Όλγα Κεφαλογιάννη για γυναικοκτονίες: Οφείλουμε να χαράξουμε μία συνεκτική πολιτική για την πρόοδο της κοινωνίας
H βουλευτής Α’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΚΕ.ΜΕ.Φ.Ι., κ. Όλγα Κεφαλογιάννη κατα την τοποθέτησή της. Photo via screenshot https://www.youtube.com/watch?v=vQU5-UWzruA
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γόνιμος διάλογος αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της συζήτησης που διοργάνωσε το Κέντρο Μελετών Πολιτικής για το Φύλο και την Ισότητα (ΚΕ.ΜΕ.Φ.Ι.) με θέμα «Γυναικοκτονίες στην Ελλάδα: Η χρήση του όρου και οι διαστάσεις του φαινομένου».
Στην εισαγωγική τοποθέτησή της, η βουλευτής Α’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΚΕ.ΜΕ.Φ.Ι., κ. Όλγα Κεφαλογιάννη σημείωσε ότι «από τα επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαπιστώνεται ότι η πανδημία του κορονοϊού έφερε και μία δεύτερη πανδημία, την κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας». Συγκεκριμένα, όπως είπε η ίδια, «όσον αφορά τις γυναικοκτονίες, το 2020 σε 10 από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. καταγράφηκαν από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων 444 περιστατικά δολοφονημένων γυναικών από τους συντρόφους τους» αλλά και στην Ελλάδα «το 2021 ήταν ένα έτος θλιβερό όσον αφορά την αύξηση της έμφυλης βίας και στην πιο ακραία μορφή της, καθώς 17 γυναίκες δολοφονήθηκαν». «Γυναίκες νεαρές, μητέρες, σύντροφοι, σύζυγοι, πρώην σύντροφοι και σύζυγοι έπεσαν θύματα ακραίου μίσους ανδρών. Ειδικά το 2021, κάθε περιστατικό δολοφονίας γυναίκας που σχετιζόταν με το φύλο της μας έφερνε πιο κοντά σε αμείλικτα ερωτήματα» σχολίασε η κ. Κεφαλογιάννη, προσθέτοντας ότι «στην έντονη ανησυχία για την ένταση του φαινομένου και στο προβληματισμό για τον περιορισμό του, το ζήτημα της νομικής αναγνώρισης του όρου γυναικοκτονία αποτελεί ένα από τα βασικά σημεία αιχμής».
Όπως επεσήμανε η κ. Κεφαλογιάννη «το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων έχει δώσει έναν γενικό ορισμό για τον όρο που αναφέρεται σε δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους. Κάτι αντίστοιχο ορίζει και η Διακήρυξη της Βιέννης για τις γυναικοκτονίες του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ (ECOSOC). Ωστόσο, μπαίνει το ερώτημα, εάν από αυτούς τους ορισμούς, ή από την κοινωνιολογική χρήση του όρου που εντοπίζεται πολλές δεκαετίες πίσω, ή ακόμα και από τον γενικότερο κοινωνικό παλμό, μπορεί να τεκμηριωθεί σε νομική βάση η εισαγωγή του όρου γυναικοκτονία». Η βουλευτής της ΝΔ τόνισε ότι η προσέγγιση του ζητήματος οφείλει να είναι διεπιστημονική καθώς «η συμβολή όλων των επιστημονικών κλάδων που μελετούν και αντιμετωπίζουν το φαινόμενο είναι καταλυτική για τη χάραξη πολιτικών αντιμετώπισης».
«Γνωρίζουμε ότι οι ανθρωποκτονίες από πρόθεση σε βάρος γυναικών που σχετίζονται με το φύλο τους, τις περισσότερες φορές, αποτελούν την ακραία εκδήλωση μιας προϋπάρχουσας και διαρκούς κακοποιητικής συμπεριφοράς του άντρα συντρόφου σε βάρος τους. Στη βάση αυτή, πολλά κράτη της κεντρικής και λατινικής Αμερικής έχουν εντάξει πλέον την έννοια στο νομικό τους σύστημα, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα σημαντικό νομικό αλλά και πολιτικό πεδίο συζήτησης» ανέφερε η κ. Κεφαλογιάννη συμπληρώνοντας ότι και στην Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα «ο δημόσιος διάλογος έχει αρχίσει να εμπλουτίζεται με επιχειρήματα και προτάσεις νομοθετικής αντιμετώπισης του φαινομένου». Ωστόσο, όπως υπογράμμισε η βουλευτής της Ν.Δ. για την χώρα μας «οφείλουμε να οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το νομικό οπλοστάσιο κατά την έμφυλης βίας έχει ισχυροποιηθεί αρκετά, ειδικά μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα. Γεγονός που πέραν της καταστολής των εγκλημάτων αυτών ενισχύει σίγουρα και την αποτροπή τους».
