Επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ στη φαντασία του Ερντογάν: Γιατί τον ανησυχεί ο Τζο Μπάιντεν;
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν παραδίδει …βραβεία. Φωτογραφία Τουρκική Προεδρία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αναμένουν φόρμουλα από την Μαρία Άνχελα στη Λευκωσία, αποκαλύπτει ο Φιλελεύθερος: Μετά το Πάσχα οι όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό -αν υπάρξουν τελικά…
Αισχρός ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας: Δεν υπάρχει πια θέμα για συνομοσπονδία ή ομοσπονδία στην Κύπρο, τελείωσε, “μόνο δύο κράτη”, απειλεί ο Γιασάρ Γκιουλέρ
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και η κυβέρνησή του, επί του παρόντος, εξαπολύουν επίθεση γοητείας, που απευθύνεται τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η προσπάθεια αποκατάστασης των κακών σχέσεων με τις Βρυξέλλες και την Ιερουσαλήμ απορρέει από την ανησυχία της Άγκυρας για την πιθανή στάση της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν έναντι της Τουρκίας.
Τα παραπάνω γράφει ο αρθρογράφος JONATHAN SPYER στην ιστοσελίδα της THE JERUSALEM POST.
Τίτλος: «Το Ισραήλ πρέπει να μείνει επιφυλακτικό στα δώρα της Τουρκίας»
Υπότιτλος: «ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΡΑΜΜΕΣ: Μόνον οι πολύ αισιόδοξοι θα μπορούσαν να πιστέψουν στην πραγματική στρατηγική συνεργασία μεταξύ του καθεστώτος Erdogan και της Ιερουσαλήμ»
H στάση του Ισραήλ στις τουρκικές προσκλήσεις θα εξαρτηθεί από δύο παραμέτρους: Πρώτον, από την ειλικρίνεια και τη διάρκεια της προσπάθειας επαναπροσέγγισης και δεύτερον, από το κόστος που μπορεί να έχει οποιαδήποτε επιστροφή στις στενότερες σχέσεις με την Άγκυρα για άλλες αναπτυσσόμενες σχέσεις, στις οποίες εμπλέκεται η Ιερουσαλήμ.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τα δύο αυτά στοιχεία πρέπει να γίνει μια βασική αξιολόγηση της τουρκικής εθνικής στρατηγικής. Η τουρκική πολιτική είναι αντιδραστική και περιστασιακή και ως εκ τούτου, υπόκειται σε σημαντικές μεταβολές όταν αλλάζουν οι περιστάσεις ή καθορίζεται από σαφείς γραμμές, έχει συγκεκριμένο στόχο και είναι απίθανο να εκτραπεί ουσιαστικά από μια στιγμιαία περίσταση;
Γιατί ανησυχεί η Τουρκία για τον Biden; Ένα από τα αξιοσημείωτα στοιχεία της απερχόμενης κυβέρνησης Trump ήταν η επιεικής στάση του απέναντι στην Άγκυρα. Η περίοδος 2016-2020 χαρακτηρίστηκε από μεγάλες τουρκικές στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και το Κατάρ, αυξανόμενη υποστήριξη προς τη Χαμάς και παρενόχληση της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο. Όμως, τα ανωτέρω, παρόλο που αναστάτωσαν τους συμμάχους των ΗΠΑ και διατάραξαν τις όποιες ελπίδες για μεγαλύτερη περιφερειακή σταθερότητα, δεν επηρέασαν άμεσα τα βασικά συμφέροντα των ΗΠΑ.
Αυτό οδήγησε σε μια σχετικά επιεική αμερικανική στάση. Η αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400 είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35.
Η Τουρκία διαπίστωσε κατά το τελευταίο μισό της δεκαετίας ότι θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τους δυτικούς της συμμάχους και να αγνοήσει την κυριαρχία των γειτονικών χωρών, αντιμετωπίζοντας μικρή αρνητική αντίδραση από την Ουάσινγκτον.
