50 χρόνια από τη μεγάλη επίθεση του Μάο: Δύο επέτειοι με σημασία για την Κίνα…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Κυκλώνουν τη Σελήνη τα διαστημόπλοια της Άπω Ανατολής: Οι Κινέζοι συλλέγουν δείγματα από τη σκοτεινή πλευρά, οι Ιάπωνες τραβάνε φωτογραφίες από μπροστά [videos]
Εξαρτάται η τύχη της ανθρωπότητας από τις «διαθέσεις» της Τεχνητής νοημοσύνης; Οι ΗΠΑ καλούν Κίνα και Ρωσία να δεσμευτούν ότι άνθρωποι θα ελέγχουν τα πυρηνικά τους όπλα
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Το 2016 είναι, χωρίς αμφιβολία μια σημαντική χρονιά για την Κίνα. Και τούτο γιατί πέρα από σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκεια της, όπως οι εξελίξεις στη Νότια Θάλασσα της με αποκορύφωμα την απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης που, όπως είναι γνωστό καταδίκασε την Κίνα για την πολιτική της στη Νότια Θάλασσα και τα νησιά Spratly, μετά από προσφυγή των Φιλιππίνων, και την φιλοξενία της πρόσφατης συνόδου των G20 στην οποία συζητήθηκαν σημαντικά θέματα, είναι η χρονιά που συμπληρώνονται 40 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου ηγέτη της Μαο Τσε Τούνγκ (πέθανε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1976) αποκαλούμενου και από πολλούς Κινέζους « Ο Μεγάλος Τιμονιέρης » ( Great Helmsman).
Tαυτόχρονα είναι η χρονιά που συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ημέρα που ο Μάο εξαπέλυσε την Μεγάλη Προλεταριακή Μορφωτική Επανάσταση, ( Ξεκίνησε στα μέσα Μαϊου του 1966 με την έκδοση από τα στελέχη της οργάνωσης του Κομμουνιστικού Κόμματος στο Πεκίνο του κειμένου που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως η Ανακοίνωση της 16ης Μαϊου και από ορισμένους θεωρήθηκε ως πολιτική κίνηση του Μάο που απέβλεπε στην κινητοποίηση των ευρύτερων κοινωνικών ομάδων με σκοπό να ενισχύσει την ηγετική θέση του στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ). Και για τα δύο θέματα δημοσιεύθηκαν ενδιαφέροντα άρθρα σε αρκετές εφημερίδες.
Σήμερα, 40 χρόνια μετά, με τους υποστηρικτές των θέσεων του Μάο, που είναι γνωστοί ως Νέο μαοϊκοί να τιμούν την μνήμη του ηγέτη σε διάφορες πόλεις της Κίνας με διάφορες εκδηλώσεις ακόμη και με την χρήση του διαδικτύου , συμμετέχοντας στην διαδικτυακή εκστρατεία απότισης φόρου τιμής με ένα λουλούδι ( online flower laying campaign), και την κυβέρνηση να υποβαθμίζει κατά έναν τρόπο την επέτειο δηλώνοντας ότι πρόκειται για χαμηλών τόνων εκδηλώσεις ( βλ. δηλώσεις αξιωματούχων σε Reuters) , η προσωπικότητα του Μάο βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων ακαδημαϊκών, δημοσιογράφων ,διανοούμενων, συγγραφέων και όχι μόνο, ιδιαίτερα μάλιστα με δεδομένη την πορεία που ακολούθησε η Κίνα μετά τον θάνατο του Μάο και τα επίπεδα που βρίσκεται και τα χαρακτηριστικά που έχει σήμερα η χώρα.
Το ουσιαστικό ερώτημα γύρω από το οποίο περιστρέφονται οι μελέτες και οι συζητήσεις διατυπώθηκε εύστοχα στον τίτλο ανταπόκρισης της εφημερίδας The Guardian από το Πεκίνο στις 8 Σεπτεμβρίου 2016. Η ανταπόκριση αναφέρεται στις εκδηλώσεις μνήμης για τον Μάο και στις επιστημονικές αποτιμήσεις της προσωπικότητας του παραθέτοντας απόψεις και νέο μαοϊκών επιστημόνων που εξυμνούν το έργο του και δυτικών επιστημόνων που με επίκεντρο την Μορφωτική Επανάσταση, τα όσα πολλές φορές ακραία γεγονότα που συνέβησαν στην δεκαετή διάρκεια της και ορισμένες συνέπειες της που θεωρήθηκαν αρνητικές για την Κίνα τον επικρίνουν, και έχει τίτλο : « Μεγάλος Τιμονιέρης η Καταστροφικός Δικτάτορας» ( Great Helmsman or ruinous dictator).
