Βιβλιοπαρουσίαση: «Το Χρήμα στην Ελλάδα, 1821-2001. Η ιστορία ενός θεσμού»
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Αθανάσιου Κ. Μπούνταλη
Το χρήμα είναι ένας από πιο θεμελιώδεις θεσμούς των κοινωνιών με υψηλό βαθμό οργάνωσης και ταυτόχρονα ένας από τους πιο δυσνόητους.
Υπό ομαλές συνθήκες οι μηχανισμοί λειτουργίας του απασχολούν λίγους επαγγελματίες, με το ευρύτερο κοινό να ενδιαφέρεται κυρίως για την συσσώρευσή του. Μόνο σε περιόδους κρίσεων, όπως αυτή που διανύουμε, οι μη ειδικοί αρχίζουν να ενδιαφέρονται για πιο εξειδικευμένα θέματα, όπως η λειτουργία των τραπεζών, τα κρατικά ομόλογα, ή οι νομισματικές ενώσεις. Ξαφνικά, το χρήμα αποκτά ενδιαφέρον!
Οι μελέτες που ασχολούνται με το χρήμα είναι ή κυρίως θεωρητικές, γραμμένες από οικονομολόγους, ή κυρίως ιστορικές. Οι μεν συνήθως περιγράφουν το χρήμα όπως το φαντάζονται οι οικονομολόγοι βάσει των θεωριών που διδάχθηκαν, πολλές από τις οποιες δεν βασίζονται σε σοβαρή ιστορική έρευνα. Οι δε, παρά την κοπιώδη έρευνα στην οποια μπορεί να στηρίζονται, σπανίως αξιολογούν τις τρέχουσες θεωρίες σε σχέση με τις εμπειρικές παρατηρήσεις, και σπανίως τις αμφισβητούν.
Η μελέτη του Αθανάσιου Κ. Μπούνταλη «Το Χρήμα στην Ελλάδα, 1821-2001 – Η Ιστορία ενός θεσμού», προσεγγίζει το αντικείμενο και από τις δύο πλευρές. Αφενός, αποτελεί μια εκτεταμένη μελέτη της νομισματικής ιστορίας του νεοελληνικού κράτους, τεκμηριωμένη από πρωτογενείς και αρχειακές πηγές. Αφετέρου, περιλαμβάνει μια εις βάθος παρουσίαση των τρεχουσών θεωριών γύρω από τη φύση του χρήματος, τις οποίες αντιπαραβάλει κριτικά με τα ιστορικά δεδομένα. Η αλληλεπίδραση των δύο προσεγγίσεων είναι συνεχής και αμφίδρομη, με τα ιστορικά δεδομένα να χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση διαφόρων θεωριών, και με τα θεωρητικά σχήματα να χρησιμοποιούνται για να οργανώσουν το πλήθος των παρατηρήσεων σε ένα συνεκτικό πλαίσιο. Ο συγγραφέας, διδάκτορας Χημείας και ερευνητής ο ίδιος, επιχειρεί να εφαρμόσει την επιστημονική μεθοδολογία στην μελέτη του χρήματος, θέτοντας ως κύριο κριτήριο την συμφωνία παρατήρησης και θεωρίας.
Αφηγούμενος ιστορία σχεδόν δύο αιώνων, αποδομεί την υπόθεση της προέλευσης του χρήματος από τον αντιπραγματισμό και αναδεικνύει τον κυρίαρχο ρόλο του κράτους στην θέσμιση του χρήματος. Το χρήμα εκλαμβάνεται πρωταρχικά ως νομικός θεσμός που αποσκοπεί στην μέτρηση αξιών και δευτερευόντως ως μέσο συναλλαγών που χρησιμοποιείται στην αγορά. Επιπλέον ο συγγραφέας θέτει υπό αμφισβήτηση την ποσοτική θεωρία, εξιστορώντας συγκεκριμένα περιστατικά της νεοελληνικής ιστορίας και βασιζόμενος σε λεπτομερή στατιστικά στοιχεία. Αντιθέτως, αναδεικνύει την σημασία που παίζει η ζήτηση ενός νομίσματος στην στήριξη της αξίας του-μέσω του ισοζυγίου πληρωμών, του κρατικού εξαναγκασμού, ψυχολογικών παραγόντων και άλλων μηχανισμών. Τέλος, μελετά διεξοδικά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ελληνικών εκδοτικών τραπεζών, καταρτίζοντας εκτεταμένους ονομαστικούς πίνακες με τους ιδρυτικούς τους μετόχους μέσα από αρχειακή έρευνα.
«Το Χρήμα στην Ελλάδα» είναι ένα εκτενές έργο, που καλύπτει μια περίοδο 190 χρόνων σε περίπου 600 σελίδες. Βασίζεται σε πάνω από 1200 βιβλιογραφικές πηγές και 300 ΦΕΚ, και περιλαμβάνει πάνω από 100 πίνακες λεπτομερούς στατιστικού και τεκμηριωτικού υλικού, που θα χρησιμεύσει σε μελετητές της νεοελληνικής οικονομικής ιστορίας.
Περιγραφή
Αθανάσιος Κ. Μπούνταλης, «Το Χρήμα στην Ελλάδα, 1821-2001 – Η Ιστορία ενός θεσμού», 2η έκδοση, MIG Publishing, Αθήνα 2016, ISBN: 978-9609377584. 618 σελ., 103 Πίνακες, 21,59 x 27,94 x 3,53 εκ.
Η ιστοσελίδα του συγγραφέα: moneyingreece.org