Αγώνας ζωής για μνημεία & έργα τέχνης στην Ουκρανία: Αν χάσουμε τον πολιτισμό μας, χάνουμε την ταυτότητά μας, αυτό θέλει ο Πούτιν [videos]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η UNESCO τους έδωσε το παγκόσμιο Βραβείο Ελευθερίας του Τύπου: Τιμή στους Παλαιστίνιους δημοσιογράφους στη Λωρίδα της Γάζας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι απίθανο να τελειώσει σύντομα εκτιμά η επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ: Προβλέπει αύξηση της ρωσικής επιθετικότητας

Στάχτη κατά κυριολεξία η στρατηγικής σημασίας ουκρανική πόλη Chasiv Yar, το Κίεβο αμύνεται με νύχια και με δόντια: Videos για την τακτική «καμμένης γης» του Κρεμλίνου

Δεν πρέπει σίγουρα να θεωρηθεί υπερβολή αυτό που πολλοί φοβούνται: Ότι η καταστροφή των πολιτιστικών μνημείων της Ουκρανίας είναι μέρος της στρατηγικής του Κρεμλίνου για «διαγραφή» της χώρας ως ανεξάρτητου κυρίαρχου κράτους.

Στις πόλεις της Ουκρανίας δίνεται αυτή την ώρα ένας άλλος παράλληλος αγώνας για την διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μουσεία και μνημεία βρίσκονται σε συναγερμό, καθώς συνεργεία απομακρύνουν σε ασφαλή καταφύγια έργα τέχνης, καλύπτουν με προστατευτικά μέσα ιστορικά μνημεία σε πλατείες, οχυρώνουν μουσεία και εκκλησίες.

Στεκόμενη μπροστά στον καθεδρικό ναό του Λβιβ, η Lilya Onyshchenko λέει την άποψή της για τους εισβολείς Ρώσους. «Είναι βάρβαροι. Δεν τους νοιάζει τι καταστρέφουν», είπε. «Δεν έχω γνωρίσει τον Χίτλερ. Νομίζω ότι ο Πούτιν είναι χειρότερος. Είναι διάβολος, όχι άνθρωπος», προσθέτει, στεκόμενη στο ιστορικό κέντρο μιας από τις πιο σημαντικές πολιτιστικά πόλεις της Ευρώπης.

Πίσω της, εργάτες  στήνουν σκαλωσιές γύρω από ένα αναγεννησιακό παρεκκλήσι. Οι ζωφόροι που απεικονίζουν τον Ιησού – στον κήπο της Γεθσημανής, να συλλαμβάνεται από Ρωμαίους στρατιώτες – είναι έτοιμοι για κάλυψη και προστασία.  Στη γωνία μια ομάδα σκαρφαλωμένη σε έναν γιγάντιο γερανό επιχειρεί να θέσει προστατευτική κάλυψη στα βιτρό του ναού.

«Αν χάσουμε τον πολιτισμό μας, χάνουμε την ταυτότητά μας», δηλώνει ο Onyschenko, επικεφαλής του γραφείου προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς του δημοτικού συμβουλίου του Λβιβ. «Το Λβιβ ήταν πάντα πολυπολιτισμικό. Το έχτισαν Πολωνοί, Γερμανοί, Εβραίοι, Αρμένιοι και Ούγγροι. Είναι στη λίστα παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco».

Η λίστα των έργων που πρέπει να προστατευθούν είναι μεγάλη. Κι όχι μόνο στο Λβιβ. Το ίδιος συμβαίνει στο Κίεβο, την Οδησσό, το Χάρκοβο.

Πολιτιστικά πολιτιστικά αγαθά έχουν βομβαρδιστεί και υποστεί ζημιές. Περιλαμβάνουν ένα μουσείο στην πόλη Ιβανκίφ, βορειοδυτικά του Κιέβου, το οποίο φιλοξενούσε δεκάδες έργα της Ουκρανής λαϊκής καλλιτέχνιδας Maria Prymachenko, μερικά πλέον χάθηκαν για πάντα. Την περασμένη εβδομάδα, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδισαν τον καθεδρικό ναό της Κοίμησης στο Χάρκοβο.

Σε βίντεο την περασμένη Τρίτη, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, είπε ότι η Μόσχα ισοπέδωσε μια ξύλινη εκκλησία του 19ου αιώνα στο χωριό Viazivka, στη δυτική περιοχή Zhytomyr. «Μια πράξη γενοκτονίας κατά του ουκρανικού έθνους», έγραψε σε ανάρτησή της στο Facebook η Olha Rutkovska, μέλος της ένωσης για την προστασία των μνημείων.

Πολλοί Ουκρανοί πιστεύουν ότι αυτός ο βανδαλισμός δεν είναι τυχαίος.

«Η ΕΣΣΔ ήταν ένα μεγάλο ολοκληρωτικό καθεστώς», δήλωσε στον Guardian η διευθύντρια του μουσείου του Λβίβ,  Olha Honchar. «Προσπάθησαν να τα κάνουν όλα ίδια. Είχαν ένα μόνο επιτρεπτό είδος μνημείου και ένα μόνο είδος καλλιτεχνικού στυλ – τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Η Μόσχα θέλει να εξαλείψει την ουκρανική κουλτούρα. Είναι αυτό που καθορίζει εμάς και την ταυτότητά μας. Είναι μια υπόμνηση αυτού που είμαστε».

