Κοινωνία=Πολίτευμα+Πολίτης+Ηγεσία… Οποιαδήποτε ομοιότητα με το ελληνικό σημερινό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση
FILE PHOTO: Ο Παρθενώνας υπό τον νέο φωτισμό. ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΙΔΡΥΜΑ ΩΝΑΣΗ, ΤΑΣΟΣ ΦΥΤΡΟΣ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Μεγάλη κουβέντα γίνεται και σήμερα στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία για τα προβλήματα της, όπως είναι η παιδεία, η διαχείριση κρίσεων, η υγεία, η οικονομία, τα εθνικά θέματα κλπ.
Όμως τα προβλήματα αυτά δεν μας απασχολούν μόνο σε ενεστώτα χρόνο, αλλά αφορούν τις οργανωμένες κοινωνίες εδώ και χιλιάδες χρόνια, ενώ πολλά από αυτά συζητήθηκαν αιώνες πριν, ιδιαίτερα στην εποχή των κλασικών χρόνων, κάτω από τον ίσκιο μιας ελιάς στην πόλη της Αθήνας.
Ατυχώς άνθρωποι που έγραψαν το όνομα τους με χρυσά γράμματα στην ιστορία του πλανήτη Γη σήμερα όχι μόνο απλά δεν ακούγονται στον χώρο της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και λοιδορούνται ή απαξιώνονται όταν αυτό επιχειρείται από κάποιους.
Ένας από αυτούς είναι ο Σωκράτης, ο οποίος μίλησε για τον άνθρωπο και την κοινωνία, πράγματα που στις μέρες μας για κάποιους ακούγονται ως παρωχημένα ή παλαιολιθικά, αφού δεν έχουν σχέση με τα όσα προβάλλουν τα ΜΜΕ και ειδικά η “σύγχρονη” ελληνική κουλτούρα, όπως είναι ορισμένα realities. Ας δούμε όμως κάποιες από τις τοποθετήσεις και αναφορές του, πριν φτάσουμε στον τίτλο του θέματος.
Κατ΄ αρχάς, το κυρίαρχο αντικείμενο συζητήσεων και διαμάχης μεταξύ ατόμων ή ομάδων είναι αυτό του πολιτεύματος. Σύμφωνα με τον Σωκράτη λοιπόν, το κάθε πολίτευμα εξαρτάται από τη μονάδα (το άτομο) και ακολούθως μετουσιώνεται ως ύπαρξη από τις ομάδες που το αποτελούν.
Ανεξάρτητα όμως από τη μορφή του, το κυρίαρχο στοιχείο συνοχής μιας κοινωνίας αδιαμφισβήτητα είναι αυτό της δικαιοσύνης. Βέβαια το νόημα της και το πώς αυτή εκφράζεται στους πολίτες, έχει ανάλογο βαθμό αντίληψης και κατανόησης από άτομο σε άτομο σε σχέση με την οπτική του γωνία…
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το σημερινό ελληνικό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
- ΓΙΑ ΤΗΝ «ΚΑΤΑΣΚΕΥΉ» ΜΊΑΣ ΙΔΑΝΙΚΉΣ ΠΟΛΙΤΕΊΑΣ
Ο Σωκράτης στην θεώρηση του για την “κατασκευή” μιας ιδανικής Πολιτείας, φέρνει στην επιφάνεια ένα πλήθος συναφών θεμάτων, όπως είναι η παιδεία και η εκπαίδευση, οι ανθρώπινες τάξεις (κάστες) με τις αντίστοιχες επιθυμίες, τα καθήκοντα ενός εκάστου μέσα στην κοινωνία, η αναζήτηση της ηδονής, του χρήματος και της εξουσίας, αλλά και οι αρετές ή τα πάθη των ανθρώπων και φυσικά οι νόμοι και οι κανόνες λειτουργίας αυτής.
Γι’ αυτόν η οργανωμένη κοινωνία, καθώς και η ανθρώπινη ατομική ύπαρξη χωρίς την Ιδέα του Αγαθού, δεν έχουν λόγο και δυνατότητα ύπαρξης, αφού το οποιοδήποτε καλό ή κακό οφείλεται στους ανθρώπους αφού είναι ικανοί τόσο για το καλύτερο, αλλά όμως και για το χειρότερο. Ειδικότερα, όταν άνθρωποι με μέτριες δυνατότητες βρεθούν σε θέσεις εξουσίας, τότε αυτοί ακολουθούν τους ισχυρότερους, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα αυτών και όχι του λαού που κυβερνούν.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το ελληνικό σημερινό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
Επομένως, το αρχικό συμπέρασμα είναι ότι, κάθε πολιτειακή μεταβολή και φθορά έχει την αφετηρία της σε εκείνους που έχουν την εξουσία και τη δύναμη, όταν εκδηλωθεί έλλειμμα δικαιοσύνης και εμπιστοσύνης από τον λαό που κυβερνούν.
