Εντυπώσεις από την πλατεία Ταξίμ: Στο σκοτάδι το μνημείο-σύμβολο του κεμαλισμού

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αναμένουν φόρμουλα από την Μαρία Άνχελα στη Λευκωσία, αποκαλύπτει ο Φιλελεύθερος: Μετά το Πάσχα οι όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό -αν υπάρξουν τελικά…

Αισχρός ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας: Δεν υπάρχει πια θέμα για συνομοσπονδία ή ομοσπονδία στην Κύπρο, τελείωσε, “μόνο δύο κράτη”, απειλεί ο Γιασάρ Γκιουλέρ

Η ισραηλινή κυβέρνηση προσφεύγει στον ΟΟΣΑ κατά του εμπορικού μποϊκοτάζ της Τουρκίας: «Αντισημιτιστής δικτάτορας» ο Ερντογάν, λέει το Ισραήλ

Του Χρίστου  Καλουντζόγλου*

Η πλατεία Ταξίμ, που αναδείχτηκε σε σημείο αναφοράς κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων εναντίον του Ερντογάν, είναι μισοφωτισμένη. Το μνημείο-σύμβολο του κεμαλισμού, στο κέντρο της πλατείας, μόλις πέσει το σκοτάδι γίνεται ένας σκοτεινός όγκος. Όποιος έχει επισκεφθεί κατά το παρελθόν την Κωνσταντινούπολη αντιλαμβάνεται πως πλέον η πλατεία Ταξίμ έχει αλλάξει.

Πολλά αλλάζουν στην Τουρκία μετά την 15η Ιουλίου. «Αυτό που έγινε ήταν ένας μεγάλος σεισμός», λέει ο Φερχάτ Μποράταφ, αρχισυντάκτης του CNN Turk, «δεν ήταν απόπειρα, αλλά ένα πραξικόπημα που απέτυχε». Τον ρωτούν οι ξένοι δημοσιογράφοι που τον συναντούν κατά πόσο η κινητοποίηση των Τούρκων πολιτών, που βγήκαν στους δρόμους εκείνη τη νύχτα, αποδεικνύει ότι σήμερα στην χώρα επικρατεί κλίμα ευρύτερης πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης. «Τα ρήγματα εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και μετά από έναν μεγάλο σεισμό. Απλώς η ένταση εκτονώνεται», απαντά. Ο Φερχάτ Μποράταφ χαρακτηρίζει «εύθραυστη» την ισορροπία στις σχέσεις του Ερντογάν με την κεμαλική αντιπολίτευση του Κιλιτσντάρογλου.

Το κλειδί σε αυτή την εύθραυστη ισορροπία, κατά την άποψη του Μποράταφ, είναι πόσο θα παραταθεί το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε μετά την 15η Ιουλίου.

Η κυβέρνηση τον Ιούλιο διαβεβαίωνε ότι η έκτακτη ανάγκη θα ίσχυε για 60-90 μέρες, αλλά τα σχέδια έχουν αλλάξει και έχει ήδη παραταθεί για άλλο ένα τρίμηνο. Ο Ερντογάν όμως την μέρα που έκανε τις δηλώσεις για την Συνθήκη της Λωζάνης, είπε επίσης ότι ίσως χρειαστεί να παραταθεί το καθεστώς έκτακτης ανάγκης για 12 μήνες.

«Αν παραταθεί το καθεστώς αυτό πάνω από τρεις μήνες θα υπάρξουν αντιδράσεις», εκτιμά ο αρχισυντάκτης του CNN Turk, επισημαίνοντας τον κίνδυνο «κατάχρησης των εξουσιών» που έχουν πλέον οι αρχές. Και μάλιστα τονίζει ότι στην Τουρκία δεν έχει αρχίσει κανένας διάλογος «για το τι θα γίνει μετά την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης».

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κιλιτσντάρογλου μία μέρα πριν αρχίσουν οι εργασίες της τουρκικής εθνοσυνέλευσης, κατηγόρησε τον Ερντογάν για «αντιπραξικόπημα» με το οποίο επιχειρεί να εξουδετερώσει τους αντιπάλους του.

Το καθεστώς που έχει επιβληθεί είναι «απολύτως νόμιμο», λέει από την πλευρά του ο Ισμαήλ Καχραμάν, ο πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, εξηγώντας ότι κάτι αντίστοιχο έγινε στη Γαλλία και στη Γερμανία όταν έγιναν στόχος τρομοκρατικών επιθέσεων. «Η Τουρκία κυβερνάται με βάση τις συνταγματικές αρχές. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση για εκδίκηση», ισχυρίζεται ο Ισμαήλ Καχραμάν.

Όμως ο Ενγκίν Αλτάι, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του CHP,του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εκφράζει ανησυχία για κάποιες αποφάσεις που έχει λάβει η κυβέρνηση χωρίς καμία διαβούλευση με την αντιπολίτευση. «Χάνω την ελπίδα για στενή συνεργασία, γιατί η κυβέρνηση δεν θέλει να εγγυηθεί τις δημοκρατικές διαδικασίες», δηλώνει ο Ενγκίν Αλτάι.

Η δημοφιλία του Ερντογάν είναι αδιαμφισβήτητη και έχει ενισχυθεί μετά την 15η Ιουλίου. Η συντριπτική πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών συντάσσεται ή έστω δείχνει κατανόηση για τις πολιτικές επιλογές του προέδρου. Ακόμα και οι πολιτικοί αντίπαλοί του έσπευσαν στο πλευρό του για να διαμηνύσουν ότι πέρασε η εποχή που ο στρατός είχε πολιτικό ρόλο. Όμως οι κεμαλιστές προσπαθούν πλέον να αποστασιοποιηθούν από τις επιλογές του Ερντογάν, παρόλο που δεν μπορούν να τον σταματήσουν, με την υφιστάμενη κατανομή των δυνάμεων στο κοινοβούλιο. Για τους κεμαλιστές της αξιωματικής αντιπολίτευσης η αποστασιοποίηση από τον Ερντογάν είναι και θέμα πολιτικής επιβίωσης.

Τα Μέσα Ενημέρωσης στην εποχή της παντοδυναμίας Ερντογάν
Την πολιτική νίκη του Ερντογάν την επισφράγισαν τον Ιούλιο οι πολιτικοί αρχηγοί, που συντάχθηκαν με την εκλεγμένη κυβέρνηση, αλλά καθοριστικός ήταν και ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης.

Αξιοσημείωτο είναι το εξής : εκείνο το βράδυ του Ιουλίου, ο Ερντογάν βρήκε στήριγμα σε μία μερίδα των Μέσων Ενημέρωσης που είχαν στοχοποιηθεί από την κυβέρνηση. Χαρακτηριστική η περίπτωση των Μέσων που υπάγονται στον όμιλο Ντογάν. Η κυβέρνηση Ερντογάν είχε επιβάλει άτυπο εμπάργκο και στελέχη της δεν εμφανίζονταν στα κανάλια του ομίλου, όπως το CNN Turk και το Canal D.

Το διάγγελμα με το οποίο ο Ερντογάν διαβεβαίωσε τους πολίτες ότι ελέγχει την κατάσταση, διαψεύδοντας διάφορες φήμες που είχαν κυκλοφορήσει για την τύχη του, βγήκε μέσω κινητού, στον αέρα του CNN Turk.

“Τα Μέσα Ενημέρωσης συμμετείχαν στην διαμόρφωση των γεγονότων και δεν περιορίστηκαν στην καταγραφή τους», εξηγεί ο αρχισυντάκτης του CNN Turk, Φερχάτ Μποράταφ και τονίζει ότι το γεγονός πως το διάγγελμα Ερντογάν μεταδόθηκε από το συγκεκριμένο κανάλι, που ήταν μέχρι εκείνη την μέρα σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον πρόεδρο και όχι από κάποιο άλλο δίκτυο φιλικά προσκείμενο στην κυβέρνηση, ήταν καθοριστικής σημασίας για να οδηγηθεί σε αποτυχία το πραξικόπημα.

Πάντως ο Φερχάτ Μποράταφ παραδέχεται πως δεν έγινε κάποιος ειδικός σχεδιασμός για να βγει στον αέρα ο Ερντογάν. «Με ρωτούν πως καταφέραμε να βγάλουμε στον αέρα τον Ερντογάν. Δεν ήταν αποτέλεσμα σχεδιασμού, αλλά έτυχε», λέει με αφοπλιστική ειλικρίνεια και αποδίδει τα εύσημα στην παρουσιάστρια που εκείνη την ώρα ήταν στον αέρα, η οποία χωρίς συνεννόηση με το control room του καναλιού, επέμενε να καλεί από το κινητό της κάποιον άνθρωπο του στενού περιβάλλοντος του Ερντογάν, τον οποίο και τελικά έπεισε για την χρησιμότητα της εμφάνισης του προέδρου.

«Ξαφνικά φώναξε, θα έχω τον πρόεδρο Ερντογάν και επικράτησε πανδαιμόνιο στο κανάλι..» θυμάται ο Φερχάτ Μποράταφ. Πρόκειται για σκηνή που απέχει πολύ από την τηλεοπτική πραγματικότητα, όπως την γνωρίζουν όσοι έχουν δουλέψει σε κανάλια.

Όμως εκείνη τη νύχτα του Ιουλίου, πολλά από αυτά που συνέβησαν στην Τουρκία ήταν «σουρεαλιστικά», όπως μου είπε κυβερνητικό στέλεχος, που θέλησε να διατηρηθεί η ανωνυμία του, εξηγώντας ότι αν έλεγες σε κάποιον Τούρκο πως υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης πραξικοπήματος θα σε κοιτούσε -στην καλύτερη περίπτωση- με απορία…

Από αυτή την σουρεαλιστική, την εξωπραγματική κατάσταση, του Ιουλίου, η Τουρκία έχει περάσει πλέον στο επόμενο στάδιο, με τα κόκκινα και λευκά φωτιστικά από νέον στην πλατεία Ταξίμ . Ίσως έτσι σηματοδοτείται η νέα εικόνα της Τουρκίας του προέδρου Ερντογάν.

• Ο Χρίστος Καλουντζόγλου είναι δημοσιογράφος.