Νέες βαριάντες αποκαλύπτονται στη σκακιέρα του Aφγανιστάν προς έκπληξη των, χωρίς αισθήματα, θεατών
FILE PHOTO: Aπό παλαιότερη διαδήλωση για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών στο Αφγανιστάν. EPA, STRINGER
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Είναι ένα γνωστό σφάλμα από το οποίο κινδυνεύει κάθε αναλυτής. Η δυνατότητα εντοπισμού του σφάλματος τη στιγμή που συμβαίνει δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.
Το πρόβλημα είναι ότι αυτό το σφάλμα δύναται να φέρει τον αναλυτή σε κατάσταση σύγχυσης όταν η πραγματικότητα αρχίσει να ξεδιπλώνεται μπροστά του και τον μηχανισμό λήψης αποφάσεων (εάν βασίζεται στα γραπτά του αναλυτή) σε αποδιοργάνωση.
Πρόκειται για αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν ‘wishful thinking’, το οποίο στα ελληνικά θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε ως «ευσεβείς πόθοι».
Το παραπάνω σημειώνεται αντί εισαγωγής διότι πλέον είναι αδιανόητο να διαψεύδονται διαρκώς οι ευσεβείς πόθοι και να παρατηρείται επιμονή επί συγκεκριμένων ψευδαισθήσεων.
Σε κάθε περίπτωση το Αφγανιστάν είναι ένα πεδίο αποκαλυπτικό κυρίως λόγω της εξαιρετικά κρίσιμης γεωγραφικής του θέσης και της ιστορικής του διάστασης στα ζητήματα διεθνούς πολιτικής. Υποχρεώνει τους διεθνείς δρώντες να τοποθετηθούν με τρόπο εμφανή.
Για την κατανόηση των εξελίξεων στο Αφγανιστάν και τις προεκτάσεις αυτών στο πλανητικό σύστημα είναι σημαντικό να αναγνωριστούν ορισμένα δεδομένα.
Συγκεκριμένα:
1. Οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών – Ταλιμπάν είναι ευρέως γνωστές ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Λαμβάνοντας υπόψιν τις πυκνές επαφές της τελευταίας πενταετίας μεταξύ των δύο μερών στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων για εκεχειρία και μεταβατική κυβέρνηση στο Αφγανιστάν θα πρέπει να είναι αφελής κανείς για να θεωρεί πως δεν διατηρούνται σημαντικοί δίαυλοι επικοινωνίας μέχρι σήμερα.
- Η συνεργατική σχέση των υπηρεσιών πληροφοριών Πακιστάν και Τουρκίας όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν[i], είναι καθοριστικής σημασίας καθώς εκτός της εργαλειοποίησης μέρους του ισλαμιστικού/τζιχαντιστικού στοιχείου του οποίου είναι χειριστές, επιτρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Μεγάλη Βρετανία να έχουν διαρκή πρόσβαση στο πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό παρασκήνιο του Αφγανιστάν και όχι μόνο.
- Η πολυεπίπεδη και από διαφορετικούς πόλους ισχύος υποστήριξη που έλαβε το ισλαμιστικό/τζιχαντιστικό στοιχείο την περασμένη δεκαετία στα πλαίσια της αποκαλούμενης «Αραβικής Άνοιξης» δημιούργησε δύο ανταγωνιστικά τόξα τα οποία όμως συνδέονται στην κορυφή τους με τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία. Πρόκειται για το τόξο Κάταρ-Αδελφοί Μουσουλμάνοι-Τουρκία και το Σαουδική Αραβία-Αίγυπτος-Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών κυρίως μετά την ανάληψη της Προεδρίας από τον Μπάιντεν είναι η άμβλυνση των διαφορών μεταξύ των δύο τόξων φέρνοντάς τα συνεργατικά απέναντι στην κινεζική, ιρανική και ρωσική προβολή ισχύος.
- Η ανάσχεση της ιρανικής προβολής ισχύος που επιταχύνθηκε την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ με συμβολική αιχμή την εκτέλεση των Σολεϊμάνι και Μουχάντις επιτυγχάνεται μέσω της αύξησης της επιρροής ανταγωνιστικών του Ιράν κρατών στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Ο κλοιός που δημιουργείται γύρω του είναι δεδομένο πως θα το σύρει στη νέα διαπραγμάτευση που επιδιώκουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με νέους, δυσμενείς για αυτό όρους με στόχο την διάρρηξη των σχέσεων του με την Κίνα και την συρρίκνωση των δυνατοτήτων προβολής ισχύος κυρίως δυτικά, ζήτημα που αγγίζει άμεσα την ασφάλεια του Ισραήλ.
