Σκηνικό για γερά νεύρα στην Κύπρο: Εναλλακτικά σενάρια για «τελική ευθεία» ή και ναυάγιο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Σκηνικό για γερά νεύρα στήνεται στη Νέα Υόρκη, όπου το τρίτο δεκαήμερο Σεπτεμβρίου θα αναπτυχθούν παράλληλες κινήσεις στο Κυπριακό.
Στην έδρα του Διεθνούς Οργανισμού, διάφοροι παίκτες ετοιμάζονται στο παρασκήνιο έχοντας υπόψη διάφορα σενάρια. Πολλά θα εξαρτηθούν από την πραγματοποίηση της συνάντησης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. Θα κριθούν πολλά από τα επόμενα βήματα που θα αποφασισθούν και κυρίως εάν είτε μέσω ενός ανακοινωθέντος είτε διά του οδικού χάρτη που θέλουν να καθορίσουν, διαμορφώνεται η εικόνα πως το Κυπριακό εισέρχεται στην τελική του φάση.
Συνεπώς το κλειδί είναι το αποτέλεσμα της τριμερούς. Βασικοί πρωταγωνιστές θεωρούν πως θα πρέπει να γίνουν κινήσεις, να διαμορφωθεί ένα πιεστικό πλαίσιο, πριν τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου. Αυτό ευνοούν και οι ίδιοι οι Αμερικανοί ενώ η Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών είναι επιφυλακτική καθώς αυτή είναι και η στάση του Μπαν Κι Μουν που φοβάται τυχόν αποτυχία λίγο πριν την αποχώρησή του.
Η Άγκυρα παρουσιάζεται να βιάζεται για να προχωρήσει η διαδικασία των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό και σύντομα να πραγματοποιηθεί πενταμερής διάσκεψη έστω κι εάν παραμένουν ανοικτά τα βασικά θέματα. Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει το καθεστώς Ερντογάν προς διάφορες κατευθύνσεις με αποδέκτες, μεταξύ άλλων, τη Λευκωσία και την Αθήνα. Ο στόχος της επίτευξης συμφωνίας μέχρι το τέλος του 2016 θεωρητικά υπάρχει και προβάλλεται ως πιεστική επιλογή από την Άγκυρα.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, τα δεδομένα στο πεδίο των διαπραγματεύσεων δεν δικαιολογούν τη βιασύνη αυτή καθώς υπάρχουν ακόμη πέραν των διαφωνιών σε βασικές πτυχές και πολλές εκκρεμότητες και κενά που αφορούν την λειτουργία του κράτους και την εφαρμογή της συμφωνίας που θα επιτευχθεί.
Ενημερωμένες πηγές σημείωναν στο «Φ» πως στόχος της τουρκικής πλευράς είναι να πραγματοποιηθεί πενταμερής διάσκεψη με ανοικτά τα υπόλοιπα θέματα καθώς αυτό θεωρεί πως την ευνοεί. Αυτό, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, διαμορφώνει ένα σκηνικό ανοικτού παζαριού και θα περιορίσει τις δυνατότητες της Λευκωσίας να διασφαλίσει καλό αποτέλεσμα στο εδαφικό, περιουσιακό αλλά και εγγυήσεις. Η τουρκική πλευρά θεωρεί πως οι πιέσεις θα είναι τόσο μεγάλες που δεν θα προσφέρεται για διαπραγμάτευση. Σε ό,τι αφορά το εδαφικό και το περιουσιακό που θα εξελιχθούν τα πιο δύσκολα θέματα, το κατοχικό καθεστώς ετοιμάζεται για νέα τετελεσμένα στη Μόρφου και την Αμμόχωστο με την εξαγγελία έργων και την υιοθέτηση κινήτρων για επενδύσεις. Κινήσεις, δηλαδή, που εδραιώνουν την κατοχή και τσιμεντώνουν την άρνησή τους να επιστρέψουν τις περιοχές στους ιδιοκτήτες τους.
Ενημερωμένες πηγές ανέφεραν πως παράλληλα με τα σενάρια αυτά, η Άγκυρα δεν αποκλείει και εκείνο του «ατυχήματος». Δηλαδή, μέσα από το σκηνικό της Νέας Υόρκης, τριμερής συνάντηση, πιέσεις για πενταμερή/πολυμερή, να προκύψει ναυάγιο, το οποίο θα φροντίσει να μην το φορτωθεί η τουρκική πλευρά. Αυτό το ενδεχόμενο, του «ατυχήματος» δηλαδή φοβάται η Λευκωσία, αλλά όπως δηλώνει και ο Μουσταφά Ακιντζί. Βρίσκεται, ωστόσο, μέσα στις εναλλακτικές επιλογές της Άγκυρας. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το καθεστώς Ερντογάν θα ενεργοποιήσει το λεγόμενο σχέδιο Β΄, το οποίο είναι έτοιμο και βήματα προς υλοποίηση έχουν γίνει ήδη.
