Καπάτσοι ναι, στρατηγιστές όμως όχι οι αξιωματούχοι της τουρκικής διπλωματίας: Η απώλεια του Ισραήλ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Πολλά ακούμε κατά καιρούς για το πόσο επιτυχημένη είναι η Τουρκική διπλωματία, ειδικά όταν συγκρίνεται με την Ελληνική. Θα μου επιτρέψετε να αμφιβάλλω απέναντι σε αυτή την πεποίθηση.
Η Τουρκική διπλωματία ξέρει να κερδίζει (ορισμένες) μάχες, αλλά στο τέλος, συνήθως, χάνει τους πολέμους. Το γεγονός αυτό οφείλετε στο ότι είναι αρκετά καπάτσοι σε τακτικό επίπεδο, αλλά υπολείπονται σημαντικά σε στρατηγική σκέψη και ανάλυση.
Ενδεχομένως τούτο να συμβαίνει, διότι οι κυρίαρχες αντιλήψεις του τουρκικού πολιτικο-διπλωματικού συστήματος είναι ουσιαστικά αυταρχικές, συγκρουσιακές και εμμονικές.
Χαρακτηριστικότερη όλων είναι η περίπτωση της Τουρκικής διπλωματίας απέναντι στο Παλαιστινιακό.
Από το 2009 επέλεξαν να προσεταιριστούν ως «προστάτες» τους Παλαιστινίους και συγκριμένα τη Χαμάς που ήλεγχε και ελέγχει τη Γάζα. Επέλεξαν την οδό της σύγκρουσης με το Ισραήλ και την Παλαιστινιακή Αρχή, αντί της εποικοδομητικής στάσης που θα έφερνε τα μέρη σε κάποια συμφωνία. Το αποτέλεσμα ήταν να τα σπάσουν με το Ισραήλ, να προκαλέσουν τη δυσφορία των μετριοπαθών Παλαιστινίων και να ανοίξουν την όρεξη μαζί και την αδιαλλαξία της Χαμάς.
Τη φραστική σύγκρουση μεταξύ του τότε τούρκου πρωθυπουργού Recep Tayyip Erdogan και του τότε ισραηλινού προέδρου Shimon Peres στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2009 ακολούθησε το επεισόδιο με το πλοίο Mavi Marmara τον Μάιο του 2010.
Έκτοτε η Τουρκία, έχοντας χάσει μια σημαντική για εκείνη συμμαχία στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν κατάφερε να διαχειριστεί προς όφελός της την υπόθεση προστασίας των Παλαιστινίων, η Χαμάς αποδείχθηκε για την Τουρκία εξαιρετικά προβληματικός σύμμαχος, ο έμπειρος Παλαιστίνιος πρόεδρος Αμπάς δεν υπήρχε περίπτωση να παίξει ποτέ το τουρκικό χαρτί, και η όλη υπόθεση κατέληξε σε στρατηγικό φιάσκο για την Τουρκία.
Αντίθετα, φαίνεται να αποδίδει η προσπάθεια που καταβάλουν στο Παλαιστινιακό η Αίγυπτος και το Κατάρ.
Μετά τη συμφωνία του Καίρου πριν από ένα μήνα περίπου που έφερε κοντά τη Χαμάς με την Παλαιστινιακή Αρχή που ελέγχεται από τη Φατάχ, αποφασίστηκε να αναλάβει η Παλαιστινιακή Αρχή τον έλεγχο στη Λωρίδα της Γάζας. Σημαντική εξέλιξη ώστε να αλλάξει και η στάση του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστινίους στη Γάζα, να βγει από την απομόνωση και να μπορέσει να ανοικοδομηθεί ολόκληρη η περιοχή.
Μετά την διπλωματική επιτυχία της Αιγύπτου ακολουθεί το Κατάρ, το οποίο θα αναλάβει με τις εταιρείες του και τη χρηματοδότησή του, μεγάλο μέρος της ανοικοδόμησης καθώς και την κατασκευή των διοικητικών κτιρίων της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα.
Το Κατάρ στήριζε και στηρίζει την Χαμάς. Η διαφορά του ωστόσο σε σχέση με την Τουρκία είναι ότι το Κατάρ δεν έβαλε τη Χαμάς απέναντι στην Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά αντίθετα αναγνώρισε πολύ έγκαιρα την ανάγκη ένταξης της Χαμάς σε ένα καθεστώς «νομιμότητας» και «νομιμοποίησης» το οποίο αναγκαστικά περνά μέσα από την εγκατάλειψη της τρομοκρατικής δράσης, την αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ και τη στενή συνεργασία με την Παλαιστινιακή Αρχή. Αυτή η εποικοδομητική στάση βοήθησε και πιθανότατα θα αποδώσει διπλά. Θα αποδώσει στην εμπέδωση σταθερότητας στη Γάζα και στη βελτίωση της εικόνας του Κατάρ διεθνώς.
Το θέμα αυτό θα πρέπει να γίνει μάθημα στην Τουρκική διπλωματία και το Προεδρικό Μέγαρο της χώρας.
Χάνοντας το Ισραήλ το 2009, η Τουρκία έχασε και τον κρίσιμο σύμμαχο στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου.
Ωστόσο, είναι πλέον στο δικό μας χέρι να αξιοποιήσουμε αυτό που έχασε η Τουρκία στην περιοχή. Δεν πρέπει και εμείς – Ελλαδίτες και Ελληνοκύπριοι – να στεκόμαστε μονίμως στον παράγοντα τύχη για να διασφαλίσουμε τα συμφέροντά μας στο περιφερειακό και διεθνές σκηνικό. Ούτε το να λέμε πως απλά συστήνουμε συμμαχίες, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικό περιεχόμενο σε αυτές, αποτελεί εγγύηση για το μέλλον.
- Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής.