Οι προκλήσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε. μετά τη νίκη του Μπάιντεν: Θα αλλάξουν τα πράγματα…

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι ΗΠΑ επιμένουν στον πόλεμο της Ουκρανίας: Θα ανακοινώσουν αγορές όπλων αξίας 6 δισεκ. δολαρίων προορισμένων για τις ένοπλες δυνάμεις του Κιέβου

Η Ουάσιγκτον έστειλε πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στο Κίεβο, απαιτεί από τους συμμάχους να κάνουν το ίδιο: Παροτρύνει τη Γερμανία να στείλει Taurus στην Ουκρανία

Έκτακτη είδηση: Επικρατεί επιτέλους η λογική; Το Ισραήλ πιθανόν θα προτείνει στη Χαμάς συμφωνία για την απελευθέρωση 20 ομήρων, υποστηρίζει τηλεοπτικό δίκτυο

Τι μπορεί ρεαλιστικά να περιμένει η Ευρωπαϊκή Ένωση από την προεδρία του Τζο Μπάιντεν, ερωτά η αρθρογράφος Effie G. H. Pedaliu(1) που δημοσιεύεται στον ιστότοπο του LSE blogs – EUROPP, και εξετάζει τις προκλήσεις για τη διατλαντική σχέση, μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε., μετά την εκλογή του Joe Biden ως του επόμενου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η αρθρογράφος απαντά ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να περιμένει από τις ΗΠΑ να λειτουργήσουν ως ο από μηχανής θεός για να θεραπεύσουν τα δεινά της.

Η διατλαντική σχέση δεν αφορά μόνο το ΝΑΤΟ, αλλά και τα οικονομικά. Το συνδυασμένο μέγεθος των οικονομιών των ΗΠΑ και της ΕΕ διαμορφώνει την παγκόσμια οικονομία. Επομένως, το πρώτο πράγμα που χρειάζεται η ΕΕ από τις ΗΠΑ είναι να κινητοποιήσει πάλι το παγκόσμιο σύστημα από την «έρπουσα παράλυση».

Εξίσου σημαντικό είναι οι ΗΠΑ να αποσύρουν την απειλή του Προέδρου Trump τον Ιούλιο του 2018 για απόσυρση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ – τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής άμυνας – και να εμπλακούν πάλι πλήρως στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, η ΕΕ θα ήθελε να δει περισσότερη αμερικανική συμμετοχή στα ανατολικά σύνορά της και στην περιοχή MENA (Middle East and North Africa), καθώς και μείωση των εντάσεων στις σχέσεις Κίνας-Αμερικής.

Η αρθρογράφος υποστηρίζει ότι η εξωτερική πολιτική είναι στο αίμα του Biden. Καταλαβαίνει πώς λειτουργεί η διπλωματία, ξέρει να εργάζεται σε ιδεολογικές γραμμές και αναγνωρίζει ότι η ασφάλεια και η οικονομική ανάπτυξη επιτυγχάνονται πιο εύκολα μέσω της διεθνούς συνεργασίας. Η δεκαετία του 1990 και η θητεία του ως Αντιπροέδρου του Προέδρου Obama αποκαλύπτουν ότι είναι φιλελεύθερος, παραδοσιακός και θεσμικός που θα επιδιώξει να συνεργαστεί με άλλες δημοκρατίες.

Ο Biden αντιλαμβάνεται τη σημασία της διατλαντικής σχέσης και την αξία των συμμάχων. Πιστεύει στις αξίες της Δύσης. Συνειδητοποιεί τη σημασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και δεν θα προκαλέσει καταστροφικές επιθέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία θεωρεί ως «απαραίτητο εταίρο πρώτης ανάγκης». Δεν θα χρησιμοποιήσει το Ηνωμένο Βασίλειο για να βλάψει την ΕΕ.

Η είδηση για την τελική νίκη των Biden/Harris έφεραν ανακούφιση στις Βρυξέλλες, στις πρωτεύουσες της ΕΕ και πιθανώς, ακόμη και στο Λονδίνο.

• Η ανάγκη για μια ισχυρή ΕΕ

Η αναταραχή στο διεθνές σύστημα έθεσε μια ήπια δύναμη (soft power) όπως η ΕΕ υπό έντονη πίεση. Πολλοί στην Ευρώπη ποθούν μια νέα χρυσή εποχή στις διατλαντικές σχέσεις. Όμως, η πραγματικότητα είναι ότι αν και η διατλαντική συνεργασία θα αποκατασταθεί, αυτή θα εξακολουθεί να είναι μια δύσκολη εποχή και μπορεί ορισμένες πιέσεις στη διατλαντική σχέση ακόμη και να ενταθούν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συστημικές αδυναμίες της ΕΕ και πολλές πιέσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα έχουν περιορίσει την ΕΕ στην υιοθέτηση μιας πολιτικής κατευνασμού έναντι όλων των απειλών και στην αναμονή να εξαφανιστούν τόσο ο Trump όσο και ο Covid-19.

Για τον Biden, η ΕΕ είναι ο φυσικός σύμμαχος, αλλά θέλει την ΕΕ να είναι ισχυρός διεθνής παράγοντας. Τη χρειάζεται να είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος που υποστηρίζει το ΝΑΤΟ όχι μόνο στα λόγια. Ο Biden θα θέλει μια Ευρώπη που θα αναλάβει μέρος του βάρους στην άμυνα και στην ασφάλεια, ώστε να συμπληρώνει το ΝΑΤΟ, να πληρώνει το δίκαιο μερίδιό της και να μην κάνει τα στραβά μάτια στις ρωσικές ατασθαλίες λόγω των ενεργειακών της αναγκών.

