Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις μιας κακής λύσης του Κυπριακού: Ο έλεγχος πάει στην Τουρκία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γράφει ο Γεώργιος Κ. Οικονόμου
Προωθείται τελευταίως από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη λύση του Κυπριακού, υπό μορφή συγκεκαλυμμένης συνομοσπονδίας. Πλείστα άρθρα και μελέτες επισημαίνουν το δύσκολο της άσκησης όπως αποτυπώνεται και πολλοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Είναι πλέον γνωστή τοις πάσι η αφόρητη πίεση που ασκείται στην ελληνοκυπριακή πλευρά τόσο από τις Ην. Πολιτείες όσο και από την Ε.Ε.
Η άποψη αναλυτών είναι ότι η απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου στην Τουρκία σκλήρυνε μεν τη στάση του Ερντογάν εναντίον των Κούρδων, του Ισλαμικού Κράτους, των Γκιουλενικών και του στρατού, αλλά τον έκανε «πιο θερμό» για λύση του Κυπριακού για να κλείσει ανοικτά μέτωπα. Κατά δε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη υπάρχουν νέα δεδομένα αφού «εμπλέκονται ενεργά για πρώτη φορά οι θεσμοί της Ε.Ε. καθώς και θεμελιώδεις αρχές και αξίες οι οποίες αποτελούν τη βάση λύσης του Κυπριακού».
Κατά την άποψή μας η αντικειμενική εξήγηση για τη στάση των Ην. Πολιτειών είναι αφενός ότι εν όψει των καταγγελιών του Ερντογάν για «εμπλοκή» τους στην απόπειρα ανατροπής του και αφετέρου της σπουδής την οποία επιδεικνύει ο Προέδρος Obama να απεμπλακεί από τη Μέση Ανατολή και να παραδώσει τον έλεγχό της στην Τουρκία, οι Αμερικανοί κοιτάζουν να εξευμενίσουν τον Σουλτάνο ικανοποιώντας τις απαιτήσεις του σε μια γκάμα θεμάτων, εφόσον δεν εκτίθενται υπερμέτρως όπως θα συνέβαινε εάν εγκατέλειπαν στις τύχες τους τους Κούρδους της Συρίας όπως απαιτεί ο Ερντογάν. Η δε εξήγηση για τη στάση της Ε.Ε. να εξευμενίσει τον Ερντογάν είναι συνυφασμένη με το προσφυγικό.
Δυστυχώς, στην περίπτωση του Κυπριακού, αφού και η ηγεσία μας διαλαλεί urbi et orbi ότι επιζητεί λύση και προωθεί την αναβάθμιση του κρατιδίου στην Ευρώπη και στις Ην. Πολιτείες, δικαιολογείται και επιβραβεύεται η αφόρητη πίεση να κλείσει το θέμα πάση θυσία χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις για την υπερδύναμη και την Ε.Ε.
Δεν θα εξετάσουμε εδώ τα επιχειρήματα κατά της προωθούμενης λύσεως, τα οποία είναι καταλυτικά, αλλά θα εξετάσουμε το διακύβευμα από απόψεως γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής.
Τα τελευταία χρόνια η ευρύτερη περιοχή της Αν. Μεσογείου αλλά και η εγγύς και η Μέση Ανατολή είναι το θέατρο τεκτονικών γεωπολιτικών ανακατατάξεων που μετασχηματίζουν την περιοχή. Οι γεωστρατηγικές αλλαγές είναι δομικού χαρακτήρος.
Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι υποχρεωμένες να λειτουργούν μέσα σ’ αυτό το μεταβαλλόμενο περιφερειακό σύστημα ασφαλείας -δεν υπάρχει άλλη επιλογή- το οποίο πρέπει και να συνδιαμορφώσουν ως οι ακριτικές δυνάμεις της Ε.Ε. και της Δύσεως γενικότερα.
Ανεξαρτήτως του εκ της θέσεώς τους πρωταγωνιστικού τους ρόλου, η Ελλάδα και η Κύπρος θα καταστούν δυνητικά ακόμη πιο απαραίτητες και αναγκαίες για την Ευρώπη και τη Δύση, εφόσον κατορθώσουν να γίνουν σημαντικοί ενεργειακοί εταίροι της Ε.Ε. και της Ανατολικής Μεσογείου.
Μέσα από την πολυεπίπεδη στρατηγική συνεργασία της Ελλάδος – Ισραήλ – Κύπρου και Αιγύπτου που έχει αναπτυχθεί, και σύντομα ελπίζεται και της Παλαιστίνης, δημιουργείται μία ζώνη η οποία εκτείνεται από το Αιγαίο ώς την Ανατολική Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα και συνθέτει ένα σύμφωνο συνεργασίας, αδρανοποιώντας συγχρόνως τις αναθεωρητικές διαθέσεις της Τουρκίας. Γενικώς, δημιουργούνται πραγματικές συνθήκες σταθερότητος μέσα στο σκηνικό αστάθειας και αβεβαιότητος της περιοχής και διασφαλίζεται όχι μόνο η απρόσκοπτη μεταφορά των ενεργειακών πόρων αλλά και οι θαλάσσιες πύλες του διεθνούς εμπορίου που συνδέουν τις αγορές της Άπω Ανατολής και του Ινδικού Ωκεανού με τη Μεσόγειο και την Ευρώπη.
Εφόσον λυθεί το Κυπριακό διά της δημιουργίας συνεταιριστικού κράτους, είναι βέβαιον ότι η μεταφορά των υδρογονανθράκων της Κύπρου προς την Ευρώπη θα γίνεται μέσω Τουρκίας και, ακόμα σοβαρότερον, μέσω του τουρκοκυπριακού κρατιδίου η Τουρκία γίνεται απαραίτητος παίκτης και εταίρος σε όλα τα οικόπεδα που μοιράζεται η Κύπρος με τις γειτονικές της χώρες, με τις οποίες έχει προχωρήσει σε συμφωνίες οριοθετήσεως της υφαλοκρηπίδος.
Εφόσον η υφιστάμενη Κυπριακή Δημοκρατία μεταλλαγεί σύμφωνα με τη λύση που προωθείται, και ιδρυθεί ένα κράτος που θα είναι τουλάχιστον ελεγχόμενο μέσω των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία, τότε η γεωπολιτική ισχύς της, μετατίθεται από την Ελλάδα και την Ευρώπη. Το τετραμελές σύστημα το οποίο προσδίδει στρατηγικό βάθος και εξασφαλίζει τον έλεγχο της περιοχής στη Δύση χάνει τη συνοχή του και την αξία του και όλα τα οφέλη τα οποία απορρέουν από τη γεωγραφική θέση της Κύπρου μεταφέρονται στην Τουρκία με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ανεξάρτητη Ελλάδα και Κύπρος μαζί έχουν τη μοναδική γεωπολιτική θέση να είναι οι πύλες της Δύσεως. Εάν απωλέσουν την αυτονομία τους, η γεωστρατηγική τους υπεροχή καταργείται και η Δύση είναι πλέον ανοχύρωτη στην επέλαση των εξ Ανατολής ορδών.
- Ο Γεώργιος Κ. Οικονόμου είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.