Δίγλωσση έκδοση, ελληνικά και ρουμάνικα, ποιημάτων του Κυριάκου Χαραλαμπίδη

Μόλις κυκλοφόρησε σε δίγλωσση έκδοση, Ελληνικά και Ρουμάνια,  «Ποιητική Ανθολογία» του Κύπριου ποιητή, Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Το τελευταίο δίγλωσσο βιβλίο που εκδόθηκε, στα τέλη του προηγούμενου έτους, στη συλλογή «Βιβλιοθήκη Κυπριακής Λογοτεχνίας» των Εκδόσεων Meronia, προσφέρει για πρώτη φορά στον Ρουμάνο αναγνώστη που αγαπά την ποίηση μια εκτενή συλλογή έργων ενός από τους σημαντικότερους Κυπρίους ποιητές.

• Τα 70 ποιήματα της ανθολογίας επιλέχθηκαν από 11 συλλογές, την πλειοψηφία των οποίων εξέδωσε ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης στην Αθήνα, από το ντεμπούτο του, το 1961, μέχρι το πιο πρόσφατο έργο του, το 2017. Η επιλογή τους, που δεν αποδείχθηκε καθόλου εύκολη υπόθεση, δεδομένης της ποικιλίας των θεμάτων, καθώς και του αριθμού των ηρώων της ελληνικής μυθολογίας και της ιστορίας της Κύπρου που συναντάμε στα ποιήματά του, είχε ως σκοπό να προσφέρει μια συνολική εικόνα της εξέλιξης ενός ποιητή κατά τις έξι σχεδόν δεκαετίες που βρίσκεται στο πρώτο πλάνο της λογοτεχνικής σκηνής τόσο της χώρας του, όσο και της Ελλάδας.

Γεννημένος το 1940, στο χωριό Άχνα, ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης έζησε μέχρι το 1968 στην Αμμόχωστο, πόλη που το 1974 βρέθηκε υπό τουρκική κατοχή. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο (1958-1964) και παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου Αθηνών (1962-1964). Εργάστηκε ως καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο, και, από το 1968 μέχρι το 1998, στο ΡΙΚ (Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου), από όπου αφυπηρέτησε ως Διευθυντής Ραδιοφωνίας.

Η δραστηριότητά του στο κυπριακό ραδιόφωνο του απέφερε άριστη γνώση της πολιτιστικής ζωής της χώρας του, καθώς και τη γνωριμία με συγγραφείς και ανθρώπους των γραμμάτων από πολλές χώρες. Μετά το ντεμπούτο του το 1961, στην ελληνική πρωτεύουσα, με τη συλλογή Πρώτη Πηγή, που έτυχε της εκτίμησης μεγάλων Ελλήνων ποιητών της εποχής, όπως ο Νικηφόρος Βρεττάκος και ο Τάκης Παπατσώνης, εξέδωσε 13 συλλογές με περισσότερα από 600 ποιήματα, που του έφεραν σημαντικά βραβεία και διακρίσεις. Τρία Κρατικά Βραβεία Ποίησης της Κύπρου, δύο Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης στην Ελλάδα, και το Έπαθλο Καβάφη (στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου) έστεψαν τη δημιουργία του. Το 2013, του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών και, την ίδια χρονιά, εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Η πλειοψηφία των έργων του εκδόθηκαν στην Αθήνα, ενώ οι μεταφράσεις έκαναν γνωστό το έργο του στις σημαντικότερες γλώσσες διεθνούς κυκλοφορίας.

• Το προσωπικό ύφος, ο πλούτος των εικόνων και των συμβόλων και κυρίως η αναζωογονητική του δύναμη εξασφάλισαν στον ποιητή της Αμμόχωστου μια θέση στην πρώτη γραμμή της σύγχρονης ποίησης. Επιλέγοντας τα θέματά του από την κυπριακή και την ελληνική ιστορία και παράδοση, μετά το τραγικό για το νησί έτος του 1974, ο ποιητής κατέστη λεπτός σχολιαστής της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου. Αφομοιώνοντας δημιουργικά την επιρροή του Καβάφη, του Σεφέρη, αλλά και της υπερρεαλιστικής ποίησης, ο Χαραλαμπίδης είναι δημιουργός μίας πρωτότυπης ποιητικής γλώσσας, που αφήνει την εντύπωση ότι ακούγεται για πρώτη φορά. Δύο από τις συλλογές του, η Αμμόχωστος Βασιλεύουσα (1982) και η Μεθιστορία, μεταφράστηκαν εξολοκλήρου στα αγγλικά και θεωρούνται σημεία αναφοράς της σύγχρονης ελληνικής ποίησης. Με τη σύνθετη προσωπικότητά του, ο Χαραλαμπίδης καθιερώθηκε ταυτόχρονα και ως δοκιμιογράφος και μεταφραστής.

