Τι φταίει για το Brexit; Ανισότητα, μετανάστευση, λιτότητα και άλλα πολλά προβλήματα…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αρθρο του Εντ Κόνγουεϊ
Από τους «Times» του Λονδίνου
Φταίει η ανισότητα, σωστά; Οχι, φταίει η μετανάστευση, ή μήπως η λιτότητα… Εχουν γραφτεί πολλά στις εφημερίδες για τους λόγους που οδήγησαν στο Brexit. Και δικαίως.
Αυτό είναι ίσως και το μεγαλύτερο πολιτικό ερώτημα των ημερών: Για ποιο λόγο τόσοι πολλοί ψηφοφόροι στον ανεπτυγμένο κόσμο στρέφονται προς αντισυστημικά κόμματα; Πώς μπορεί να εξηγήσει κανείς το Brexit, τη Μαρίν Λεπέν ή τον Ντόναλντ Τραμπ; Ενώ κυκλοφορούν πολλές αληθοφανείς εξηγήσεις, δεν φαίνεται να υπάρχει μια μοναδική και ξεκάθαρη αιτία.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τη μετανάστευση. Φαίνεται να υπάρχει μια αντιστοιχία ανάμεσα στις χώρες όπου ανεβαίνουν τα αντισυστημικά κόμματα και σε εκείνες όπου ο γεννημένος στο εξωτερικό πληθυσμός έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 25 χρόνια: Βρετανία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία. Τι να πει κανείς όμως για τον Καναδά όπου το ποσοστό των μεταναστών αυξήθηκε κατά 6% μετά το 1995, χωρίς ωστόσο να απειληθεί η πολιτική τάξη πραγμάτων; Τι να πει κανείς για το γεγονός ότι οι περιοχές της Βρετανίας που ψήφισαν πιο μαζικά υπέρ του Brexit ήταν αυτές με τους μικρότερους πληθυσμούς ξένων;
Και τι να πει κανείς για την Ουγγαρία όπου οι ακραίες πολιτικές δυνάμεις ανεβαίνουν… ενώ ο αριθμός των ξένων που εργάζονται στη χώρα μειώνεται; Εάν δεν φταίει η μετανάστευση, ίσως να φταίει η μείωση του εισοδήματος των νοικοκυριών. Σκεφτείτε ωστόσο την Αυστρία, όπου το Κόμμα των Ελευθέρων διπλασίασε τα ποσοστά του μετά το 2006, την ίδια περίοδο δηλαδή κατά την οποία οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν κατά 4%. Και στη Σουηδία, ενώ οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν κατά 17% την τελευταία δεκαετία, μαζί τους αυξήθηκε και η υποστήριξη προς την αντιμεταναστευτική παράταξη των Σουηδών Δημοκρατών κατά 10%.
Ισως να φταίει η λιτότητα. Στην Ιρλανδία ωστόσο, που βρέθηκε σε πρόγραμμα διάσωσης, διατηρήθηκε το πολιτικό στάτους κβο. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα της Πολωνίας. Εκεί οι ξένοι αντιστοιχούν σε μόλις… 0,3% του εργαζόμενου πληθυσμού, η ανισότητα έχει μειωθεί, οι μισθοί έχουν ανέβει και η χώρα είναι σήμερα πιο εύπορη. Κι όμως, το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη είναι σήμερα πιο ισχυρό από ποτέ άλλοτε.
Το θέμα είναι πως δεν υπάρχουν απλές οικονομικές εξηγήσεις για την άνοδο του λαϊκισμού. Αντιθέτως, οι αιτίες είναι πολιτικές και έχουν να κάνουν με τον τρόπο με τον οποίο οι κατεστημένες κυβερνήσεις ανταποκρίθηκαν στις οικονομικές προκλήσεις.