Εκ περιτροπής προεδρία εν όψει στην Κύπρο: Μέρος του πάρε-δώσε, «κλειστό» θεωρούν το θέμα οι ξένοι
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Τ0 θέμα της εκ περιτροπής προεδρίας φαίνεται ότι θα ξεκαθαρίσει σύντομα, καθώς ξένοι διπλωμάτες εκτιμούν πως θα αποτελέσει μέρος του πάρε-δώσε, εάν και εφόσον η διαδικασία θα προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Στο παρασκήνιο οι εμπλεκόμενοι θεωρούν πως αυτό το θέμα θεωρείται «κλειστό» καθώς γνωρίζουν πως η ε/κ πλευρά είναι έτοιμη να το αποδεχθεί έναντι ανταλλαγμάτων ( Μόρφου;). Στις συνεδριάσεις του Εθνικού Συμβουλίου στο Κραν Μοντάνα, τα δυο μεγάλα κόμματα φαίνεται να θεωρούν πως θα μπορούσε να δοθεί έναντι ανταλλαγμάτων.
«Εάν μας δώσουν τη Μόρφου, θα κολλήσουμε στην εκ περιτροπής προεδρία;», φέρεται να είπε αρχηγός κόμματος ενώ γίνεται επίκληση και προηγούμενων συζητήσεων στα πλαίσια παλαιότερων διαδικασιών.
Το κεφάλαιο αυτό συζητήθηκε και στην παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, την περασμένη Παρασκευή και τούτο επιβεβαιώνεται καθώς καταγράφεται στα συμπεράσματα του. Περαιτέρω, σε σύσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας με το Εθνικό Συμβούλιο ειπώθηκε πως το θέμα αυτό βρίσκεται στο τραπέζι του διαλόγου. Ξένοι διπλωμάτες που βρίσκονται κοντά στη διαδικασία υποστηρίζουν πως μέσα από αυτή τη ρύθμισή ( δυο θητείες Ε/Κ και μια Τ/κ), διασφαλίζεται η ουσιαστική εκπροσώπηση της μειοψηφίας στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων.
Οι υποστηρικτές της ρύθμισης αυτής παραπέμπουν σε προηγούμενες υποχωρήσεις και στέκονται ιδιαίτερα σε τρία γεγονότα: Στο σχέδιο Ανάν ( το οποίο απορρίφθηκε συντριπτικά, αλλά τούτο θεωρείται φαίνεται λεπτομέρεια από κάποιους), στις συγκλίσεις Χριστόφια και Ταλάτ και στη λεγόμενη Κωδικοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου του 2005. Επί τούτου, υπενθυμίζεται συναφώς ότι ο απεσταλμένος του τότε Προέδρου, πρέσβης Τάσος Τζιωνής, δεν είχε καταθέσει το έγγραφο της Κωδικοποίησης στις διαβουλεύσεις του με τον τότε Β.Γ.Γ. του ΟΗΕ, Κίραν Πρέντερκαστ. Σκοπός της αποστολής ήταν να προετοιμάσει το έδαφος για να ξεκινήσει νέα διαδικασία διαπραγμάτευση ( η προσπάθεια οδήγησε στη συμφωνία της 8ης Ιουλίου). Συνεπώς, τα όσα λέγονται για την Κωδικοποίηση δεν ισχύουν.
Στις ομάδες εργασίας, που λειτουργούν στα πλαίσια της διαδικασίας, συζητήθηκε το θέμα της εκ περιτροπής προεδρίας, κεφάλαιο το οποίο διαχρονικά τόνιζε την επιμονή της τουρκικής πλευράς να εκφράζει με μια δική της θεώρηση την πολιτική ισότητα. Η επιδίωξη είναι ουσιαστικά η κατάργηση της δημοκρατικής αρχής για ισότητα των πολιτών. Καταργεί την αρχή της εκπροσώπησης στα πολιτειακά όργανα με βάση τη πληθυσμιακή αναλογία, διασφαλίζοντας, πάντα, τα δικαιώματα της μειοψηφίας.
Η εκ περιτροπής προεδρία, είναι θέση, η οποία προβλήθηκε από την τουρκική πλευρά αμέσως μετά το 1974 στη βάση του προεδρικού συστήματος: Εκ περιτροπής προεδρία και αντιπροεδρία. Η τ/κ πλευρά επιχείρησε χρόνια μετά να «βελτιώσει» τη σχετική πρόνοια του σχεδίου Ανάν, εγκαταλείποντας την εκ περιτροπής στη βάση προεδρικού συστήματος. Στις τουρκοκυπριακές προτάσεις, όπως αυτές παρουσιάσθηκαν στην ομάδα εργασίας για τη Διακυβέρνηση, υπάρχουν αντιφάσεις. Προκρίνουν το Προεδρικό Συμβούλιο ενώ παράλληλα ζητούν ένα πανίσχυρο Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο, που αμφότεροι μπορούν να παρακάπτουν και ομόφωνες αποφάσεις του Συμβουλίου.
Η προϊστορία μιας διαχρονικής τουρκικής θέσης
Στις ιδέες Γκάλι, υπήρξε καταγραφή της πάγιας τουρκικής θέσης για εκ περιτροπής προεδρία, χωρίς να υιοθετεί την άποψη, ήταν προφανές πως αποτέλεσε την απαρχή για την εισαγωγή της πρόνοιας αυτής σε προτάσεις του ΟΗΕ.