Αυτό θα αλλάξει. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Biden έχει ασκήσει κριτική στον Erdogan. Σε συνομιλία με τη συντακτική ομάδα των New York Times τον Δεκέμβριο, ο Biden ανέφερε ότι «ανησυχεί» για τη μεταχείριση των Κούρδων από την Τουρκία και τη στρατιωτική της συνεργασία με τη Ρωσία:
«Αυτό που νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε είναι να υιοθετήσουμε μια πολύ διαφορετική προσέγγιση τώρα, καθιστώντας σαφές ότι υποστηρίζουμε την ηγεσία της αντιπολίτευσης … ο Erdogan πρέπει να πληρώσει το τίμημα». Ο Biden τόνισε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να στηρίξουν την τουρκική αντιπολίτευση «για να μπορέσει να επανακάμψει και να νικήσει τον Erdogan. Όχι με πραξικόπημα αλλά μέσα από την εκλογική διαδικασία».
Τα ανωτέρω δεν χωρούν αμφισβήτηση: Οι διορισμοί του Biden στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας έχουν προκαλέσει περαιτέρω ανησυχία στην Τουρκία. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Jake Sullivan και ο υπουργός Εξωτερικών Anthony Blinken έχουν κριτικάρει ανοιχτά την τουρκική πολιτική.
Ο Brett McGurk, ο οποίος θα είναι επικεφαλής της πολιτικής της Μέσης Ανατολής στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, είναι μαύρο πρόβατο για την Άγκυρα. Ο McGurk θεωρείται αρχιτέκτονας και κύριος υποστηρικτής της σχέσης των ΗΠΑ με τους Κούρδους στη Συρία. Ο υπουργός Άμυνας Lloyd Austin, ως διοικητής της CENTCOM από το 2013, είχε εμπλακεί στην ανάπτυξη της σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και του κουρδικού YPG στη βόρεια Συρία.
Οι ενέργειες της Τουρκίας, κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, την άφησαν με λίγους συμμάχους. Τον Δεκέμβριο, η ΕΕ άρχισε να επιβάλει περιορισμένες κυρώσεις κατά της Τουρκίας, ως απάντηση στη γεώτρηση για την εξεύρεση ΦΑ σε ύδατα που διεκδικεί η Κύπρος. Οι τουρκικές δραστηριότητες στη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η εκμετάλλευσή του ζητήματος των προσφύγων της Συρίας για πίεση στην ΕΕ, οδήγησαν τη χώρα σε μια βαθιά αίσθηση αποξένωσης και καχυποψίας στην Ευρώπη.
Με το Ισραήλ – παρά την επίσημη συμφιλίωση του 2016- οι σχέσεις είναι τεταμένες. Το εμπόριο παραμένει σταθερό. Σύμφωνα με πληροφορίες, η συνεργασία των υπηρεσιών πληροφοριών συνεχίζεται. Ωστόσο, η τουρκική φιλοξενία και υποστήριξη της Χαμάς, η ρητορική του Erdogan κατά του Ισραήλ και οι δραστηριότητες της Άγκυρας για την υποστήριξη του πολιτικού Ισλάμ στην Ιερουσαλήμ, παραμένουν τομείς βαθιάς ανησυχίας για το Ισραήλ.
Μόλις τον Μάιο του 2020, εμφανίστηκαν κάποιες ελπίδες για βελτίωση της ατμόσφαιρας, όταν ένα αεροπλάνο της El Al προσγειώθηκε στην Κωνσταντινούπολη, για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία, διαλύθηκαν όμως μετά από ομιλία του Erdogan, κατά την οποία επέκρινε το Ισραήλ.
Έτσι, λόγω της ανησυχίας της για τον Biden, η Τουρκία επιδιώκει τώρα να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την ΕΕ και το Ισραήλ.
Προς το Ισραήλ, η επίθεση γοητείας είναι ακόμη πιο έντονη. Οι φήμες για μυστικές διμερείς συνομιλίες έχουν επιβεβαιωθεί. Ο Mesut Casin, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Erdogan, δήλωσε στη Φωνή της Αμερικής τον Δεκέμβριο: «Εάν δούμε πράσινο φως, η Τουρκία θα ανοίξει ξανά την πρεσβεία και θα αποστείλει πρέσβη. Ίσως τον Μάρτιο να μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε πλήρεις διπλωματικές σχέσεις ξανά. Γιατί όχι;” Ο Erdogan, από την πλευρά του, δήλωσε ότι «η καρδιά μου επιθυμεί να μπορέσουμε να φτάσουμε τις σχέσεις με το Ισραήλ σε καλύτερο σημείο».