Η παρούσα έκδοση προσφέρει στον αναγνώστη όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τη συνάντηση με αυτόν τον σπουδαίο ποιητή της Κύπρου. Ένας εκτεταμένος χρονολογικός πίνακας παρουσιάζει τη βιογραφία και την πορεία του, επισημαίνοντας την απήχηση που είχε κάθε έργο του στην αντίληψη των κριτικών και των συγγραφέων που του αφιέρωσαν βιβλία. Στην εισαγωγική μελέτη, ο καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας Θεοδόσης Πυλαρινός,  προσεχτικός παρατηρητής των κυπριακών γραμμάτων, αναλύει κάθε συλλογή του, επισημαίνοντας την εξέλιξη της θεματικής και του ποιητικού του λόγου μέσα στον χρόνο. Κατά την άποψή του, «ο Χαραλαμπίδης είναι λόγιος ποιητής, είναι poeta doctus, από τους εκφραστικότερους κήρυκες του ασύνορου ελληνισμού, της ιδέας που εκλύεται από τη σύνθεση θεωρίας και πράξης όχι μόνο στον παραδοσιακό εθνικό χώρο, αλλά και στις χαμένες πατρίδες και στις κινδυνεύουσες πατρογονικές εστίες και στην ελληνική διασπορά… Βασικό γνώρισμα του έργου αυτού είναι η παρακολούθηση στον χρόνο της μυθικής και ιστορικής διαδρομής του ελληνισμού, η αναγωγή στις αρχές του και η αξιοποίησή τους στο παρόν‧ η οικουμενική εν τέλει διάστασή του».

• Παρότι ποιήματά του συμπεριλαμβάνονται σε συλλογές κυπριακής ποίησης που εκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια στη Ρουμανία, ο ποιητής δεν κρύβει τη χαρά του για τη μετάφραση των 70 ποιημάτων του «σε μια γλώσσα που τόσο πολύ με συγκινεί για τα πολιτισμικά και ιστορικά της συφραζόμενα. Και μόνο ο συλλαβισμός της λέξης Ρουμανία, διεγείρει μέσα μου αναπόδραστες συγκινήσεις μύθου και ιστορίας, επαναφέρει σχέσεις και ανασυντάσσει μνήμες και δεσμούς με τον οικουμενικό Ελληνισμό, που μία ουσιώδης πτυχή του φωλιάζει στη ζεστή αγκαλιά της. Η Ρομανία, η παλαιά Μολδοβαλαχία έχει κάτι να πει στην ψυχή του νεότερου Έλληνα, όσο αυτός  διαθέτει ακόμα τη δύναμη να στοχάζεται και να θυμάται».

Στη συλλογή «Βιβλιοθήκη Κυπριακής Λογοτεχνίας» των Εκδόσεων Meronia, που εγκαινιάστηκε το 1999, εκδόθηκαν έργα σημαντικών Κυπρίων λογοτεχνών, τόσο πεζογράφων (Γιάννης Κατσούρης, Πάνος Ιωαννίδης, Νίκη Μαραγκού), όσο και ποιητών. Οι δίγλωσσες εκδόσεις των έργων του Κώστα Μόντη (1914-2004), κορυφαίου των κυπριακών γραμμάτων, του Βασίλη Μιχαϊλίδη (1849-1917), του «Εμινέσκου της Κύπρου», αλλά και της συλλογής έργων 35 σύγχρονων Κυπρίων ποιητών, που περιλαμβάνεται στην ανθολογία Κυπριακή Συμφωνία, προσφέρουν αξέχαστες σελίδες της κυπριακής λογοτεχνίας.

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Ποιητική ανθολογίαΔίγλωσση έκδοση

Μετάφραση: Elena LAZĂR και Jana BALACCIU MATEI

Εισαγωγική μελέτη: Θεοδόσης Πυλαρινός

Με πρόλογο του ποιητή για τη ρουμανική έκδοση

Εκδόσεις Meronia, Βουκουρέστι, 2018, 284 pag.