Τον Ιανουάριο του 1995 στην έκθεση του τότε απεσταλμένου της Ε.Ε. στο Κυπριακό, Σερζ Αμπού ( ο πρώτος που είχε διορισθεί), καταγράφονται οι απόψεις που είχαν καταθέσει Κληρίδης και Ντενκτάς ( Οκτώβριος 1994) στα δείπνα που είχε παραθέσει στην οικία του, ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Γκουστάβ Φεισέλ. Ο Σερζ Αμπου, είχε χαρακτηρίσει τις διερευνητικού χαρακτήρα ιδέες Κληρίδη ως τολμηρές. Ο τότε Πρόεδρος είχε εντάξει το θέμα της εκ περιτροπής σε μια λογική πάρε-δώσε. Είχε πει πως θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή η αρχή της εκ περιτροπής προεδρίας σε συνδυασμό με την αποστρατικοποίηση. Στην ίδια έκθεση σημειώνεται ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν είχε απαντήσει στην τοποθέτηση της ελληνοκυπριακής.
Σημειώνεται συναφώς ότι ο Γλαύκος Κληρίδης, στις συναντήσεις είχε καταθέσει και ιδέες για την κυριαρχία των κρατιδίων. Το είχε συνδέσει (για κυριαρχία εντός της κυρίαρχης ομοσπονδίας) με την αποδοχή της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ από τους Τουρκοκυπρίους. Η δημοσιοποίηση της έκθεσης είχε προκαλέσει αντιδράσεις και έντονες συζητήσεις στο εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι.
Δεν ταυτίζω την πολιτική ισότητα με την εκ περιτροπής προεδρία: Τι έλεγε ο Πρόεδρος το Φεβρουάριο σε συνέντευξή του στο «Φ»
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε συνέντευξή του στο «Φ», τον περασμένο Φεβρουάριο, ρωτήθηκε και το εξής: Θα χρησιμοποιήσετε το θέμα της εκ περιτροπής στα θέματα της ασφάλειας;
Απάντησε επί τούτου πως «το θέμα της εκ περιτροπής είναι εκτός συζήτησης αυτή τη στιγμή. Για να μπορείς να δεχθείς συζήτηση θα πρέπει να γνωρίζεις τι είναι οι παραχωρήσεις που η άλλη πλευρά θα κάνει έτσι ώστε η εκ περιτροπής να μην θεωρείται ποτέ ότι θα δημιουργήσει καταστάσεις που αυξάνουν τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων ιδιαίτερα σ’ ότι αφορά τη λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητα. Δεν ταυτίζω την πολιτική ισότητα με την εκ περιτροπής προεδρία.Η πολιτική ισότητα εκφράζεται μέσα από την ίση εκπροσώπηση στην Άνω Βουλή και σ’ ορισμένα άλλα θέματα όπως δικαστικά ή οιονεί δικαστικά θέματα».
Ο ΤΟΥΜΑΖΟΣ ΤΣΕΛΕΠΗΣ
Ο Διεθνολόγος Τουμάζος Τσελεπής τον Ιανουάριο 2008 σε συνέντευξή του στον Άστρα είχε αναφέρει πως η αποδοχή της εκ περιτροπής προεδρίας από την ε/κ πλευρά δεν έγινε άνευ όρων. Επιδίωξη του προέδρου της Δημοκρατίας, είπε, είναι ένα σύστημα προεδρικό, διαφορετικό από την πρόνοια για ελβετικό σύστημα με προεδρικό συμβούλιο.
Η πρόταση για εκ περιτροπής προεδρία πρόσθεσε, προϋποθέτει κοινό ψηφοδέλτιο, κοινή ψήφο, και καθολική ψηφοφορία ε/κ και τ/κ για εκλογή του προέδρου και του αντιπροέδρου, ενώ προϋποθέτει επίσης μεγαλύτερη θητεία για τον ε/κ πρόεδρο.
Ο κ. Τσελεπής τον περασμένο Φεβρουάριο, σε ομιλία του στις Βρυξέλλες, ανέφερε πως «… η σύγκλιση Χριστόφια – Ταλάτ για εκ περιτροπής προεδρία με διασταυρούμενη και σταθμισμένη ψήφο. Πιο συγκεκριμένα, όλοι οι πολίτες της ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, ανεξαρτήτως κοινοτικής καταγωγής, θα μπορούν να διεκδικούν την προεδρία του κράτους εφόσον πληρούν τα κριτήρια του νόμου. Όλοι θα είναι υποχρεωμένοι να ψηφίζουν ένα Ελληνοκύπριο και ένα Τουρκοκύπριο. Επειδή δε οι Τουρκοκύπριοι θα είναι περίπου το 20% του εκλογικού σώματος, θα πρέπει να υπάρχει στάθμιση του συνόλου των ελληνοκυπριακών ψήφων για τους Τουρκοκύπριους υποψήφιους στο 20% του συνόλου των τουρκοκυπριακών ψήφων. Πιο απλά, θα πρέπει να εφαρμοστεί η αρχή της ίσης επιρροής της μιας κοινότητας στην εκλογή υποψήφιου από την άλλη κοινότητα. Οι δύο θα εναλλάσσονται στην προεδρία εντός της ίδιας θητείας, με διπλάσια ελληνοκυπριακή θητεία ενώ οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από το Υπουργικό Συμβούλιο και όχι από τον Πρόεδρο».