Τo success story και οι πραγματικότητες του 2016
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 62% την τελευταία τριετία: Θετικά στοιχεία για την πορεία της οικονομίας από τον ΟΟΣΑ
Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ουκρανία: Η Αθήνα και η Λευκωσία υιοθέτησαν μια μονομερή πολιτική εξυπηρέτησης των αμερικανικών συμφερόντων, χωρίς ουσιαστικά ανταλλάγματα
Του ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ
Τους τελευταίους μήνες καλλιεργείται από κυβερνητικούς αξιωματούχους η εικόνα του success story σε σχέση με την κυπριακή οικονομία. Η πικρή πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική.
Η φιλοσοφία της Τρόικας οδηγεί σε μια πορεία με πολύ ψηλό τίμημα. Η ανεργία και η υποαπασχόληση βρίσκονται σε ψηλά επίπεδα παρά τη δημογραφική αιμορραγία. Η οικονομική κρίση μειώνει τα ποσοστά γαμηλιότητας και γονιμότητας και έχει οδηγήσει σε αύξηση των κοινωνικών προβλημάτων. Όλοι ανεξαιρέτως τα βιώνουμε γύρω μας.
Τα τελευταία χρόνια το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ διαφόρων ομάδων διευρύνεται δραματικά, όπως και η ανισότητα. Επιπρόσθετα, η μεσαία τάξη συρρικνώνεται και αυξάνεται η φτώχεια. Νέα πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Στατιστική Υπηρεσία δείχνουν ότι ο αξιόπιστος δείκτης εισοδηματικής ανισότητας Gini έχει αυξηθεί το 2014 στο 34,8 από 32,4 το 2013, 31 το 2012 και 29 το 2008. Με βάση τα ίδια στοιχεία, 27,4% του πληθυσμού στην Κύπρο αντιμετωπίζει τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Τους τελευταίους μήνες περίπου 10.600 οικογένειες στην Κύπρο εξασφαλίζουν τα τρόφιμά τους από κοινωνικά παντοπωλεία. Την ίδια στιγμή η Κυβέρνηση εξακολουθεί να αποκόπτει σχετικό επίδομα €100-€150 σε χαμηλοσυνταξιούχους (με σύνταξη γύρω στα €350), επιστρατεύοντας εισοδηματικά και άλλα κριτήρια (τα οποία δεν επιστρατεύονται για ψηλότερες συντάξεις). Με την υφιστάμενη οικονομική πολιτική, δεν μπορούμε να προσδοκούμε σε διαφοροποίηση των θλιβερών αυτών τάσεων. Διάφοροι οργανισμοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τις συνέπειες για το τραπεζικό σύστημα. Υπενθυμίζουμε ότι σε συνθήκες αποπληθωρισμού το πραγματικό χρέος -ιδιωτικό και δημόσιο- αυξάνεται. Πέραν τούτου, σε συνθήκες ύφεσης ή ακόμα και στασιμότητας, είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αποπληρωθεί τόσο το ιδιωτικό όσο και το δημόσιο χρέος. Το ζητούμενο είναι η πραγματική ανάκαμψη και η αναδιάρθρωση δανείων για να επιλυθεί τουλάχιστον ένα μέρος του προβλήματος. Η υφιστάμενη οικονομική πολιτική δεν μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική διαφοροποίηση της ζοφερής αυτής εικόνας.
Στο ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων οι πλείστες εμπειρίες παραπέμπουν στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματα δεν ήταν σχεδόν ποτέ τα αναμενόμενα. Πάνω απ’ όλα σε μικρές οικονομίες, όπως αυτή της Κύπρου, θεωρείται πολύ δύσκολο εάν όχι αδύνατο οι ιδιωτικοποιήσεις να οδηγήσουν σε χαμηλότερες τιμές και καλύτερη ποιότητα στις ουσιώδεις υπηρεσίες. Δεν είναι λογικό να ιδιωτικοποιηθεί ο οποιοσδήποτε ημικρατικός οργανισμός και να μεταφερθούν στη δημόσια υπηρεσία εργαζόμενοι που ενδεχομένως θα απολυθούν από τον στρατηγικό επενδυτή. Ούτε είναι σωστό να επωφεληθεί ο ιδιώτης στρατηγικός επενδυτής και να καταβάλουν το τίμημα και πάλιν οι φορολογούμενοι πολίτες. Το «λίπος» που υπάρχει σε οποιονδήποτε οργανισμό θα πρέπει να αφαιρεθεί χωρίς εκποίηση του δημόσιου πλούτου. Έχει επέλθει επίσης η ώρα κατά την οποία θα πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες ρυθμίσεις ούτως ώστε η δημόσια διοίκηση και οι ημικρατικοί οργανισμοί να μην είναι πλέον πεδίον εκμετάλλευσης από τα κόμματα και με τρόπο που να διαιωνίζονται οι πελατειακές σχέσεις.
Καλλιεργείται επίσης η εικόνα ότι μια λύση του Κυπριακού θα αποτελέσει το έναυσμα της εξόδου από την οικονομική κρίση και της ουσιαστικής ανάκαμψης. Και ενώ συγκεκριμένες μορφές λύσης μπορούν να οδηγήσουν σε εξαιρετικά αποτελέσματα, σε περίπτωση που υλοποιηθεί το υπό συζήτηση πλαίσιο διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας θα οδηγήσει σε μια κατάσταση πραγμάτων με δυσβάστακτο διοικητικό κόστος. Πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτοί που παραπέμπουν σε «οικονομική έκρηξη» την επαύριο της λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας είναι οι ίδιοι που καλλιεργούν την εικόνα του success story και που προσπερνούν την πραγματικότητα: ότι υφίσταται μια σταθεροποίηση σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας και αύξηση της ανισότητας. Εν ολίγοις, με τη διαιώνιση της υφιστάμενης πολιτικής δεν μπορούμε να προσδοκούμε σε θετικές εξελίξεις. Επιβάλλονται νέες προσεγγίσεις οι οποίες θα οδηγήσουν την Κύπρο, αφ’ ενός, στην αποφυγή νέων και μη αναστρέψιμων περιπετειών και, αφ’ ετέρου, στην έξοδο από την κρίση και σε καλύτερες μέρες. Υπάρχουν τα εργαλεία πολιτικής για μια τέτοια πορεία.
* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων.