Καμία υποχώρηση για εγγυήσεις η Άγκυρα: Θέλει τη διατήρησή τους λέει μέσω του Ανατολού
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ακόμα ένα αστείο από τον Ερντογάν… Μέχρι την μόνιμη κατάπαυση του πυρός η διακοπή εμπορικών συναλλαγών με το Ισραήλ: Διευκρινίσεις από τον ισλαμιστή υπουργό Εμπορίου της Τουρκίας
Τονωτική ένεση ενός εκατομμυρίου ευρώ στα ταμεία της Κυπριακής Δημοκρατίας: «Χρυσάφι» τα παράβολα των 6.594 υποψηφίων για την Ευρωβουλή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση
Ο συμβιβασμός των δύο πλευρών στο θέμα των εγγυήσεων και της ασφάλειας είναι αναγκαίος, σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Ανατολού, το οποίο κάνει μια μεγάλη ανάλυση για τις θέσεις της τουρκικής πλευράς για το θέμα.
Αναφέρει ότι επειδή το Κυπριακό είναι πολιτικό θέμα δεν είναι σωστό στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων να γίνει μια ανάγνωση απόλυτα με βάση την ασφάλεια, ωστόσο επισημαίνει ότι τα περιθώρια υποχωρήσεων της Τουρκίας δεν είναι και πολύ ευρέα.
Το Ανατολού εκτιμά ότι η πρόταση δύο επιλογών που έχουν υποβάλει τα Ηνωμένα Έθνη για τις εγγυήσεις έχουν παραβιάσει τα περιθώρια της τουρκικής πλευράς. Σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο, τα Ηνωμένα Έθνη αναγκάζουν τις δύο πλευρές να επιλέξουν τη μία ή την άλλη επιλογή και επισημαίνει ότι αυτή η εφαρμογή μπορεί να είναι προβληματική. Προσθέτει ότι οι ριζικές προσεγγίσεις πιθανό να αποτελέσουν εμπόδιο στο να υπάρξει αποτέλεσμα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Ανατολού, ως αρχή η Τουρκία επιμένει στη συνέχιση των μόνιμων και αποτελεσματικών εγγυήσεων του 1960, αλλά για να μην είναι η πλευρά που θα οδηγήσει τις διαπραγματεύσεις σε τέλμα, αφήνει την εντύπωση ότι μπορεί να τις αναθεωρήσει με βάση την αρχή των `τηρουμένων των αναλογιών` (mutatis mutandis).
Το Ανατολού αναφέρει ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Τουρκία πιστεύεται ότι κάνει αξιολογήσεις για δύο στόχους που επιθυμεί να πετύχει στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων.
Ο πρώτος είναι η διασφάλιση της συνέχειας και της ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων και ο δεύτερος είναι από πλευράς ασφάλειας της Τουρκίας να εμποδίσει τη δημιουργία μιας απειλής η οποία να προέρχεται από το νησί και να προστατεύσει τα δικαιώματα και συμφέροντα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα πάντα με το Ανατολού, με βάση το σχέδιο Ανάν, παρέμειναν σε εφαρμογή οι Συνθήκες Ίδρυσης, Εγγυήσεων και Συμμαχίας που είχαν υπογραφεί στο παρελθόν και εφαρμόστηκαν στη νέα τάξη τηρουμένων των αναλογιών. Στο θέμα της Συνθήκης Συμμαχίας αποφασίστηκε με επιπρόσθετο πρωτόκολλο η αποστρατικοποίηση και ο αφοπλισμός του νησιού.
Ωστόσο με το αίτημα να βρίσκεται στο νησί ίσος και συγκεκριμένος αριθμός στρατιωτών καταργήθηκε ο θεσμός του Τριμερούς Στρατηγείου του συστήματος του 1960. Επομένως με βάση το Σχέδιο Ανάν αξιολογείται ότι έχει εφαρμοστεί η αρχή `τηρουμένων των αναλογιών`. Με βάση αυτό, στο θέμα των εγγυήσεων έγινε προσπάθεια να ικανοποιηθεί μερικώς η ελληνοκυπριακή πλευρά και η τουρκοκυπριακή να ικανοποιηθεί με τη διατήρηση του καθεστώτος του 1960. Το ίδιο ισχύει και για τη Συνθήκη Συμμαχίας.
