Από την Τέχνη έως τη δημοσιογραφία στο διαδίκτυο…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Με θέμα «Λογοκρισίες στην Ελλάδα» αρχίζει στις 17/12 στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων (Βασιλίσσης Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας) το συνέδριο που οργανώνει το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με το Ελληνικό Παράρτημα του Ιδρύματος Λόζα Λούξεμπουργκ.
Το φαινόμενο της λογοκρισίας δεν έχει μελετηθεί επαρκώς στη χώρα μας και σκοπός του συνεδρίου, που θα ολοκληρωθεί νωρίς το απόγευμα του Σαββάτου, στις 19 Δεκεμβρίου, είναι να επιχειρήσει μια σειρά συστηματικών προσεγγίσεων τόσο στο επίπεδο της θεωρίας όσο και στο επίπεδο της πράξης.
«Είναι το πρώτο συνέδριο που πραγματοποιείται στην Ελλάδα με θέμα τη λογοκρισία», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δημήτρης Χριστόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και μέλος της οργανωτικής-επιστημονικής επιτροπής: «Τα ζητήματα της λογοκρισίας δεν έχουν αποτελέσει μέχρι στιγμής αυτοτελές αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας και υπάρχει πολύς κόσμος που θέλει να μιλήσει σχετικά. Το συνέδριο πρωτοτυπεί και από μιαν άλλη άποψη. Δεν εξετάζει τα φαινόμενα της λογοκρισίας που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 ή κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, αλλά επικεντρώνεται σε γεγονότα που συνέβησαν -και συμβαίνουν- στην Ελλάδα μεταπολιτευτικά. Και αυτό είναι το καινοφανές: η εκδήλωση της λογοκρισίας σε συνθήκες δημοκρατίας. Πρέπει, βέβαια, να πούμε ότι αν συγκρίνουμε τη λογοκρισία στη δημοκρατία και τη λογοκρισία σε αυταρχικά καθεστώτα θα βρούμε πολλές ομοιότητες, αλλά και πολλές κρίσιμες διαφορές. Και χρειάζεται στο σημείο αυτό να κάνουμε και μιαν άλλη θεμελιώδη διάκριση. ‘Αλλο είναι ο κριτικός έλεγχος της λογοκρισίας κι άλλο η διαφύλαξη και η υπεράσπιση της δημοκρατίας. Μπορεί κάποιος να διαφωνεί σφοδρά και να αποδοκιμάζει τις απόψεις ενός ιστορικού όπως ο Χάιντς Ρίχτερ για τα γραφόμενά του σε σχέση με τη Μάχη της Κρήτης (σ.σ: ο γερμανός ιστορικός έχει χαρακτηρίσει τη ναζιστική εισβολή στο νησί «ιπποτική και δίκαιη»), αλλά δεν νοείται να μην του επιτρέπει να τις εκφράζει».
Το θέμα της λογοκρισίας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας ανέκυψε στη δημόσια διεθνή συζήτηση μετά τη δολοφονική επίθεση στa γραφεία του γαλλικού σατιρικού περιοδικού «Charlie Hebdo» στις αρχές του 2015 και επανήλθε με τραγικό τρόπο ύστερα από το τρομοκρατικό χτύπημα της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι. Ο συλλογικός τόμος «”Όλα μπορούν να λεχθούν” ή “Υπάρχουν εκείνα που δεν λέγονται”» (εκδόσεις Βιβλιόραμα), τον οποίο έχει επιμεληθεί ο Δ. Χριστόπουλος, αποτελεί ένα είδος εισαγωγής στη θεματολογία του συνεδρίου που εγκαινιάζεται αύριο, φιλοξενώντας στις σελίδες του κείμενα ελλήνων στοχαστών τα οποία γράφτηκαν μετά τις δολοφονίες στο «Charlie Hebdo». Ας σημειωθεί ότι ο τίτλος του τόμου αποτελεί συνδυασμό δύο άλλων τίτλων. Το «Όλα μπορούν να λεχθούν» είναι μέρος του τίτλου του βιβλίου του Raoul Vaneigem «Τίποτα δεν είναι ιερό». Το «Εκείνα που δεν λέγονται» είναι τίτλος τραγουδιού του ‘Ακη Πάνου.
Το βιβλίο παρουσίασαν χθες το απόγευμα στο Café Polis οι πολιτικοί επιστήμονες Γιάννης Τσίρμπας και Χρήστος Ηλιάδης με συντονίστρια την Adea Guillot, ανταποκρίτρια του «Le Monde» στην Αθήνα. Στην εκδήλωση παρέστησαν δημιουργοί όπως η συγγραφέας Έρση Σωτηροπούλου και η κινηματογραφίστρια Εύα Στεφανή, που υπέστησαν πρόσφατα τη δοκιμασία της λογοκρισίας ενώ εν συνεχεία δικαστικά απηλλάγησαν.
Έχουν καταγραφεί τα επεισόδια λογοκρισίας στη σύγχρονη Ελλάδα; «Όχι, δεν έχουν καταγραφεί περιπτώσεις λογοκρισίας κι ούτε στο συνέδριο θα υπάρξει πλήρης καταγραφή τους», απαντά η Πηνελόπη Πετσίνη, διδάκτωρ των Τεχνών με ειδίκευση στη φωτογραφία, εντεταλμένη λέκτωρ στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και μέλος της οργανωτικής-επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου: «Φιλοδοξία μας είναι να στεγάσουμε και να καταγράψουμε τις επιστημονικές εργασίες που έχουν γίνει για τη λογοκρισία, συστηματοποιώντας το ερευνητικό πεδίο. Από την άλλη, όμως, μεριά, επιζητούμε, και θα επιχειρήσουμε, την καταγραφή επεισοδίων λογοκρισίας. Θέλουμε μάλιστα στο μέλλον να κινηθούμε πιο οργανωμένα προς μια τέτοια κατεύθυνση».
Μιλώντας για τη σύλληψη της ιδέας του συνεδρίου, όπως και για το περιεχόμενό του, η Π. Πετσίνη παρατηρεί ότι εκείνα τα οποία πρωτίστως το χαρακτηρίζουν είναι η διεπιστημονικότητα και η πολυφωνία (πολλοί γνωστικοί κλάδοι και πολλά γνωστικά αντικείμενα): «Θα μιλήσουν εβδομήντα σύνεδροι που προέρχονται τόσο από τον ακαδημαϊκό χώρο όσο και από τον χώρο της τέχνης. Κάποιοι από αυτούς έχουν πέσει θύματα της λογοκρισίας κι αυτό μας βοηθάει να καλύψουμε όχι μόνο το αναλυτικό, αλλά και το βιωματικό κομμάτι. Πρόκειται ασφαλώς για δύο αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα, με το βιωματικό, όπως το είπαμε και πρωτύτερα, να καλύπτεται στο συνέδριο σε μικρότερο βαθμό».
Β. Χατζηβασιλείου, ΑΘΗΝΑ, ΑΠΕ-ΜΠΕ