Ο πραγματικός Mad Man, George Lois: Ο θρυλικός Έλληνας παίρνει θέση για τον Τραμπ

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΑΤΑΝΟΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ PEOPLE ΕΛΛΑΔΑ

Από το 1953, όταν επέστρεψε από τον πόλεμο στην Κορέα, ο George Lois δούλεψε για το κανάλι CBS «και σε άλλες εκπληκτικές δουλειές» μέχρι το 1960, οπότε και ξεκίνησε τη δική του διαφημιστική εταιρεία.

«Ήταν η πρώτη διαφημιστική στις ΗΠΑ, ίσως και στον πλανήτη, όπου ο art director ήταν ο επικεφαλής» λέει. Ήταν ήδη γνωστός ως «Greek art director» ή «Golden Greek». Από τότε μέχρι το 2000 θυμάται τον εαυτό του να δουλεύει. Αποσύρθηκε για μία ημέρα. «Τότε είπα στη σύζυγό μου “δεν γίνεται να ζήσω έτσι, κάτι πρέπει να κάνω, να βλέπω περισσότερο την οικογένειά μου”. Έτσι, τα τελευταία δεκαέξι χρόνια, πήρε μια απόφαση: εργάζεται μαζί με το γιο του, Λουκά (Luke), και τον εγγονό του, George, ο οποίος είναι παραγωγός διαφημιστικών σποτ. «Δουλεύουμε πολύ σκληρά, αλλά έχει την πλάκα του. Είμαστε τρεις γενιές μαζί». Ο Luke είναι 54 και ο εγγονός του, George, είναι 27 (έχει ακόμη έναν εγγονό που είναι 24 ετών).

Επί δεκαπέντε χρόνια προσπαθούσαν να τον πείσουν να δωρίσει το αρχείο του. «Πενήντα κολέγια μου το ζητούσαν. Όμως δεν ήθελα να δοθεί σε ανθρώπους που δεν μου αρέσει η δουλειά τους. Τελικά το δώρισα στο City College of New York (CCNY), ένα υπέροχο σχολείο με τις πιο δημοκρατικές απόψεις στις ΗΠΑ. Φτωχά, κάθε χρώματος και φυλής παιδιά φοιτούν εκεί. Αυτό το κολέγιο αντιπροσωπεύει όλα όσα πιστεύω για το μεγαλείο της Αμερικής. Και όταν μιλάει αυτός ο μαλάκας ο Trump για τους μετανάστες, κάπως πρέπει να αντιδράσω κι εγώ. Ο γιος μου, Luke, ο εγγονός μου, George, κι εγώ κάναμε ένα τηλεοπτικό σποτ 15 δευτερολέπτων για τον Trump. Υπάρχει κόσμος που πανηγυρίζει και το μότο είναι “Trump Never, Democracy Forever (Ο Τραμπ ποτέ, η δημοκρατία για πάντα), Hillary for President, Stronger Together (Η Hillary για πρόεδρος, πιο δυνατοί μαζί)”. Πιστεύω πως ο Trump είναι μια πραγματική απειλή για τη δημοκρατία, είναι φασίστας. Κάνουμε τα πάντα για να μη γίνει ο Trump ο πρόεδρος των ΗΠΑ».

Σχεδιάζοντας το θρίαμβο του Bob Kennedy
Ο George Lois έχει τη δική του σχέση με την πολιτική σκηνή των ΗΠΑ. Ήταν το 1964, εννέα μήνες μετά τη δολοφονία του προέδρου των ΗΠΑ John F. Kennedy, όταν ο αδελφός του, Bob, προσέγγισε τον Lois. «Ο Bobby κατέβαινε υποψήφιος γερουσιαστής στην πολιτεία της Νέας Υόρκης. Όμως, ο Bobby δεν είχε νεοϋορκέζικη καταγωγή. Στην Αμερική υπάρχει παράδοση ο υποψήφιος να κατάγεται από την εκλογική του περιφέρεια. Έτσι, οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν να χάνει με διαφορά 20% εξαιτίας αυτού. Ο Lois επιλέγει να κάνει μια καμπάνια πολύ πριν ξεκινήσει η προεκλογική περίοδος. «Μίλησα με τον Bobby και τον μπατζανάκη του, Stephen Smith, επικεφαλής της προεκλογικής του εκστρατείας, που ήταν πολύ αναστατωμένος με το γεγονός αυτό. Μου είπε “καταλαβαίνεις, ο Bobby δεν είναι από τη Νέα Υόρκη και δεν θα τον ψηφίσουν”. Του απάντησα “μην ανησυχείς, θα ετοιμάσω μια αφίσα για να γεμίσουμε όλη την πολιτεία”. Ήθελα να “τρέξει” άμεσα, κι ας απείχαν οι εκλογές έξι μήνες. Φωτογραφίσαμε τον Bobby, με ένα λευκό πουκάμισο, με τα μανίκια γυρισμένα, σαν να έκανε κάποια δουλειά. Το μότο έγραφε “Ας βάλουμε τον Bobby να δουλέψει για τη Νέα Υόρκη”. Όταν έδειξα την αφίσα, ο Bobby σχολίασε: “Αυτό που λες είναι ‘ποιος νοιάζεται που δεν είμαι από τη Νέα Υόρκη’, σωστά;”. “Το έχεις” απάντησα. Τρεις εβδομάδες αργότερα οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν πρώτο με διαφορά. Αγάπησα τον Bobby. Αν ο Bobby ζούσε, έχω την εντύπωση πως δεν θα υπήρχε πρόεδρος Nixon, ούτε George Bush, ούτε George W. Bush. Ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερος».