Το Ανατολού αναφέρει ότι στην πραγματικότητα, επειδή δεν είναι δυνατόν να ιδρυθεί σύστημα εγγυήσεων μονομερώς, είναι αναγκαίος ο συμβιβασμός των πλευρών. Ωστόσο στην Κύπρο πρέπει να προτιμηθεί το σύστημα ‘πραγματικής ασφάλειας` από το σύστημα `υποκειμενικής ασφάλειας` το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο διαμάχης.
Επίσης, το Ανατολού αναφέρει ότι οι Ελληνοκύπριοι επιθυμούν οι αλλαγές που θα γίνουν στη Συνθήκη Εγγυήσεων να γίνουν στο πλαίσιο του άρθρου 52 του ΟΗΕ και του Κεφαλαίο VII που αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται σε περίπτωση απειλής της ειρήνης και επιθέσεων.
Προσθέτει ότι λόγω των περιφερειακών ισορροπιών και των γεωπολιτικών ευαισθησιών, διεθνείς παράγοντες μαζί με περιφερειακές δυνάμεις στρέφονται εναντίον της παραμονής `ξένων δυνάμεων` στο νησί και επιθυμούν να αφοπλίσουν τα τουρκικά επιχειρήματα, απομονώνοντάς τα. Λόγω των νέων ισορροπιών στη Μέση Ανατολή, της δυναμικής των υδρογονανθράκων και τον ανταγωνισμών των παγκόσμιων δυνάμεων, βλέπουν την παρουσία του τουρκικού στρατού στην περιοχή ως απειλή.
Γι’ αυτό και οι περιφερειακοί και διεθνείς παράγοντες δεν επιθυμούν την παρουσία του τουρκικού στρατού στο νησί, αλλά αν αυτό δεν είναι δυνατόν, επιθυμούν τον περιορισμό των δυνατοτήτων και των δικαιωμάτων του. Και η ελληνοκυπριακή πλευρά, κινούμενη προς αυτή την κατεύθυνση, υπέβαλε τις συνθήκες εγγυήσεων και συμμαχίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, ζητώντας να αφαιρεθεί πλήρως αυτό το δικαίωμα ή να απενεργοποιηθεί.
Σύμφωνα με το Ανατολού, οι Τουρκοκύπριοι είναι εκείνοι που χρειάζονται περισσότερο την ασφάλεια μέσα στις πραγματικές συνθήκες της Κύπρου. Δεν είναι δυνατόν οι προτάσεις για το διεθνές σύστημα ασφάλειας και εγγυήσεων να γίνει αποδεκτό και να εφαρμοστεί.
Όπως αναφέρει το Ανατολού, τα επιχειρήματα του ζητήματος της ασφάλειας και των εγγυήσεων είναι ένα ισχυρό επιχείρημα από πλευράς διεθνούς δικαίου. Οι ίδιες συμφωνίες είναι εξ ολοκλήρου σε εφαρμογή και εξακολουθούν να ισχύουν. Αυτές οι συμφωνίες επειδή έχουν διεθνή χαρακτήρα δεν μπορούν να αλλάξουν μονομερώς.
Αλλά επειδή το Κυπριακό είναι ένα πολιτικό πρόβλημα και η απόφαση που θα ληφθεί σε αυτό το ζήτημα, επειδή θα έχει πολιτικό χαρακτήρα, αξιολογείται ότι δεν είναι σωστό να γίνει μια ανάγνωση απόλυτα με βάση την ασφάλεια. Ωστόσο, επειδή δεν φαίνεται να είναι δυνατόν να είναι βιώσιμη μια πολιτική συμφωνία που θα έχει έλλειψη ασφάλειας, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα περιθώρια υποχωρήσεων της Τουρκίας σε μια πολιτική συμφωνία στο θέμα ασφάλειας και εγγυήσεων δεν είναι και πολύ ευρέα.
Το Ανατολού αναφέρει ότι, με βάση τις μελέτες, η τελική αξιολόγηση της τουρκικής πλευράς είναι ότι χρειάζεται να χαραχθεί ένα περιθώριο από το κεφάλαιο για την ασφάλεια και της εγγυήσεις που αφορούν τις Συμφωνίες Εγγυήσεων και Συμμαχίας του 1960 (πάνω περιθώριο) και το Σχέδιο Ανάν (κάτω περιθώριο).
Η τελευταία άποψη που έχουν υποβάλει τα Ηνωμένα Έθνη στις δικοινοτικές διαπραγματεύσεις έχει πρόθεση να παραβιάσει αυτό το περιθώριο. Με την πρώτη επιλογή του σχεδίου, η Συμφωνία Συμμαχίας θα παραμείνει σε ισχύ και θα ιδρυθεί ένα σύστημα με το οποίο στο νησί θα παραμείνει ένας αριθμός στρατιωτών, ο οποίος θα συμφωνηθεί. Με βάση αυτή την επιλογή, αποσύρεται η Συμφωνία Εγγυήσεων και τερματίζεται η αρχή της `αποτελεσματικής εγγύησης`, η οποία καταγράφεται ως δικαίωμα μονομερούς επέμβασης. Αξιολογείται ότι η τουρκική πλευρά για να μπορέσει να εξισορροπήσει αυτή την απώλεια μπορεί να χρειαστεί να κάνει παζάρι για πιο μεγάλο αριθμό στρατού και εξοπλισμού.
Στη δεύτερη επιλογή γίνεται λόγος για κατάργηση της Συνθήκης Συμμαχίας και αποχώρηση του τουρκικού στρατού από το νησί. Αλλά ζητείται η συνέχιση της Συνθήκης Εγγυήσεων και η δημιουργία ενός συστήματος εγγυήσεων στο οποίο θα συμμετέχουν διεθνείς παράγοντες όπως ΝΑΤΟ/ΕΕ. Με βάση αυτό το σύστημα εγγυήσεων, θα μετατραπεί σε σύστημα διεθνών εγγυήσεων. Με βάση αυτή την επιλογή, το επιχείρημα της τουρκικής πλευράς για `αποτελεσματική παρέμβαση` θα καταργηθεί.
Για πρώτη φορά μετά το καθεστώς του 1960, οι Συνθήκες Εγγυήσεων και Συμμαχίας είναι σαν δύο μέρη ενός ολόκληρου. Αν και στο Σχέδιο Ανάν φαίνεται ότι αυτές οι δύο συμφωνίες υπάρχουν ως σύστημα, εντούτοις λειτουργικά υπάρχουν διαφορές και περιορισμοί σε σχέση με τις συμφωνίες του 1960. Ωστόσο, στις τελευταίες επιλογές που έχει προτείνει ο ΟΗΕ αυτά τα στοιχεία έχουν αλλάξει θεμελιωδώς, αυτές οι συμφωνίες δεν είναι μέρος μιας ολότητας, αξιολογείται ως μια ανεξάρτητη συμφωνία και γίνεται αντιληπτό ότι μειώνεται σε μια συστηματική αντίληψη ενός στενού πλαισίου. Έτσι οι πλευρές για να συμφωνήσουν φαίνεται ότι μπαίνουν στην αντίληψη του `επέλεξε αυτό ή το άλλο`. Αυτού του είδους η εφαρμογή μπορεί να είναι προβληματική.
Το Ανατολού αναφέρει ότι μπορεί να αποτελεί κίνδυνο η κατάργηση ή ο περιορισμός ή η αναθεώρηση οποιασδήποτε από αυτές τις συμφωνίες. Εάν θα γίνει μια αλλαγή σε αυτά τα ζητήματα, πρέπει να γίνει στο πλαίσιο των γενικών αρχών, των αξιών ή του συστήματος ισορροπιών. Διαφορετικά οι εργασίες για αναθεώρηση μόνο αυτών των δύο συμφωνιών και οι ριζικές προσεγγίσεις από μια άποψη αξιολογείται ότι μπορεί να αποτελέσουν εμπόδιο στο να υπάρξει αποτέλεσμα.
Άννα Ανδρέου, ΚΥΠΕ, Άγκυρα, Τουρκία