- Η Ρωσική Ομοσπονδία μετά την επέμβαση στη Συρία τοποθετήθηκε δυναμικά στον γεωπολιτικό χάρτη για πρώτη φορά μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Αν και η συνεργασία με την Κίνα υπήρξε σημαντική για την οικονομική της σταθεροποίηση αν όχι επιβίωση, οι σχέσεις τους παραμένουν ανταγωνιστικές ιδιαίτερα στο σύστημα της κεντρικής Ασίας. Αυτή την ανταγωνιστική σχέση εκμεταλλεύτηκαν οι ΗΠΑ με τους Νίξον-Κίσινγκερ το 1972 με στόχο το «πνίξιμο» της ΕΣΣΔ προσεγγίζοντας την Κίνα. Στα πλαίσια του ανταγωνισμού των ΗΠΑ με την Κίνα, την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ έγινε προσπάθεια προσέγγισης με τη Ρωσία ενώ παράλληλα αναπτύχθηκαν οι σχέσεις Ισραήλ-Ρωσίας κυρίως λόγω της συριακής κρίσης. Το «άνοιγμα» της διοίκησης Τραμπ προς τη Ρωσία βρεθηκε αντιμέτωπο με σειρά προκλήσεων από το ΝΑΤΟ και το ανταγωνιστικό σύστημα εξουσίας στο εσωτερικό των ΗΠΑ(το οποίο με την ανάληψη των καθηκόντων από τον Μπάιντεν επανήλθε στην εξουσία), με αποτέλεσμα να έχει πολύ περιορισμένα αν όχι μηδαμινά αποτελέσματα στο έδαφος. Αυτό δεν σημαίνει πως η Ρωσική Ομοσπονδία δεν θα βρεθεί στο μέλλον σε συνεννόηση με την Δύση αν οι συνθήκες το ευνοήσουν ή απαιτήσουν. Το πιθανότερο ωστόσο είναι να προσπαθήσει να διατηρήσει τα κεκτημένα κρατώντας ουδέτερη στάση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας. Οι πρόσφατες πολιτικές και στρατιωτικές κρίσεις στο μαλακό της υπογάστριο έκαναν εμφανή τα όρια των δυνατοτήτων της.
Με βάση τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως η αμερικανική γεωστρατηγική δεν βρίσκεται σε απορρύθμιση, κάθε άλλο. Αυτό δεν σημαίνει πως οι ανταγωνιστικοί δρώντες θα δεχθούν παθητικά τα μελλούμενα. Τόσο η Ινδία όσο και η Ρωσία αντιλαμβάνονται ως απειλή την δράση των ισλαμιστικών/τζιχαντιστικών δρώντων, το ίδιο και η Κίνα κυρίως λόγω των Ουιγούρων.
Το Ισραήλ έχει σημαντικούς διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία και άριστες σχέσεις με την Ινδία. Είναι εξαιρετικά πιθανό Ρωσία και Ινδία να διαδραματίσουν αυτόνομο ρόλο, ενδεχόμενη τοποθέτηση τους ωστόσο προς τη Δύση ή προς την Κίνα θα καθορίσει τους συσχετισμούς ισχύος στο έδαφος.
Η οικονομική ανάπτυξη θα είναι απαραίτητο να συνοδεύσει τις επιλογές των μικρότερης ισχύος χωρών της Ασίας κάτι στο οποίο έχει βασιστεί μέχρι σήμερα η γεωστρατηγική της Κίνας και είναι δύσκολο να εντοπίσουμε αντίστοιχες δυνατότητες από πλευράς Δύσης.
Η Κίνα έχει επενδύσει στο Πακιστάν δεκάδες δισεκατομμύρια προωθώντας τις διμερείς εμπορικές σχέσεις και αναβαθμίζοντας τις υποδομές του Πακιστάν. Εύλογα διερωτάται κανείς αν οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν έχουν μείνει «αλώβητες» από την κινεζική διείσδυση. Τι θα σήμαινε για τους δυτικούς σχεδιασμούς μια αυξημένη κινεζική επιρροή στη λήψη αποφάσεων της πακιστανικής ηγεσίας;
Τι θα σήμαινε μία νέα ενδο-ισλαμιστική σύγκρουση αυτή τη φορά στην κεντρική Ασία για τους δυτικούς σχεδιασμούς αλλά και για τις συμμαχικές άμεσα εμπλεκόμενες χώρες που για άλλη μία φορά παίζουν με τη φωτιά της ισλαμιστικής βίας;
Μία ρευστή κεντρική Ασία και μία έκρυθμη Μέση Ανατολή για αρκετά χρόνια ακόμα δεν φαντάζει απομακρυσμένο σενάριο υπό αυτή την έννοια.
ΥΓ. Η απομόνωση της Τουρκίας μάλλον σε κάποια άλλη σκακιέρα λαμβάνει χώρα…Γιατί στη σκακιέρα που έχουμε μπροστά μας μάλλον εξαιρετικά κομβικός είναι ο ρόλος της.
ΥΓ2 Όπως έγραψε ο Diliman Abdulkader του American Friends of Kurdistan σε κοινωνικό δίκτυο…«Χωνέψτε το, οι Ταλιμπάν θα έχουν θέση στα Ηνωμένα Έθνη πρίν από τους Κούρδους».
Κυνικό παιχνίδι η πολιτική…ειδικά η διεθνής.
ΥΓ3 Τα αποτελέσματα της Συνδιάσκεψης της Βαγδάτης θα αρχίσουν σύντομα να γίνονται εμφανή. Αν πράγματι υπήρξε πρόοδος η ταχύτητα των εξελίξεων θα είναι πρωτοφανής σε όλο το τόξο Λίβανος-Συρία-Ιράκ-Ιράν-Αφγανιστάν.
ΥΓ4 Με την Σοκότρα να παραμένει …ασφαλής τουριστικός προορισμός ίσως πλησιάζει η ώρα για μία οριστική διευθέτηση και στην Υεμένη.
*Γεωπολιτικός Αναλυτής – Ερευνητής, Κέντρο Ανατολικών Σπουδών
[i] Η ισλαμιστική τρομοκρατία έχει χειριστές: Οι ευθύνες να αναζητηθούν και σε αυτούς που εθελοτυφλούν
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.