Η πενταμερής, η πολυμερής και το brainstorming
Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ πλευρά επιχειρεί να πλασάρει πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό που θα ασχοληθεί με το θέμα της ασφάλειας. Πιέζοντας για την πραγματοποίηση της διάσκεψης ακόμη και αυτό το μήνα στη Νέα Υόρκη, μετά την τριμερή ( Μπαν Κι Μουν, Αναστασιάδη, Ακιντζί), έχει ξεκαθαρίσει και τη σύνθεση. Οι τρεις εγγυήτριες χώρες και οι δυο πλευρές( ούτε καν σε δυο κοινότητες δεν αναφέρονται).
Το σενάριο αυτό, το επανέφερε ο Μουσταφά Ακιντζί και το ξεκαθάρισε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όταν προ ημερών βρέθηκε στα κατεχόμενα. Η αντίδραση της Λευκωσίας μετά το «βομβαρδισμό» από τουρκικής πλευράς για πενταμερή ήταν η απάντηση που δόθηκε διά του Προέδρου Αναστασιάδη για πολυμερή. Ποιοι θα συμμετάσχουν σε αυτή την πολυμερή δεν έχει ξεκαθαρισθεί.
Είναι, πάντως, σαφές πως η παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι αναγκαία και απαραίτητη καθώς αποτελεί μέρος των Συνθηκών που υπογράφηκαν το 1960 και μόνο με τη συμμετοχή της μπορούν να αλλάξουν, να διαφοροποιηθούν ή να μετεξελιχθούν.
Την ίδια ώρα, σε σχέση με την παρούσα φάση, η συζήτηση για το θέμα των εγγυήσεων γίνεται σε μια νέα βάση. Η ελληνοκυπριακή πλευρά πριν την έναρξη αυτής της φάσης των διαπραγματεύσεων, είχε υποδείξει πως στόχος είναι να συζητηθεί το κεφάλαιο της ασφάλειας και ει δυνατόν να υπάρξει σύγκλιση απόψεων, πριν από την πραγματοποίηση διεθνούς διάσκεψης. Σημείωνε περαιτέρω πως εάν από τη συζήτηση προέκυπτε σύγκλιση αυτό σήμαινε πως στη διεθνή διάσκεψη για την ασφάλεια θα προσέρχονταν με τη θέση αυτή, την οποία θα έθεταν ενώπιον των εγγυητριών δυνάμεων.
Τούτη, όμως, η προσέγγιση διαφοροποιήθηκε. Είναι προφανές πως ο Μουσταφά Ακιντζί δεν μπορεί να συζητήσει και να δεσμευθεί επί του θέματος αυτού. Ο περιορισμός που του έχει τεθεί από πλευράς της Άγκυρας είναι πως θα μπορεί να συζητά αλλά μη δεσμευτικά. Όπως ανέφερε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, μπορούν να γίνουν «γυμνάσια του μυαλού». Ως εκ τούτου αυτό που γίνεται είναι brainstorming (ανταλλαγή σκέψεων) και τίποτε άλλο!
Επιπρόσθετες ώρες στη διαπραγμάτευση
Η ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΗ συνάντηση που συμφωνήθηκε προχθές από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί έγινε γιατί δεν προλαβαίνουν να καλύψουν όλα τα θέματα και να διανύσουν απόσταση με στόχο τις συγκλίσεις.
Πέραν από την επιπρόσθετη συνάντηση, η οποία θα γίνει το ερχόμενο Σάββατο, 10 Σεπτεμβρίου, οι δυο διαπραγματευτές, Ανδρέας Μαυρογιάννης και Οζντίλ Ναμί, ενδεχομένως να πραγματοποιούν αυτή την εβδομάδα και ολοήμερες συζητήσεις. Ο Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Άιντα, παρακολουθεί από κοντά τα όσα διαδραματίζονται και εξακολουθεί να θεωρεί πως οι σχεδιασμοί του για τη Νέα Υόρκη θα υλοποιηθούν.
Στις πλείστες φορές δεν λαμβάνει μέρος στις συζητήσεις Αναστασιάδη και Ακιντζί, καθώς οι τελευταίοι έχουν επιλέξει να έχουν κατ΄ ιδίαν συναντήσεις και στη συνέχεια να καλούν τους διαπραγματευτές για υλοποίηση συμφωνηθέντων. Τα Ηνωμένα Έθνη ενημερώνονται στο τέλος για τα όσα συζητήθηκαν. Αυτή η πρακτική, όπως πληροφορούμαστε, ενοχλεί τον κ. Άιντα.