Η κ. Κεφαλογιάννη επέμεινε ότι σε κάθε περίπτωση, «πέραν της ποινικής μεταχείρισης των εγκλημάτων που βασίζονται στο φύλο, και εν προκειμένω τις γυναικοκτονίες, θα πρέπει να επιμείνουμε εμφατικά στην υιοθέτηση και εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών κατά των στερεότυπων αντιλήψεων και πρακτικών που συντηρούν ακόμη και σήμερα την πατριαρχία έναντι της ισότητας των φύλων και των ίσων δικαιωμάτων των γυναικών» τονίζοντας ότι «εκεί εντοπίζεται ακόμη και σήμερα η βασική ρίζα όλων των φαινομένων έμφυλης βίας. Ακόμα και των πιο ακραίων».
Ως «κεντρικό άξονα» για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας κατά τον γυναικών η κ. Κεφαλογιάννη εντόπισε την «ενδυνάμωση των αποτρεπτικών παραγόντων αυτών των εγκλημάτων. Με εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση κατά της έμφυλης βίας από μικρή ηλικία. Από την οικογένεια και το σχολείο. Με την ενδυνάμωση και την επέκταση του ρόλου των δομών της προστασίας των θυμάτων. Με τη σωστή προσέγγιση από έμπειρο και εκπαιδευμένο επιστημονικό προσωπικό, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγος και νομικούς. Για να δώσουμε δύναμη και ασφάλεια στις γυναίκες θύματα να καταγγείλουν έγκαιρα. Πριν να είναι αργά».
«Είναι πλέον βέβαιο ότι η πανδημία λειτούργησε ως παράγοντας οπισθοδρόμησης στο πεδίο της έμφυλης ισότητας και της εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών» ανέφερε η βουλευτής της Α’ Αθηνών, προσθέτοντας ότι «σήμερα όλοι μιλάμε για την επόμενη μέρα για την οποία οφείλουμε να αισιοδοξούμε» αλλά «όταν δίπλα μας υπάρχουν γυναίκες που φοβούνται για τη σωματική τους ακεραιότητα, φοβούνται για τη ζωή τους, το θετικό βήμα να αναγνωρίσουμε και να ονομάσουμε το πρόβλημα δεν αρκεί από μόνο του». «Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο αλλά διογκώνεται» είπε η κ. Κεφαλογιάννη, σημειώνοντας ότι «οφείλουμε να χαράξουμε μία ολοκληρωμένη, συνεκτική πολιτική για τη βία κατά των γυναικών. Θεσμικά, νομοθετικά, μαζί με την κοινωνία των πολιτών, σε διάλογο με την επιστημονική κοινότητα. Η ζωή χωρίς φόβο είναι αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα και οφείλουμε να το διασφαλίσουμε όλοι μαζί. Το όφελος θα είναι πολλαπλάσιο, για τις γυναίκες και τις οικογένειές τους, για την πρόοδο της οικονομίας και της κοινωνίας μας».
Βάσω Κόλλια: Όταν ανεχόμαστε την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, αποδεχόμαστε μια κοινωνία με έλλειμμα δημοκρατίας
Συντονίζοντας την εκδήλωση εκ μέρους του ΚΕ.ΜΕ.Φ.Ι., η πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας και πρώην Γενική Γραμματέας Νέας Γενιάς, κ. Βάσω Κόλλια χαρακτήρισε «εφιαλτικό τον αριθμό των 17 γυναικοκτονιών στη χώρα μας, μόνο για το 2021». «Γυναίκες πληγώνονται ψυχικά και σωματικά, εγκλωβισμένες μέσα σε βασανιστικές προσωπικές σχέσεις. Σχέσεις, που ακολουθούν τον φαύλο κύκλο βίας και μεταμέλειας από το θύτη, απόγνωσης και αποδοχής από το θύμα. Δεν είναι ούτε σπάνιο ούτε δύσκολο να διολισθήσει κανείς σε μια τέτοια σκοτεινή συναισθηματική παγίδα. Είναι μια παγίδα για όλους μας, χωρίς κοινωνικούς, οικονομικούς ή πολιτισμικούς περιορισμούς» υπογράμμισε η κ. Κόλλια καταδεικνύοντας ότι σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία το προφίλ των κακοποιητών αλλά και των θυμάτων είναι εξαιρετικά ευρύ.