Οι Μεγάλες Ιδέες στο Esquire
Πριν ξεκινήσει να σχεδιάζει τα εξώφυλλα του Esquire, το περιοδικό πουλούσε 400.000 αντίτυπα. Με art director τον Lois έφτασε να πουλά 2 εκατομμύρια. «Είχε γίνει εξαιρετικά δημοφιλές, ειδικά στους φοιτητές. Με το διευθυντή του περιοδικού, Howard Hayes, προκαλούσαμε προβλήματα σε συγκεκριμένους κύκλους. Μας ένοιαζε να παλέψουμε με τους κακούς τύπους, τους ρατσιστές κάθε είδους. Όταν είχα ένα εξώφυλλο όπως αυτό του Muhammad Ali, τηλεφωνούσα και του έλεγα “Howard, αυτό το εξώφυλλο θα μας βάλει σε μπελάδες” κι εκείνος απαντούσε με ευχαρίστηση “Yeaaaah”».
Το εξώφυλλο με το θρυλικό πυγμάχο τρυπημένο με βέλη, σαν τον Άγιο Σεβαστιανό, έμελλε να είναι ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα του 20ού αιώνα. «Όταν κυκλοφόρησε, ο Ali είχε αλλάξει τη θρησκεία του. Αυτή του η απόφαση είχε σοκάρει και εξοργίσει ακόμη και μαύρους ανθρώπους, που ήταν χριστιανοί. Ο πρόεδρος Nixon τον μισούσε. Η κλήση του να υπηρετήσει το στρατό στο Βιετνάμ (αν και δεν καλούσαν άντρες στην ηλικία του) ήταν παγίδα. Όταν εκείνος αρνήθηκε λόγω θρησκείας να καταταγεί, καταδικάστηκε σε πενταετή φυλάκιση, ενώ η Ομοσπονδία Πυγμαχίας τού αφαίρεσε τον τίτλο του πρωταθλητή και το δικαίωμα να αγωνίζεται. Έτσι, ο Ali μετατράπηκε σε “μάρτυρα” και σκέφτηκα να φωτογραφηθεί όπως στην εικόνα του Αγίου Σεβαστιανού».

«Όταν ο Dr. Martin Luther King είδε το εξώφυλλο του Ali, αναγκάστηκε να σπάσει τη σιωπή του για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Δηλώνει πως ο Ali “αδιαφορεί για τα εκατομμύρια δολάρια (που θα μπορούσε να κερδίζει από το μποξ) για να σταθεί απέναντι σε ό,τι η συνείδησή του του λέει πως δεν είναι σωστό”. Έτσι, επηρέασε με θετικό τρόπο όλα εκείνα τα παιδιά της εποχής που πίστευαν πως αυτός ο πόλεμος ήταν ηλίθιος και τους έκανε να ξεσηκωθούν. Η πορεία της ιστορίας άλλαξε. Ήταν το μεγαλείο του Ali που το κατάφερε αυτό».
Οι προκλήσεις, το MoMA και η έμπνευση
Μιλώντας για τη μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής του, ο Lois λέει πως απλά δεν υπάρχει. «Μπορείς να συγκεντρώσεις τη δουλειά τριάντα art directors και εγώ να έχω περισσότερα από εκείνους. Έχω κάνει τριάντα αναγνωρίσιμες καμπάνιες. Έκανα γνωστό τον οίκο Tommy Hillfiger από την πρώτη καμπάνια. Την εφημερίδα USAToday. Όταν ανέλαβα το MTV, ήταν ένα αστείο και σε μερικούς μήνες έγινε κολοσσός. Το κανάλι ESPN, στα 90s, θεωρούταν trash TV και έγινε ξαφνικά το πιο σημαντικό αθλητικό κανάλι. Όταν πήγα στο Esquire, ξεψυχούσε. Πλέον αποκαλούν εκείνη την περίοδο “χρυσή εποχή της δημοσιογραφίας”. Αν κοιτάξεις τη δουλειά μου, δεν είναι το σχέδιο, το design, είναι η ιδέα από την οποία ξεκινούν όλοι. Η ιδέα είναι που κάνει τέλειο το σχέδιο. Και αυτό είναι μαζική επικοινωνία. Η ιδέα. Θα πρέπει να σοκάρεις. Ό,τι φτιάχνω πρέπει να προκαλεί τον άλλο».
Το MoMA έκανε έκθεση με 32 εξώφυλλα του Esquire. Τα χαρακτήρισε «ένα οπτικό χρονολόγιο, ένα παράθυρο στα ταραχώδη γεγονότα των 60s. Αρχικά ελήφθησαν ως ενοχλητικές και προφητικές δηλώσεις για την εποχή τους, αλλά τα εξώφυλλα από τότε έχουν γίνει απαραίτητα για την εικονογραφία της αμερικανικής κουλτούρας». Ο ίδιος αισθάνεται τώρα πως έγραφε την ιστορία της Αμερικής και της κοινωνίας της. «Το πιο σημαντικό δεν είναι να κατανοήσεις την εποχή σου και όσα συμβαίνουν, αλλά να κάνεις κριτική. Και με την ποικιλόμορφη κριτική μπορείς να αλλάξεις την κουλτούρα. Έχει συμβεί αυτό και με πολλές από τις διαφημίσεις. Για παράδειγμα, η επιτυχία του MTV άλλαξε για πάντα τη μουσική βιομηχανία».