Πρόσφατο άρθρο, στους Times του Λονδίνου, ισχυρίζεται ότι υπάρχουν στοιχεία ότι ο Erdogan «επανεκτιμά» τώρα τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Χαμάς. Το άρθρο, επικαλούμενο πληροφορίες από τα τουρκικά ΜΜΕ, τονίζει ότι η Τουρκία σταμάτησε να δίνει υπηκοότητα ή μακροχρόνιες βίζες σε μέλη της Χαμάς και «σε τουλάχιστον μία περίπτωση» απέλασε μέλος της.
- Πώς λοιπόν αντιδρά το Ισραήλ;
Πρώτον, ενώ οι βελτιωμένες σχέσεις με την Άγκυρα θα ήταν σίγουρα ευπρόσδεκτες, δεν είναι επί του παρόντος επείγουσα ανάγκη για την Ιερουσαλήμ. Το Ισραήλ σημείωσε πρόοδο την τελευταία πενταετία στην ανάπτυξη σχέσεων με τους αντιπάλους της Άγκυρας – τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο. Σε αυτές τις σχέσεις μπορεί να διαφανεί το περίγραμμα μιας στρατηγικής συμμαχίας στη Μέση Ανατολή, από την οποία οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί μερικώς.
Τι μπορεί να προσφέρει η Τουρκία ως αντάλλαγμα για την προώθηση των διμερών σχέσεων, δεδομένου ότι οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ιερουσαλήμ -σε κάθε περίπτωση- παραμένουν ισχυρές και η ικανότητα της Άγκυρας να απειλεί μέσω των σχέσεών της με τη Χαμάς είναι πολύ περιορισμένη;
Μόνον οι υπεραισιόδοξοι θα μπορούσαν να πιστέψουν στην πραγματική στρατηγική συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας του Erdogan και του Ισραήλ. Το πιο πιθανό είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα έχαιρε μιας αυξημένης νομιμοποίησης μέσα από τη βελτίωση της ατμόσφαιρας με το εβραϊκό κράτος, κατά τη δύσκολη περίοδο Biden.
Στο μέλλον μπορεί να μην υπάρχουν οι λόγοι για τη διατήρηση αυτής της ατμόσφαιρας. Τσιμπώντας το δόλωμα του Erdogan, το Ισραήλ θα βλάψει τις αναδυόμενες σχέσεις του με τις τέσσερεις άλλες χώρες που αναφέρονται ανωτέρω, χωρίς να αποκομίσει διαρκές κέρδος.
Η Τουρκία θα επιδιώξει συγκεκριμένους στόχους της στη Μέση Ανατολή που δεν περιλαμβάνουν τη φιλία με το Ισραήλ. Η τουρκική ατζέντα περιλαμβάνει στενή συμμαχία με το Κατάρ, ανάπτυξη ισλαμικών δυνάμεων μαζί με συμβατικές και προβολή της τουρκικής εξουσίας μέσω αυτών στη Λιβύη, τη Συρία, τα παλαιστινιακά εδάφη, τον Λίβανο, το Ιράκ, τη Σομαλία και το Αζερμπαϊτζάν (μέχρι στιγμής).
Η σουνιτική ισλαμική συνιστώσα είναι τόσο σημαντική όσο και ο τουρκική εθνικιστική συνιστώσα. Η αντίθεση στο Ισραήλ και στον «Σιωνισμό» εμπεριέχονται. Για όσο διάστημα ο Erdogan παραμένει πρόεδρος, η τουρκική περιφερειακή στρατηγική θα προχωρήσει σε αυτήν την οδό, ίσως σταματώντας περιστασιακά για να κερδίσει κάποιο τακτικό πλεονέκτημα. Το Ισραήλ πρέπει να λάβει τις αποφάσεις του σχετικά με την Τουρκία βάσει αυτής της πραγματικότητας.
ΠΗΓΗ: JONATHAN SPYER στην ιστοσελίδα της THE JERUSALEM POST
Τρικούβερτος καυγάς στην τουρκική τηλεόραση για το Ισραήλ: Είστε απομονωμένοι – όχι δεν είμαστε…