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εξεταζόμενες υπό το πρίσμα της πορείας που ακολούθησε η Κίνα μετά τον Μάο και των όσων πέτυχε στη διάρκεια της πορείας αυτής πολλές από τις πολιτικές που εφήρμοσε ο Μάο ση διάρκεια των δεκαετιών ’50 και ’60, προβληματίζουν και ως προς την ορθότητα τους και ως προς τις συνέπειες τους πολλούς Κινέζους. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο γεγονός ότι ακόμη και ο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας έχει παραδεχθεί , για παράδειγμα, ότι η περίοδος της Μορφωτικής Επανάστασης είχε πολλές αρνητικές συνέπειες για τη χώρα. Παράλληλα όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν και πολλοί Κινέζοι που προτιμούν να θυμούνται περισσότερο τον Μάο του 1949 (την 1η Οκτωβρίου του 1949 ιδρύθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) τον επαναστάτη, η δράση του οποίου οδήγησε στην δημιουργία ενός κράτους με αξιόλογη σήμερα παρουσία στο διεθνές σύστημα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον πραγματοποίησε την σημαντική για την ιστορία των ΗΠΑ και όχι μόνο, επίσκεψη στην Κίνα το 1971 ενώ η Μορφωτική Επανάσταση ήταν ακόμη σε εξέλιξη ,λέγοντας σε ομιλία του στη Σαγκάη λίγο μετά την συνάντηση του με τον Μάο ότι αυτή ήταν η εβδομάδα που άλλαξε τον κόσμο.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι είναι άδικο η αξιόλογη πολιτική σκέψη του Μάο και η προσφορά του στην δημιουργία αλλά και εξέλιξη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας να εξετάζεται μόνον μέσα από την οπτική της Μορφωτικής Επανάστασης, όταν ανεξάρτητα από όσα μπορούν να υποστηρίζουν « ακαδημαϊκοί εκπρόσωποι» των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που γα μία περίοδο καταδυνάστευαν το κινεζικό λαό, ο Μάο προσέφερε πολλά στην εξέλιξη της Μαρξιστικής σκέψης και πρακτικής, γεγονός που στις σημερινές συνθήκες που τα μεγάλα διεθνή συμφέροντα επιχειρούν ξανά νέους τρόπους ενίσχυσης της θέσης τους, καθιστά την σκέψη του επίκαιρη.
Οι διαμετρικά αντίθετες απόψεις που έχουν διατυπωθεί για την προσωπικότητα τις πολιτικές επιλογές και τις απόψεις του Μάο, δικαιώνουν μάλλον την άποψη ότι ο Μάο Τσε Τούνγκ υπήρξε ένας ηγέτης τον οποίο άλλοι θαύμασαν ενώ άλλοι μίσησαν, κανείς όμως δεν πέρασε δίπλα του χωρίς να του δώσει σημασία. Και τούτο γιατί , πέρα από την πολιτική ο Μάο ήταν μία πολύπλευρη προσωπικότητα με πολλά ενδιαφέροντα και γνώσεις. Και η μνήμη μίας τέτοιας προσωπικότητας ανεξάρτητα από την συμφωνία η διαφωνία με τις απόψεις που εξέφραζε όντας εν ζωή, μπορεί να τιμηθεί με πολλούς τρόπους. Και υπάρχει μία εξίσου ενδιαφέρουσα με την πολιτική, πτυχή της προσωπικότητας του Μάο που ίσως δεν έχει συζητηθεί αρκετά και που κατά την άποψη μου αναφορά σε αυτήν αποτελεί έναν διαφορετικό αλλά εξίσου ενδιαφέροντα τρόπο για να θυμηθεί κανείς ξανά μία τόσο σημαντική προσωπικότητα του 20ου αιώνα.
Πρόκειται για την σημαντική λογοτεχνική και ιδιαίτερα ποιητική διάσταση της προσωπικότητας του που τον κατατάσσει και σήμερα ως μια από τις πιο σημαντικές λογοτεχνικές προσωπικότητες της Κίνας . Με πολλές γνώσεις της κλασσικής Κινεζικής λογοτεχνίας και ποίησης είχε επηρεασθεί από τους μεγάλους ποιητές όπως ο Li Bai , ιδιοφυής και ρομαντική προσωπικότητα με εξέχουσα συμβολή στην άνθιση της κινεζικής ποίησης στη διάρκεια της δυναστείας Tang που συνήθως αποκαλείται ως η « Χρυσή Εποχή της Κίνας».
Για τον λόγο αυτό χαρακτηρίστηκε ρομαντικός ποιητής σε αντίθεση με τους πραγματιστές ποιητές που εκπροσωπούσε ο Du Fu επίσης διακεκριμένος ποιητής της ίδιας περιόδου του οποίου όμως τα ποιήματα είχαν περισσότερο τον χαρακτήρα της πολιτικής διαμαρτυρίας με περιγραφές της κοινωνικής αδικίας και της δυστυχίας. Είναι ίσως ένα ενδιαφέρον ερώτημα το γιατί ο νέος τότε Μάο επηρεάσθηκε περισσότερο από τον ρομαντικό Li Bai και όχι από τον περισσότερο πολιτικοποιημένο Du Fu. Η απάντηση μάλλον βρίσκεται στην ανάλυση της σχέσης ανάμεσα στον ρομαντισμό και την επαναστατική ιδεολογία και πρακτική.
Πολλά από τα ποιήματα που έγραψε ο Μάο στα οποία περιλαμβάνονται και τα Changsha(1925), the Double Ninth(1929), the Long March(1935) και Snow(1936) είναι δημοφιλή ακόμη και σήμερα ενώ ορισμένα περιλαμβάνονται στη διδακτέα ύλη στα δημοτικά σχολεία. Αντί άλλου επιλόγου παρατίθεται ένας στίχος από το ποίημα Changsha που ο Μάο έγραψε το 1925 στον οποίο αντικατοπτρίζονται οι σκέψεις του την περίοδο εκείνη:
«….. I was here with a throng of companions
Vivid yet those crowded months and years
Young we were schoolmates
A life’ s full flowering
Filled with student enthusiasm
Boldly we cast all restraints aside
Pointing to our mountains and rivers
Setting people afire with our words…»