Μετά την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας τον Μάρτιο του 2013 υπήρξαν διάφορες αναλύσεις που προσπάθησαν να επεξηγήσουν πως η χώρα έφθασε σε αυτό το κατάντημα. Θα ήταν όμως προτιμότερο να εισακούοντο εισηγήσεις οι οποίες κατατίθεντο συστηματικά προηγουμένως για να αποτραπεί η κατάρρευση.
Πέραν των εξωγενών παραγόντων είναι προφανές ότι υπήρχαν σοβαρότατες ενδογενείς ευθύνες της πολιτείας όπως η ανεπαρκής ηγεσία, ο νεποτισμός, η διαπλοκή, η διαφθορά, η ευνοιοκρατία και η μετριοκρατία. Ευθύνες αναλογούν και στην κοινωνία όχι μόνο για τις υπερβολές αλλά και για την ανοχή στα κακώς έχοντα.
Μια σειρά από σκάνδαλα, άλλα γεγονότα και αντιπαραθέσεις διεύρυναν το έλλειμμα αξιοπιστίας των πολιτών έναντι της πολιτικής, των πολιτικών και των θεσμών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στον χώρο της δικαιοσύνης δημιούργησαν μεγαλύτερους πονοκεφάλους. Ο θεσμός της δικαιοσύνης, ο οποίος είναι καθοριστικής σημασίας για τον ομαλό δημόσιο βίο σε οποιαδήποτε χώρα, ήταν και θα πρέπει να παραμείνει πολύ ψηλά στην εκτίμηση των πολιτών.
Ελλείμματα ασφαλώς και υπήρχαν, με πρώτο το σοβαρό πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή δικαιοσύνης. Θέμα ποιότητας της δικαιοσύνης ουδέποτε τέθηκε όμως, όπως τώρα. Ως εκ τούτου, οι υπόνοιες περί διαπλοκής και διαφθοράς στο δικαστικό σώμα, έστω και στις πολύ λίγες περιπτώσεις, πλήττουν καίρια τον θεσμό. Γι’ αυτό επιβάλλεται η άμεση λήψη μέτρων ώστε η διολίσθηση να ανακοπεί το συντομότερο.
Τα θλιβερά αυτά δεδομένα υφίστανται παρά τους υπαρξιακούς κινδύνους και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κύπρος. Υπήρχαν υψηλές προσδοκίες αλλά οι πραγματικότητες είναι οδυνηρές. Αυτό εν μέρει επεξηγεί την απαξίωση που παρατηρείται η οποία εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Για παράδειγμα, στις διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις η αποχή που παρατηρείται είναι αξιοσημείωτη. Και αυτοί που τελικά ψηφίζουν θεωρούν ότι επιλέγουν το «λιγότερο κακό».
Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των ζητημάτων απαιτείται, μεταξύ άλλων, ένας ελάχιστος βαθμός αλληλοσεβασμού και πνεύμα συνεργασίας. Πάνω απ’ όλα θα πρέπει να επέλθει η ουσιαστική αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος καθώς οι λύσεις στα ζητήματα αυτά είναι εν πολλοίς πολιτικές.
Οι ηγεσίες σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου θα πρέπει όχι μόνο να είναι αποτελεσματικές αλλά ταυτόχρονα οφείλουν να αποτελούν πρότυπα και να εμπνέουν σεβασμό.
* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Δυο κράτη στην Κύπρο: Ένα κακό που συζητείται επισήμως και ένα κακό που συζητείται ατύπως