Το επόμενο σημείο προσοχής είναι ο ίδιος ο πολίτης, αφού μέσα στις κοινωνίες σύμφωνα με τον Σωκράτη διαμορφώνονται τρεις ομάδες πολιτών:
Η πρώτη είναι οι κηφήνες (τους μνημόνευσε γλαφυρά και ο Εμ. Ροίδης), δηλαδή οι φαύλοι και οκνηροί άνθρωποι, οι οποίοι χωρίζονται σε αυτούς που είναι πιο δυνατοί και στον όχλο που τους ακολουθεί.
Στη δεύτερη είναι οι άνθρωποι που αποτελούν συνήθως την τάξη των πλουσίων, απ’ όπου οι κηφήνες ¨τρυγούν¨ το μέλι, δηλαδή το χρήμα.
Στην τρίτη ανήκει ο πολύς κόσμος που απέχει από την πολιτική και κοιτάει τη δουλειά του εάν έχει ή αυτήν που ψάχνει να βρει, όπως κάνουν σήμερα οι Έλληνες νέοι και νέες. Αυτοί είναι και οι πολυπληθέστεροι σε μια Δημοκρατία, που παραμένουν όμως αμέτοχοι και κυρίως χωρίς συνοχή, αλλά στο τέλος είναι αυτοί που πληρώνουν τις ζημιές.
Και εδώ ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι ο λαός παρασύρεται και ακολουθεί συνήθως τις απόψεις των κηφήνων που ξεσηκώνονται και επαναστατούν (π.χ. μέτοχοι χρηματιστηρίου, αγανακτισμένοι κλπ), όταν χάνουν το ¨μέλι¨. Με αυτόν τον τρόπο, και να μην ήταν οι πλούσιοι ολιγαρχικοί, εκ των πραγμάτων αναγκάζονται να γίνουν, οπότε τότε αρχίζουν έντονες εσωτερικές διαμάχες για το μοίρασμα της πίτας. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και ο κοινωνιολόγος ο Jules Michelet(1798-1874) που είπε:
“Πολιτική είναι η τέχνη να αρπάζεις τα λεφτά των πλούσιων και τις ψήφους των φτωχών, με το πρόσχημα ότι προστατεύεις τους μεν από τους δε”.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το ελληνικό σημερινό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
Το επόμενο σημείο προσοχής και ίσως το σπουδαιότερο είναι ότι, ο κάθε λαός στηρίζει πάντοτε κάποιον ηγέτη, ο οποίος αναλαμβάνει τα ηνία της εξουσίας, ανεξάρτητα από το είδος του πολιτεύματος της χώρας του. Όμως ο ηγέτης αυτός οφείλει να είναι και ο προστάτης του λαού του.
Στη λογική μάλιστα του Σωκράτη, το κάθε πολίτευμα που μπορεί να επιλέξει μια κοινωνία, η επιτυχία του δεν εξαρτάται από το πώς αυτό λειτουργεί, αλλά από τις αποφάσεις που λαμβάνονται από τον κυβερνήτη για τον λαό του.
Στο σημείο αυτό ας δούμε τις βασικές αρχές και αξίες της ηγεσίας, αφού ιστορικά αυτές διαμορφώνουν και ορίζουν στο τέλος την πορεία του ίδιου του λαού. Θα βρούμε πολλούς σοφούς να περιγράφουν αρετές, προτερήματα, αλλά και πάθη μεγάλων ηγετών. Όμως αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πρωτίστως είναι η αρχέγονη εσωτερική διάθεση ενός ατόμου από την παιδική του ηλικία, δηλαδή εάν θα είναι ηγέτης ή θα είναι οπαδός.
Από εκεί και μετά, αρετές όπως η έμπνευση, η πρωτοβουλία, ο ενθουσιασμός, η αυτοπεποίθηση, η αποφασιστικότητα, η διορατικότητα, κλπ, είναι μερικές που τις συναντάμε στους μεγάλους ιστορικούς ηγέτες. Όμως το κυρίαρχο στοιχείο που διακρίνει έναν ηγέτη είναι το θάρρος της απόφασης, γι΄ αυτό ο ηγέτης ζει και βιώνει τη μοναξιά της εξουσίας.