Ερωτευμένος με τη Rosemary
Οι φωτογραφίες της Rosemary αποδεικνύουν πως στα νιάτα της ήταν πιο όμορφη και από την ηθοποιό που την ενσάρκωνε στο Mad Men. «Ναι, είναι 86 και είναι ακόμη πανέμορφη» μου λέει με καμάρι όταν του το αναφέρω. «Τη ρωτάνε “Rosemary, πώς κατάφερες να μείνεις με τον George 65 χρόνια; Είναι ένας macho τύπος, φωνακλάς, που βρίζει…”. Και εκείνη απαντά “αγαπώ κάθε στιγμή μαζί του. Ακόμη και όταν βρίζει, βρίζει τόσο ευφάνταστα”». Εκείνος μιλάει με στοργή και θαυμασμό για εκείνη: «Το μυστικό στις σχέσεις είναι η αγάπη και ο αληθινός σεβασμός. Η Rosemary είναι καλλιτέχνις, μια εξαιρετική ζωγράφος. Όσο εγώ ήμουν στο στρατό, εκείνη δούλευε ως art director, οπότε αντιλαμβάνεται όσα κάνω. Ποτέ δεν μου είπε, με τον τρόπο που το λένε οι περισσότερες γυναίκες, “αργείς συνεχώς να επιστρέψεις, δεν δίνεις σημασία σε μένα”. Επειδή ξέρει τι κάνω. Και όταν επιστρέφω σπίτι, με ρωτάει “τι έκανες σήμερα;” και όταν της δείχνω, μου λέει την άποψή της».

Του ζητώ να θυμηθεί τις ημέρες εκείνες του φλερτ και μου διηγείται μια ιστορία. «Τη δεύτερη εβδομάδα στο κολέγιο, όπου ήμασταν συμφοιτητές με τη Rosemary, είχαμε ζωγραφική με αληθινό μοντέλο. Ήμουν περίεργος αν ξέρει να ζωγραφίζει. Την ήξερα λίγες ημέρες και αγαπούσα τα πάντα σε εκείνη – κι ευχόμουν να ξέρει να ζωγραφίζει. Μετά από ώρα και αφού είχαμε ξεκινήσει να ζωγραφίζουμε, περπάτησα κάποια μέτρα και στάθηκα στον καμβά της. “Ω, Θεέ μου, ξέρεις να ζωγραφίζεις!” αναφώνησα με ανακούφιση. Και μου απάντησε “φυσικά”. Μετά από λίγα λεπτά ήρθε να δει το δικό μου πίνακα και αντέδρασε με παρόμοιο τρόπο. Ένας από τους λόγους που αγαπηθήκαμε ήταν πως ο ένας λάτρευε τον τρόπο ζωγραφικής του άλλου. Το ήξερα από την αρχή, ήταν η γυναίκα μου».

Ο Αγώνας για τη δικαίωση του Carter
Ο Carter ήταν ένας από τους καλύτερους μποξέρ της κατηγορίας του. Κάτι σαν τον Tyson, πολλά χρόνια πριν από εκείνον. Το 1966 οι αρχές τον συλλαμβάνουν ως βασικό ύποπτο για τη δολοφονία τριών ανθρώπων σε μπαρ του Νιου Τζέρσι. Καταδικάζεται σε τρις ισόβια, αν και τα στοιχεία είναι ανεπαρκή. Το 1974 κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία του, την οποία ο George Lois διαβάζει και σπεύδει να αποκαταστήσει την αδικία. «Ξεκίνησα καμπάνια για την αποφυλάκισή του. Επιστράτευσα τον Muhammad Ali και τον Bob Dylan (εκείνη την εποχή έγραψε το τραγούδι “Hurricane”) για να με βοηθήσουν να στρέψουμε την προσοχή όλων σε αυτή την αδικία». Ο Lois καταφέρνει να αγοράσει τη σελίδα 2 των New York Times και βάζει διαφημίσεις, με σκοπό να προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Τελικά, το 1985, οι δικαστικές αρχές αναγνωρίζουν την αδικία και ο Hurricane αφήνεται ελεύθερος, αφού έχει παραμείνει στη φυλακή άδικα επί δεκαεννέα χρόνια. Η ζωή του έχει γίνει ταινία (Hurricane), με πρωταγωνιστή τον Denzel Washington.