«Δυστυχώς, τα νούμερα δείχνουν ότι οι σχέσεις με κακοποίηση γυναικών αποτελούν έναν αποδεκτό τρόπο ζωής για πολλούς συνανθρώπους μας. Η κατάσταση αυτή όμως χειροτέρεψε κατά την διάρκεια της υγειονομικής πανδημίας η οποία αποκάλυψε αυτό για το οποίο κάποιοι συζητούμε για χρόνια, δηλαδή την ύπαρξη μιας παράλληλης και διαχρονικής πανδημίας, που φουντώνει πίσω από κλειστές πόρτες και κλειστά στόματα, αυτήν του ακραίου σεξισμού και της έμφυλης βίας που καταλήγει στη γυναικοκτονία» τόνισε η κ. Κόλλια. Όπως είπε η ίδια, προφανώς, δεν πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο αλλά για διεθνή μάστιγα, μάλιστα σύμφωνα με έρευνα του ΟΗΕ, «το 2020 δολοφονήθηκαν παγκοσμίως 81 χιλιάδες γυναίκες και κορίτσια. Μάλιστα, περίπου 47.000 δολοφονήθηκαν από σύντροφο ή μέλος της οικογένειας».
Η κ. Κόλλια εξήγησε ότι ο στόχος της συζήτησης είναι η προσέγγιση του ζητήματος «διεπιστημονικά» με στόχο την «κατανόηση της φύσης του προβλήματος, τους τρόπους αντιμετώπισής του» αλλά και την διερεύνηση «της αναγκαιότητας ή όχι της υιοθέτησης του όρου γυναικοκτονία ως ξεχωριστό αδίκημα στο κεφάλαιο δίωξης της ανθρωποκτονίας του Ποινικού Κώδικα». «Προφανώς, το θέμα δεν αφορά την επιμέτρηση της ποινής, αλλά η χρήση του όρου και η υιοθέτησή του καθιστά το πρόβλημα ορατό και συντελεί στη δημιουργία συλλογικής συνείδησης και ευθύνης απέναντί του. Λειτουργεί, δηλαδή, αποτελεσματικά τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπισή του» υπογράμμισε η κ. Κόλλια, προσθέτοντας ότι «με την κατοχύρωση του όρου αποδίδεται η πρέπουσα σοβαρότητα στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, με έντονο σημασιολογικό και συμβολικό αντίκτυπο». «Η βία κατά των γυναικών είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά το σύνολο της κοινωνίας, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη, τόσο την οικονομική, όσο και την κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική. Αποτελεί μελανό σημείο για την παιδεία μας και για τον πολιτισμό μας Όταν ανεχόμαστε την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, αποδεχόμαστε μια κοινωνία με έλλειμμα δημοκρατίας και αυτό μας αφορά όλους» κατέληξε η κ. Κόλλια.
Η συζήτηση διοργανώθηκε με την στήριξη της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών και τον Σύλλογο αποφοίτων του LSE, εκ μέρους των οποίων απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό η κ. Μαίη Ζαννή υπογραμμίζοντας ότι το πρόβλημα της έμφυλης βίας «απασχολεί και δικαίως πάρα πολύ την κοινωνία». «Υπάρχει μια πρόοδος, έχουμε σταματήσει να μιλάμε για εγκλήματα πάθους», είπε η κ. Ζαννή προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει πλέον κοινωνική ανοχή απέναντι στο φαινόμενο, αφού ναι μεν καταγράφεται αύξηση στα περιστατικά, αλλά αυτή ερμηνεύεται και με την αύξηση των καταγγελιών, δηλαδή αυτά γίνονται πλέον ορατά γιατί «οι γυναίκες πλέον μιλάνε, και πολύ σωστά».
Στο ερώτημα της αναγκαιότητας της εισαγωγής στον νομικό πολιτισμό του όρου «γυναικοκτονία», προσφέροντας επιχειρήματα τόσο που συνηγορούν, όσο και που αντικρούουν αυτή την άποψη, αλλά και στις κοινωνικές και ψυχιατρικές προεκτάσεις της έμφυλης βίας τοποθετήθηκαν διεξοδικά η κ. Χριστίνα Ζαραφωνίτου, καθηγήτρια εγκληματολογίας στο Τμήμα Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου, η κ. Κλειώ Παπαπαντολέων, δικηγόρος, η κ. ‘Αννα Καραμόσχογλου, Αντεισαγγελέας Εφετών, ο κ. Θάνος Ασκητής, καθηγητής ψυχιατρικής και πρόεδρος του Ι.Ψ.Σ.Υ. και η κ. Αθανασία Χάλαρη, επίκουρη καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Northampton.
Με πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αθήνα, Ελλάδα