• Αυτή την εβδομάδα αρκετοί από τους θησαυρούς του Λβίβ έχουν πλέον κρυφτεί σε ασφαλή μέρη. Περιλάμβαναν ένα πολύτιμο ξύλινο τεμάχιο που έδειχνε τον Ιησού, τη Μαρία και τη Μαρία τη Μαγδαληνή. Αφαιρέθηκε από την αρμενική εκκλησία του Λβιβ του 14ου αιώνα και μεταφέρθηκε σε καταφύγιο. Το γλυπτό αφαιρέθηκε για τελευταία φορά από την αυλή του λίγο πριν οι Ναζί εισέλθουν στην πόλη το 1941. Είναι αξιοσημείωτο ότι η ιστορική αρχιτεκτονική του Λβίβ επέζησε του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου.
  
  Την Τρίτη εργάτες του δημοτικού συμβουλίου με μπλε στολές διέσωσαν τέσσερα ασβεστολιθικά σιντριβάνια στολισμένα με γλυπτά μορφών της ελληνικής μυθολογίας. Κάθε ένα καταλαμβάνει μια γωνιά της παλιάς πλατείας της αγοράς του  Λβιβ. Ο Ποσειδώνας και η τρίαινά του εξαφανίστηκαν κάτω από πυρίμαχη επένδυση. Το ίδιο και η Αμφιτρίτη, η σύζυγος του Ποσειδώνα, και η Δήμητρα και ο Άδωνις – το έργο του νεοκλασικού Γερμανού γλύπτη Χάρτμαν Γουίτβερ.

Στο Κίεβο, η κατάσταση είναι πιο επικίνδυνη. Τις εβδομάδες πριν από τον πόλεμο, ο υπουργός Πολιτισμού, Oleksandr Tkachenko, έκανε κάποιες πρώτες κινήσεις για την προστασία της κληρονομιάς της πρωτεύουσας. Η κυβέρνηση Ζελένσκι ήταν απρόθυμη να αφαιρέσει τα εκθέματα, φοβούμενη ότι αυτό θα συνέβαλλε στη διάδοση πανικού στον πληθυσμό. Ορισμένα έργα αποσύρονται τώρα από γκαλερί, συμπεριλαμβανομένου του μουσείου τέχνης του Κιέβου με τα ρωσικά αριστουργήματα του 19ου αιώνα.

.Σε άλλες περιοχές της χώρας η εικόνα είναι ζοφερή. Ανησυχίες έχουν εκφραστεί για την τύχη ενός μικρού μουσείου αφιερωμένου στον Άντον Τσέχοφ στο Σούμι,  στη βορειοανατολική Ουκρανία, όπου ο Ρώσος θεατρικός συγγραφέας έζησε τα νεανικά του χρόνια  στα τέλη της δεκαετίας του 1880. Έχουν αναφερθεί μάχες κοντά στο μουσείο.

• Ο Λαζάρε Ελουντού, επικεφαλής του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco , είπε ότι ο πολιτιστικός οργανισμός του ΟΗΕ λαμβάνει «ολοένα και περισσότερες αναφορές για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς σε πολλές πόλεις».

Ιδιαίτερη ανησυχία ήταν το Χάρκοβο, το οποίο έχει χαρακτηριστεί “δημιουργική πόλη” της Unesco «με ζωντανή πολιτιστική ζωή» και το Τσερνίχιβ, όπου το κέντρο της πόλης του 11ου αιώνα έχει υποστεί ζημιές.

Οι αξιωματούχοι της Unesco ήταν σε επαφή με ανθρώπους του πολιτισμού στην Ουκρανία, πρόσθεσε ο Ελουντού. «Οι άνθρωποι αναλαμβάνουν δράση για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Παρέχουμε όση βοήθεια μπορούμε. Συνεργαζόμαστε με τους διεθνείς συνεργάτες μας για την παρακολούθηση ζημιών χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες. Θα συνεχίσουμε να συγκεντρώνουμε επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς για να καταρτίσουμε ένα σχέδιο δράσης», είπε.

Ο Ελοντού περιέγραψε την κληρονομιά της Ουκρανίας ως «σημαντική για ολόκληρο τον κόσμο». Είναι ευθύνη της διεθνούς κοινότητας να κάνει ό,τι μπορεί για την προστασία των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς. Εκτός από την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αυτής καθαυτής,  θα βοηθήσει επίσης τον λαό της Ουκρανίας να αναρρώσει από το τραύμα μετά από αυτή τη σύγκρουση», είπε.

• Εθελοντές εντοπίζουν και αρχειοθετούν υλικό από ουκρανικά πολιτιστικά ιδρύματα για να το αποθηκεύσουν για τις μελλοντικές γενιές. Περισσότεροι από 1.000 βιβλιοθηκονόμοι, αρχειοθέτες και ερευνητές συμμετέχουν στο Saving Ukrainian Cultural Heritage Online , χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό τεχνολογιών για την ανίχνευση και την αρχειοθέτηση τοποθεσιών και περιεχομένου.

Με πληροφορίες από The Guardian, BBC

Λεωνίδας Καβάκος: Συγκλόνισε το Kennedy Center με τον εθνικό ύμνο της Ουκρανίας