Ο Trump απέδειξε στην Ευρώπη τα όρια της υπερβολικής εξάρτησης από τις ΗΠΑ, όμως η ΕΕ πρέπει να γίνει μια αποφασιστική και δυναμική φωνή στην παγκόσμια σκηνή. Οι προσπάθειές της στην εξωτερική πολιτική και στην πολιτική ασφάλειας συνεχίζουν να είναι άτολμες και να πάσχουν από την αδυναμία να εμφανίζονται ως μία ενιαία φωνή. Η θρυλική κακοφωνία της ΕΕ στη χάραξη εξωτερικής πολιτικής δεν προέρχεται κυρίως από τον κανόνα που απαιτεί ομοφωνία, αλλά από τον «κανόνα των διπλών προτύπων», όπου τα άμεσα και βραχυπρόθεσμα οικονομικά συμφέροντα επικρατούν της μακροπρόθεσμης στρατηγικής σκέψης.

• Μια κυβέρνηση του Biden θα θέλει να δει την ΕΕ να εγκαταλείπει τον κατευνασμό και να ορθώνεται απέναντι στον επιθετικό ρεβιζιονισμό της Ρωσίας, της Τουρκίας και του Ιράν που αποσταθεροποιεί τα ανατολικά και νότια σύνορά της. Θα συνεργαστεί ασμένως με μια αποφασιστική, με στόχους ΕΕ, αλλά δεν θα ενεργήσει ως συνοριοφύλακάς της.

Η προσέγγιση του Biden στη Μέση Ανατολή είναι πιθανό να είναι πιο προσεκτική από ό, τι επιθυμεί η ΕΕ. Περιέγραψε την απόσυρση από τον Trump του αμερικανικού στρατού από τη Βόρεια Συρία ως «πλήρη αποτυχία», «προδοσία των γενναίων Κούρδων εταίρων μας» και «απομάκρυνση της μπότας από το του λαιμό του ISIS» και, κυρίως, ως «κατεδάφιση της ηθικής κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής».

Ωστόσο, ο Biden επιθυμεί επίσης να «τερματίσει τους αιώνιους πολέμους» και η Ευρώπη θα πρέπει να βρει ένα μέσο αποτελεσματικής αντιμετώπισης της προβληματικής γειτονιάς της. Στρατιωτική βοήθεια δεν είναι πιθανό να αποσταλεί από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού σύντομα.

Μια διοίκηση του Biden θα ήθελε επίσης να συμμετάσχει η ΕΕ στην επιδίωξη μιας πιο ενεργούς ατζέντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες όσον αφορά την Κίνα καθώς και «προβληματικά ευρωπαϊκά κράτη» όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία. Η Κίνα μπορεί να περιπλέξει τις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ καθώς ο εκλεγμένος Πρόεδρος θα εγείρει, πολύ δυνατά, το ζήτημα του Χονγκ Κονγκ με τον Πρόεδρο Xi και θα αναμένει επίσης από την ΕΕ να υιοθετήσει μια λιγότερο «ήπια προσέγγιση» ως προ την οικονομική διείσδυση της Κίνας στο ευρωπαϊκό έδαφος.

• Σημεία τριβής και ειδική σχέση

Τα θέματα οικονομικής και τεχνολογικής συνεργασίας είναι πιθανότατα σημεία τριβής μεταξύ της ΕΕ και της κυβέρνησης Biden. Είναι απίθανο να χρησιμοποιήσει τον κενό όρο «America First», αλλά και αυτός θα επιδιώξει μια «δίκαιη συμφωνία». Θα επιδιώξει να διορθώσει τις αντιληπτές ανισορροπίες στο εμπόριο μεταξύ των δύο μπλοκ, ιδίως στη γεωργία και τη βιομηχανία. Ο Biden αναμένει από την ΕΕ να ενεργήσει ως εταίρος και όχι ανταγωνιστής σε θέματα τεχνολογίας και οικονομικής και εμπορικής πολιτικής. Είναι πολύ πιθανό ότι θα υπάρξει τριβή στον κλάδο των αερομεταφορών, της AI, του 5G και της τεχνολογίας γενικά. Υπάρχει ακόμη περιθώριο στενής συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ, της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς η κυβέρνηση Biden προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την οικονομία των ΗΠΑ για να ξεπεράσει το Covid-19 και να γίνει πιο ανταγωνιστική έναντι των Κινέζων. Το ερώτημα λοιπόν είναι πόσο μακριά η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πρόθυμοι να φτάσουν για να κρατούν τις ΗΠΑ ικανοποιημένες.

Η κυβέρνηση του Biden δεν θα επιδιώξει να «κάνει πάλι την Αμερική μεγάλη», αλλά η αποστολή της θα είναι να διατηρήσει την Αμερική μεγάλη. Για να αξιοποιήσει η ΕΕ τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την προεδρία του Biden, θα πρέπει να τακτοποιήσει τον ακατάστατο οίκο της, να σταματήσει να αγνοεί τις γεωπολιτικές αλήθειες, να πάψει να τρέφει ευσεβείς πόθους και να λάβει σοβαρά υπόψη τις πραγματικότητες που αφορούν την άμυνά της.

(1) Effie G. H. Pedaliu is a Visiting Fellow at LSE IDEAS and co-editor of the Palgrave book series, Security Conflict and Cooperation in the Contemporary World.

ΠΗΓΗ: LSE blogs, Ανάλυση, The Biden era: What can Europe expect from America’s new President?

Η «ανίερη» σχέση μεταξύ του Τραμπ και του Σουλτάνου της Τουρκίας: Πολλά τα λεφτά Ντόναλντ…