Πρέπει να λογοδοτήσουν οι καταστροφείς της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Κύπρο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Πάντα δίπλα στον Κυπριακό Ελληνισμό η Νίνα Κασιμάτη: Καλή Ανάσταση, με Ελευθερία και Δικαιοσύνη για την Κύπρο, που παραμένει κατεχόμενη και απειλούμενη…
Αναμένουν φόρμουλα από την Μαρία Άνχελα στη Λευκωσία, αποκαλύπτει ο Φιλελεύθερος: Μετά το Πάσχα οι όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό -αν υπάρξουν τελικά…
Πρέπει να υπάρχει λογοδοσία για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, τόνισε η ειδική σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων Καρίμα Μπενούν, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη να έρθει στο φως η αλήθεια για παρόμοιες πράξεις καταστροφής στην Κύπρο, που συνιστούν «κατάφωρη αδικία» και «πολιτιστικό αφανισμό».
Σε συνέντευξή της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, η κ. Μπενούν χαιρέτισε την έναρξη της εκδίκασης μιας υπόθεσης ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) στη Χάγη, εναντίον ενός τζιχαντιστή ηγέτη που κατηγορείται για καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στο Μάλι. Χωρίς να παίρνει θέση επί όσων διαλαμβάνονται στη δίκη, η κ. Μπενούν τονίζει ότι η υπόθεση αποτελεί δεδικασμένο, που συνηγορεί υπέρ της ιδέας ότι πρέπει να υπάρχει λογοδοσία.
Ως προς τη συνάφεια της υπόθεσης με την κατάσταση στην Κύπρο, αναφέρει, ωστόσο, ότι «η δικαιοδοσία του ΔΠΔ δεν έχει αναδρομική ισχύ και ως εκ τούτου δεν θα είναι δυνατό να εξεταστούν ενέργειες του παρελθόντος».
Η κ. Μπενούν εξήγησε ότι η ατομική λογοδοσία καθίσταται ολοένα και πιο απίθανη με το πέρας του χρόνου. Αντ` αυτού, τάχθηκε υπέρ της εξεύρεσης ενός τρόπου για να υπάρξει ιστορική τεκμηρίωση της καταστροφής που συνέβη στην Κύπρο κατά το παρελθόν, κατά τρόπο «ξεκάθαρο και συλλογικό».
Την περασμένη εβδομάδα, η ειδική σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ολοκλήρωσε τη δεκαήμερη διερευνητική της αποστολή στην Κύπρο με την ιδιότητα της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για τα πολιτιστικά δικαιώματα. Στη συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ, η κ. Μπενούν ανέφερε ότι στην τελική της έκθεση, που θα υποβάλει στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, τον ερχόμενο Μάρτιο, εξετάζει το ενδεχόμενο να εισηγηθεί να ανατεθεί σε ιστορικούς και ειδικούς σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς και από τις δύο πλευρές, να εργαστούν από κοινού για να τεκμηριώσουν την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μπορούν να εξεύρουν τρόπους για να καταγράψουν και να εξακριβώσουν την αλήθεια σε σχέση με αυτές τις καταστροφές, που προκάλεσαν τόσο πόνο στους ανθρώπους, είπε.
Σύμφωνα με την Εισηγήτρια του ΟΗΕ, η πρόκληση που τίθεται ενώπιόν τους είναι να διεκπεραιώσουν το έργο αυτό κατά τρόπο καθολικό, μέσα από το συγκερασμό των αφηγήσεων που αναγνωρίζουν τα δεινά που υπέστησαν όλοι, τις μακροχρόνιες συνέπειες για την Κύπρο αλλά και τις δυνατότητες υπερκερασμού των συνεπειών αυτών. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εφόσον έχεις συμφιλιωθεί με την αλήθεια, πρόσθεσε.
Ερωτηθείσα για τους πρόσθετους περιορισμούς στην πρόσβαση σε θρησκευτικά μνημεία, στα κατεχόμενα, η κ. Μπενούν δήλωσε «έκπληκτη και απογοητευμένη που τέτοιοι περιορισμοί μπορούν να ανακοινωθούν ανά πάσα στιγμή» πόσο μάλλον όταν αυτό συνέβη κατά την παρουσία της στην Κύπρο.
Είπε ότι ήγειρε τις «σοβαρές ανησυχίες της» στην τ/κ πλευρά, ενώ εξέφρασε ανησυχία και για το προηγούμενο καθεστώς περιορισμών. «Τουλάχιστον τα πράγματα δεν χειροτέρευσαν, ενώ πλέον είναι ζήτημα ερμηνείας» των κανονισμών, είπε.
Μεταξύ των προκαταρκτικών της διαπιστώσεων, η Εισηγήτρια του ΟΗΕ συμπεριλαμβάνει τόσο θετικές εξελίξεις, όσο και κάποιες προκλήσεις που συνεχίζουν να υφίστανται στην Κύπρο.
«Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι ο πολιτισμός και τα πολιτιστικά δικαιώματα δεν είναι προαιρετικές δραστηριότητες αλλά κύριες δραστηριότητες για την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» είπε, ενώ σημείωσε την άσχημη οικονομική κατάσταση στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, μετά τη συρρίκνωση του προϋπολογισμού τους κατά 45%.
Άλλες προκλήσεις, σύμφωνα με την κ. Μπενούν, αφορούν τον τομέα της εκπαίδευσης και την προσπάθεια για εισαγωγή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος και στις δύο πλευρές, που θα προωθεί την ενσωμάτωση και την ισότητα, αλλά και τη συνεχιζόμενη προσπάθεια για αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Υπάρχουν και κάποιες δυσκολίες διοικητικής φύσεως για πρόσβαση σε κάποιους τόπους στις ελεύθερες περιοχές, όπως είναι τα τ/κ κοιμητήρια, που η κ. Μπενούν λέει πως πρέπει να επιλυθούν.
Αν και συμφωνεί ότι υπάρχει αρκετός δρόμος μέχρι την οριστική επίλυση των θεμάτων αυτών, σημειώνει παράλληλα την καλή διάθεση που εντόπισε στους ανθρώπους, κάτι που όπως λέει, της δίνει ελπίδα πως τα ζητήματα θα λυθούν.
Για να πάψει ο «άλλος» να θεωρείται απειλή, η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ τονίζει ότι πρέπει να ενισχυθούν από τα ΜΜΕ και τους ιθύνοντες οι φωνές της ανεκτικότητας, που αναγνωρίζουν τον καθολικό χαρακτήρα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, ώστε να καταστούν πιο δυνατές από τις φωνές της μισαλλοδοξίας.
Η κ. Μπενούν ρωτήθηκε τέλος για την εκπαίδευση των εγκλωβισμένων Ε/κ στο Ριζοκάρπασο. Αν και είπε ότι είναι ένα ζήτημα που χρήζει περαιτέρω μελέτης εκ μέρους της, τόνισε ωστόσο ότι εμπίπτει απόλυτα στα πολιτιστικά δικαιώματα, καθώς θεωρεί απαραίτητη την πρόσβαση στην εκπαίδευση στη γλώσσα τους, όπως και την πρόσβαση σε σχολικά εγχειρίδια, η συγγραφή των οποίων γίνεται με τα υψηλότερα πρότυπα αντικειμενικότητας και τα οποία περιλαμβάνουν την ιστορία όλων.
Αντώνης Γκιλδάκης, ΚΥΠΕ, Λευκωσία, Κύπρος