Η απομάκρυνση από την νεοφιλελεύθερη οικονομία θα νικήσει σίγουρα τον άκρατο λαϊκισμό
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γράφει ο Πολ Μέισον
στην εφημερίδα «Guardian»
Είναι κυνικοί στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν τους αρέσουν οι μετανάστες ή η Ευρωπαϊκή Ενωση. Θέλουν ισχυρό κράτος και με την «άμυνα» εννοούν γενικά επίθεση.
Αυτοί είναι οι άνθρωποι που οι δημοσκόποι ονομάζουν «ολοκληρωτικούς λαϊκιστές». Περίπου το 48% των Βρετανών σε σχετική δημοσκόπηση έχουν ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά. Ως μηχανισμός απεικόνισης αυτού που συμβαίνει με τον Τραμπ, το Brexit και τη Λεπέν, η έννοια είναι θελκτική. Οταν ανέλαβαν ο Ρίγκαν και η Θάτσερ, οι ακαδημαϊκοί χρησιμοποιούσαν τον όρο «αυταρχικός (ολοκληρωτικός) λαϊκισμός» για να περιγράψουν την πολιτική τους. Τώρα, λένε, είναι ένα φαινόμενο που παίρνει γρήγορα διαστάσεις και διαλύει τους παλιούς διαχωρισμούς Αριστεράς και Δεξιάς.
Ομως δεν είναι τόσο απλό και το φαινόμενο δεν είναι τόσο νέο. Εχουμε ξαναβρεθεί στο ίδιο σημείο. Με το που αντιλήφθηκαν ότι κάποια είδη προσωπικότητας σπρώχνουν την πολιτική προς τα άκρα, στα τέλη της δεκαετίας του 1920, οι κοινωνικοί επιστήμονες προσπάθησαν να κατανοήσουν τις αιτίες γι’ αυτήν τη νέα «επιθυμία να κυριαρχούμαστε».
Ο Εριχ Φρομ βρήκε την απαρχή της επιθυμίας αυτής στον φόβο της ελευθερίας. Εάν κάποιος παρατηρήσει τα συναισθήματα, τα σλόγκαν και τις προκαταλήψεις που καθοδηγούν τον δεξιό λαϊκισμό, θα δει ότι πολλά από αυτά ταιριάζουν στις παρατηρήσεις που έγιναν μελετώντας τον φασισμό τη δεκαετία του 1930. Ομως υπάρχουν μεγάλες διαφορές σήμερα σε σχέση με το 1930. Στη Βρετανία ο νούμερο ένα παράγοντας για να κατατάσσεσαι στους «αυταρχικούς λαϊκιστές» είναι η ηλικία σου. Το 38% αυτών είναι άνω των 60 ετών και το 21% μεταξύ 50 και 60 ετών. Η χαμηλή μόρφωση είναι επίσης παράγοντας.
Τη δεκαετία του ’30 οι μάζες των δεξιών λαϊκιστών προέρχονταν κυρίως από την οικονομικά κατεστραμμένη μικροαστική τάξη. Ο κύριος παράγοντας διαχωρισμού ήταν η τάξη. Σήμερα είναι η ηλικία και η εκπαίδευση… Οι ρατσιστές συνταξιούχοι επαρχιώτες αυτό που αποδοκιμάζουν είναι η σύγχρονη εποχή και η ελευθερία που αυτή φέρνει μαζί της.
Δεν πρέπει να το αφήσουμε όμως να περάσει. Βασικό στοιχείο της αντεπίθεσης πρέπει να είναι η απομάκρυνση από τη νεοφιλελεύθερη οικονομία. Αυξήσεις στους μισθούς, τέλος στην επισφάλεια της εργασίας, δημιουργία σπιτιών. Μόνο ένα πράγμα μπορεί να κάνει τη μορφωμένη και απελευθερωμένη γενιά να υποταχθεί στην κούραση και την παραίτηση από τη μάχη. Κι αυτό είναι η εγκατάλειψη της ελευθερίας από τις κεντρώες μεσαίες τάξεις και τα μέσα ενημέρωσης.