Π.χ. ο Τσόρτσιλ ανέλαβε την διακυβέρνηση της Αγγλίας όταν αυτή κατέρρεε μπροστά στο δέος του ναζισμού, όμως η απόφαση που πήρε, δηλαδή πόλεμος αντί ειρήνης, διέγραψε κάθε προηγούμενο λάθος στην πολιτική του διαδρομή, σε αντίθεση με τον Τσάμπερλεν που φοβήθηκε την μηχανή του Χίτλερ και παραιτήθηκε ουσιαστικά από την ευθύνη που είχε.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το σημερινό ελληνικό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
Στον αντίποδα, ΔΕΝ θα βρούμε πουθενά στην ιστορία σε κρίσιμες στιγμές συλλογικές αποφάσεις που να πάρθηκαν και να κατέληξαν υπέρ του λαού. Όσο και αν εξελίσσεται η τεχνολογία και ο τρόπος ζωής, η ανθρώπινη κοινωνία θα συσπειρώνεται γύρω από τον έναν, όταν οι στιγμές το απαιτούν.
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, δηλαδή της πλήρους ηρεμίας, δεν υπάρχουν ηγέτες, παρά μόνο διαχειριστές προβλημάτων και καταστάσεων ή μάνατζερ ή ακόμη και λογιστές.
Δεν υπάρχει λοιπόν συλλογική ευθύνη, αλλά ευθύνη του ενός, άσχετα με τον τρόπο που επιλέχθηκε να ηγείται της ομάδας ή ενός λαού. Το να ζητά πχ κάποιος χειροκρότημα στις επιτυχίες, αλλά να φορτώνει τα λάθη και τις παραλείψεις του στους παρακάτω ή ακόμη και στον ίδιο του τον λαό, δείχνει το μέγεθος της αποτυχίας του.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το σημερινό ελληνικό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
Το θέμα λοιπόν των δομών και αρχών μιας κοινωνίας και ενός κράτους δικαίου είναι εντυπωσιακά σύγχρονο, μιας και σε όλη του την έκταση συναντά κανείς όψεις και εικόνες της σημερινής πραγματικότητας που ζούμε. Για την πλειονότητα των πολιτών η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που θεωρείται σήμερα ως το σπουδαιότερο όλων (όπως άλλωστε και στην εποχή του Σωκράτη και του Πλάτωνα).
Αυτό αν μη τι άλλο σημαίνει ότι, οποιοσδήποτε θέλει να ασχοληθεί ειλικρινά με την πολιτική, αλλά και στρατηγική της Δημοκρατίας, πρέπει πρώτα να μελετήσει το έργο ¨Πολιτεία του Πλάτωνα¨, γιατί παρέχει όλη την ηθική βάση της πολιτικής. Οι αρχές λειτουργίας της κοινωνίας είναι πάντα διαχρονικές και ίδιες με τις μεγάλες αιώνιες φιλοσοφικές αρχές.
- Ο άνθρωπος πρέπει να υιοθετεί τις αρχές αυτές στην καθημερινότητα του, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Όταν μάλιστα υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες και οι συγκυρίες το επιτρέπουν, τότε εφαρμόζει πιστά τις αρχές αυτές, για το γενικό καλό.
Ως τελικό συμπέρασμα όλων αυτών είναι ότι, παγκόσμια υπάρχει η τάση εκπαραθύρωσης των ηγετικών μορφών και η αντικατάσταση τους με μάνατζερ και λογιστές, προς όφελος των κηφήνων, αλλά και των ολιγαρχών. Όμως όπως είπαν οι αρχαίοι σοφοί:
“Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμωρία για έναν πολίτη από το να κυβερνιέται από κατωτέρους του (κηφήνες), αλλά το χειρότερο όλων είναι ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμωρία για έναν λαό να επιλέγει αυτούς που δεν του αξίζουν (ολιγάρχες)”.
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το σημερινό ελληνικό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
ΥΓ. “Επιδίωξη της τυραννίας είναι να πτωχεύσουν οι πολίτες, αφ’ ενός για να συντηρείται με τα χρήματα τους η φρουρά του καθεστώτος, και αφ’ ετέρου για να είναι απασχολημένοι οι πολίτες και να μην τους μένει χρόνος για επιβουλές. Σε αυτό το αποτέλεσμα αποβλέπει τόσο η επιβολή μεγάλων φόρων, η απορρόφηση των περιουσιών των πολιτών, όσο και η κατασκευή μεγάλων έργων που εξαντλούν τα δημόσια οικονομικά”. Αριστοτέλης 384 -322 πΧ
Οποιαδήποτε ομοιότητα με το σημερινό ελληνικό γίγνεσθαι είναι απλή σύμπτωση.
* Ο Χρήστος Χριστοδούλου είναι Πτέραρχος και Επίτιμος Α/ΓΕΕΘΑ
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE