Καρπασίας συνέχισαν να συζητούνται στην Κύπρο για αρκετό καιρό. Στόχος ήταν να καταλογιστεί στον Τάσσο Παπαδόπουλο άρνηση συζήτησης επιστροφής της Καρπασίας. Ανυπόστατος ισχυρισμός, που διαψεύδεται και καταρρίπτεται από τα γεγονότα.
- Παράδειγμα προς αποφυγή στη διπλωματική ιστορία
Η διάσκεψη για την Κύπρο στο Μπούργκενστοκ θα παραμείνει στη διπλωματική ιστορία ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Όχι μόνο για την αποτυχία επίτευξης ενός αποτελέσματος ισορροπημένου και βασισμένου στην αμεροληψία, την αντικειμενικότητα και τις αρχές και αξίες του διεθνούς δικαίου και του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, αλλά κυρίως για το χαώδες και ανερμάτιστο της διαδικασίας που επελέγη από τους διπλωμάτες του Διεθνούς Οργανισμού.
Η όλη οργάνωση και διεκπεραίωση των εργασιών υπήρξε αδέξια, ερασιτεχνική και εν τέλει καταστροφική.
Ενώ η συμφωνία της Νέας Υόρκης προέβλεπε συνομιλίες στη Λευκωσία, με στόχο την επίτευξη συμφωνίας, οι αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών δεν κατέβαλαν καμιά προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση.
Σε δηλώσεις του στους Κώστα Βενιζέλο, Μιχάλη Ιγνατίου και Νίκο Μελέτη, συγγραφείς του βιβλίου Σχέδιο Ανάν – Το Μυστικό Παζάρι, ο Τάσσος Παπαδόπουλος είπε αναφορικά με τις συνομιλίες στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας, που προηγήθηκαν της διάσκεψης του Μπούργκενστοκ (σελ. 414):
«Ο κ. ντε Σότο και η διαπραγματευτική του ομάδα, μετά τις πρώτες τρεις συνεδρίες στη Λευκωσία (ίσως και εξ υπαρχής), δεν επέδειξαν κανένα ενδιαφέρον για τις απόψεις που εξέφραζαν οι δύο πλευρές, ούτε κατέβαλαν οποιαδήποτε προσπάθεια για γεφύρωση των διαφορών ή για υποβολή δικών τους μεσολαβητικών προσπαθειών, ίσως γιατί από την αρχή είχαν αποφασίσει ότι η τελική διαμόρφωση του σχεδίου λύσης θα διαμορφωνόταν από τους ίδιους με «διαιτησία». Επανειλημμένως στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, αλλά και με δύο δημόσιες δηλώσεις μου είχα πει: «Φαίνεται ότι, εκτός από εμένα, κανένας δεν λαμβάνει στα σοβαρά αυτές τις διαπραγματεύσεις» (αυτές που διεξάγονταν στη Λευκωσία).
Ως γεγονός, περίπου μια εβδομάδα πριν από την αναχώρησή μας για το Μπούργκενστοκ, ο κ. ντε Σότο διέκοψε τις κοινές συναντήσεις στο παλιό Αεροδρόμιο Λευκωσίας και διεξήγαγε μόνο χωριστές συνομιλίες με την κάθε κοινότητα».
Ήταν φανερό ότι ο ντε Σότο δεν έδωσε βαρύνουσα σημασία σε αυτές τις συνομιλίες, προσβλέποντας στην επιδιαιτησία του Γ.Γ. του ΟΗΕ, κατά τη διάσκεψη του Μπούργκενστοκ.
Επιπλέον, ο ντε Σότο ισχυριζόταν κατ’ επανάληψη ότι η Τουρκία θα κατέθετε χάρτη για το εδαφικό, με παραχωρήσεις που θα διευκόλυναν την επίλυση του περιουσιακού και την επιστροφή των εκτοπισμένων στα σπίτια και στις περιουσίες τους, κατονομάζοντας μάλιστα τον ίδιο τον Ερντογάν ως τον κομιστή του χάρτη στο ελβετικό θέρετρο. Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ.
- Θυελλώδης συνάντηση Τάσσου – Ανάν
Καθώς μπαίναμε στην 1η Απριλίου του 2004, ξεκίνησε γύρω στη 1 μετά τα μεσάνυχτα η τελετή επίδοσης από τον Κόφι Ανάν του πέμπτου και τελευταίου αναθεωρημένου εγγράφου του Σχεδίου του.
Είχε προηγηθεί πολύωρη αναμονή στον προθάλαμο της αίθουσας πραγματοποίησης της τελετής, καθώς και ξεχωριστές συναντήσεις του Γ.Γ. με τους ηγέτες των δύο Κοινοτήτων, κατά τις οποίες τους επέδωσε τον κατάλογο με τις δεκατρείς αλλαγές επί του Σχεδίου.
Η συνάντηση μεταξύ Κόφι Ανάν και Τάσσου Παπαδόπουλου ήταν θυελλώδης, καθώς ο Κύπριος Πρόεδρος προέβη σε σφοδρή διαμαρτυρία προς τον ΓΓ του ΟΗΕ, διαπιστώνοντας ότι ο τελευταίος είχε αγνοήσει πλήρως τις θέσεις και τα αιτήματα της πλευράς μας. Στην τοποθέτησή του, κατά την επίδοση του τελικού Σχεδίου, ο Κόφι Ανάν, που ήταν και ο μόνος ομιλητής, αναφέρθηκε σε «μια διευθέτηση που θα επιτρέψει σε μια ενωμένη Κύπρο να ενταχθεί στην Ε.Ε.».
Κάλεσε τους ηγέτες «να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να πείσουν τον κυπριακό λαό να υποστηρίξει στα δημοψηφίσματα το Σχέδιο, το οποίο αναπόφευκτα αποτελεί συμβιβασμό». Η απογοήτευση και η κατήφεια ήταν διάχυτες στα πρόσωπα των μελών των αντιπροσωπειών της ε/κ πλευράς και της Ελλάδας.
Σε λίγες ώρες επιβιβαζόμασταν στο αεροπλάνο για να επιστρέψουμε στην Κύπρο. Στη διάρκεια της πτήσης, ρώτησα τον Τάσσο Παπαδόπουλο αν θα τοποθετηθεί δημοσίως και αν θα απευθυνθεί στον λαό ενόψει του δημοψηφίσματος. «Δεν νομίζεις ότι πρέπει να το πράξω;» μου είπε. «Βεβαίως», του απάντησα. Ήταν φανερό ότι ήταν αποφασισμένος να συμβουλεύσει με σαφήνεια τον Κυπριακό Ελληνισμό να απορρίψει το τελικό κείμενο του Σχεδίου Ανάν.
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE