Την εικόνα των Ελλήνων που μεγαλούργησαν στη Βιέννη, σκιαγράφησε η Δρ. Ελένη Γύζη
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Προσέλκυσε την περασμένη χρονιά πλέον των 2 εκατ. επισκεπτών! «To τουριστικό θαύμα της Αίγινας», αναδείχθηκε σε 12μηνο προορισμό για Έλληνες και ξένους…
8 στους 10 ‘Ελληνες θεωρούν πως δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα από τη Δημοκρατία, αλλά οι 7 στους 10 είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που λειτουργεί: Το «εύθραυστο βάζο»…
Μια ιδιαίτερα επιτυχημένη προσέγγιση του πλαισίου στο οποίο κινούνταν οι Έλληνες της Βιέννης του 18ου και του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, καθώς και των μέσων με τα οποία συνέβαλαν στην προετοιμασία και εκδήλωση του Απελευθερωτικού Αγώνα του 1821, στην στήριξη της συγκρότησης του νέου ελληνικού κράτους (1824) με έργα πνευματικής και κοινωνικής υποδομής, αλλά και στην υποστήριξη της οικονομικής και πνευματικής ζωής του τόπου φιλοξενίας τους, υπήρξε η διάλεξη της Δρ. Ελένης Γύζη, στη Βιέννη.
Τη διάλεξη της απευθείας απογόνου του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου παρακολούθησε πολυπληθές ακροατήριο Ελλήνων και Αυστριακών εκπροσώπων της δημόσιας ζωής, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Αυστρίας και Έξαρχο Ουγγαρίας και Μεσευρώπης Αρσένιο, την πρέσβειρα της Ελλάδας στην Αυστρία, Χρυσούλα Αλειφέρη και τον αρχηγό της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον ΟΑΣΕ, πρέσβη Ανδρέα Παπαδάκη.
Την εκδήλωση υπό την αιγίδα του Μητροπολίτη Αρσένιου, διοργάνωσε στην ιστορική Ελληνοορθόδοξη Μητρόπολη Αυστρίας στο κέντρο της Βιέννης, ο Διαπολιτιστικός Σύλλογος “Μακεδονία”, του οποίου ο πρόεδρος Χαρίλαος Ζήκος, στον χαιρετισμό του παρουσίασε την ομιλήτρια στο κοινό, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων τις σπουδές της στην ελληνική και αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη θεατρολογία και τη φιλοσοφία, όπως και τη διδακτορική διατριβή της στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, αλλά και την ενασχόλησή της με την έρευνα της φιλοσοφίας του αρχαίου ελληνικού θεάτρου και τη σειρά εκδόσεων και δημοσιευμάτων της.
Όπως τόνισε η Ελένη Γύζη σε δηλώσεις της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στη Βιέννη, με την έρευνά της για τη διάλεξη και ανατρέχοντας σε ιστορικές πηγές, προσπάθησε να δώσει τις συντεταγμένες της οικονομικής και πνευματικής ζωής της εποχής εκείνης, τους άξονες πάνω στους οποίους κινήθηκαν οι Έλληνες οι οποίοι δραστηριοποιήθηκαν σε έναν ξένο χώρο κατορθώνοντας να φθάσουν στα υψηλότερα αξιώματα της τότε Αυστροουγγαρίας, αλλά και οι οποίοι είχαν ένα κοινό όραμα: να μπορέσουν να βοηθήσουν τον τόπο τους και τους συνανθρώπους τους.
Σύμφωνα με την ίδια, στο πλαίσιο αυτό είναι τεράστια η συμβολή τους, καθώς χρησιμοποίησαν τα “όπλα” που ήθελε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός για να κάνουν βιβλιοθήκες και σχολεία, όπως επίσης νοσοκομεία και ορφανοτροφεία, ώστε πολλές υποδομές, πολιτιστικές και ευαγή ιδρύματα σε κάθε γωνιά της Αθήνας, να είναι δικά τους δημιουργήματα και να προέρχονται, όχι μόνον από την πρώτη γενιά, που είχε κάποια άμεση επαφή, αλλά από τη δεύτερη και τις επόμενες γενιές που ποτέ δεν είχαν έλθει στην Ελλάδα, αλλά συνέχιζαν να επιχορηγούν το έργο που είχαν ξεκινήσει οι γονείς ή οι πρόγονοί τους.
Στη διάλεξή της η ομιλήτρια, παρέπεμψε αρχικά στην πρώτη εμφάνιση ελληνικού στοιχείου στη Βιέννη με τον ερχομό τον 12ο και τον 13ο αιώνα, βυζαντινών πριγκιπισσών που νυμφεύονταν μέλη του οίκου των Μπάμπενμπεργκερ, φέροντας μαζί τους συνοδείες από παιδαγωγούς, μουσικούς και λόγιους, ενώ από τον 15ο και 16ο αιώνα, τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας στην ελληνική επικράτεια, παρουσιάζονται κάποιες μεμονωμένες μετακινήσεις Ελλήνων λογίων αλλά και εμπόρων προς τις περιοχές της Μοναρχίας των Αψβούργων, οι οποίες τον 17ο και 18ο αιώνα μετατρέπονται σταδιακά σε μαζικές μετακινήσεις.
Η ομιλήτρια αναφέρθηκε διεξοδικά στην περίοδο ακμής των Ελλήνων της Βιέννης τον 18 ο αιώνα, όταν αυτοί, συγκροτώντας εμπορικές ενώσεις, εμπορικές εταιρείες που εξελίσσονται σε μεγάλους εμπορικούς οίκους, κυριαρχούν στη Νοτιανατολική ζώνη της Μεσογείου και διαχειρίζονται το διαμετακομιστικό εμπόριο με την Ανατολή, ενώ είναι εγκατεστημένοι γύρω από το κέντρο του χοντρικού εμπορίου στην πόλη, καθιστώντας την περιοχή αυτή σε Συνοικία των Ελλήνων.
Σε αυτή θα ανεγερθούν και οι δύο ορθόδοξοι ναοί του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Τριάδας, η Ελληνική Εθνική Σχολή Βιέννης (το αρχαιότερο ελληνικό σχολείο στη διασπορά που λειτουργεί ανελλιπώς από το 1804 έως σήμερα), τα ελληνικά τυπογραφεία και τα ελληνικά “στέκια των ομογενών”, όπως το περιώνυμο Cafe Grec που αποτελούσε άτυπο χρηματιστήριο.
Εκτενείς ήταν οι αναφορές της Ελένης Γύζη στην ίδρυση, στη λειτουργία και στο έργο των δύο Ελληνικών Κοινοτήτων-Αδελφοτήτων και των δύο ναών τους, αλλά και σε εκείνους που πέρασαν από τη διακονία τους και υπήρξαν λόγιοι, διδάσκαλοι του Γένους και εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, όπως επίσης στη μεγάλη φιλανθρωπική δραστηριότητα που ανέπτυξαν με τη δημιουργία ειδικών ταμείων.
Στο πλαίσιο της δημιουργίας του Ελληνικού Διαφωτισμού που συνέπεσε με την εποχή της παντοδυναμίας των Ελλήνων στη Βιέννη και που ως απώτερο σκοπό είχε την πολιτική και κοινωνική αφύπνιση του Ελληνισμού και την εδραίωση εθνικής αυτογνωσίας, ώστε το Ελληνικό Έθνος να διεκδικήσει την ελευθερία του, η ομιλήτρια παρουσίασε την τότε λειτουργία στη Βιέννη αξιόλογων τυπογραφείων.
Σε αυτά εργάζονταν σπουδαίοι Έλληνες λόγιοι τυπογράφοι, από το Γεώργιο Βενδότη μέχρι τους αδελφούς Μαρκίδες Πούλιου, που θα είναι οι κύριοι φορείς των εκδόσεων του εθνεγέρτη του αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας, Ρήγα Φεραίου, μετά τη φιλία τους και την μόνιμη εγκατάστασή του στη Βιέννη, ενώ το τυπογραφείο τους καθίσταται ο χώρος συνάντησης και σχεδιασμού του μεγάλου Απελευθερωτικού Κινήματος.
Οι ίδιοι υπήρξαν οι εκδότες της πρώτης στην ιστορία ελληνικής εφημερίδας με τίτλο “Εφημερίς” στις 31 Δεκεμβρίου 1790, για να ακολουθήσουν, επίσης στη Βιέννη, οι εκδόσεις άλλων καθημερινών εφημερίδων και από το 1811 η έκδοση του μακροβιότερου προεπαναστατικού φιλολογικού περιοδικού, “Ερμής ο Λόγιος”.
Σημαντικό μέρος της διάλεξης αφιερώθηκε στο γεγονός ότι οι Έλληνες της Βιέννης — με αναφορά σε μια σειρά από αυτούς — υπήρξαν πάντα πρόθυμοι και γενναιόδωροι πάροχοι στήριξης της Αυστροοουγγρικής Αυτοκρατορίας, τιμώμενοι για την προσφορά τους με υψηλά αξιώματα και τίτλους ευγενείας, έχοντας πρωταγωνιστήσει στα οικονομικά και πολιτιστικά δρώμενα, και έχοντας αριστεύσει στις επιστήμες, στα γράμματα και τις τέχνες.
Όπως τόνισε προς το τέλος της διάλεξής της η Ελένη Γύζη, η προσέγγισή της ήταν απόρροια σεβασμού στις ιστορικές πηγές και της υπερηφάνειας της ως Ελληνίδας, για την πορεία εκείνων των Ελλήνων της Βιέννης. Ευτυχώς σήμερα – τόνισε η κ. Γύζη – τους έχουν διαδεχθεί άξιοι Έλληνες, οι οποίοι παρότι δεν μπορούν να συγκριθούν σε επίπεδο οικονομικών μεγεθών με τους παλαιότερους, διαθέτουν ελληνική παιδεία, εκπαίδευση και υψηλό μορφωτικό επίπεδο – στοιχεία που τους επιτρέπουν να διακρίνονται σε όλους τους τομείς και να προσφέρουν, τόσο στη δεύτερη πατρίδα τους όσο και στην Ελλάδα
Η διάλεξη πλαισιώθηκε με μουσικό πρόγραμμα, αφιερωμένο κυρίως στη μελοποιημένη ποίηση του Διονύσιου Σολωμού, υπό την επιμέλεια και διεύθυνση του κοντρατενόρου Άγγελου Φωτιάδη και συντελεστές τους καλλιτέχνες κλασικής μουσικής Νικόλα Χαραλάμπους, Σεραφία Μάγκου, Αντωνία Πολύζου, Γιούλια Φιουρστ, Σιμόνα Ρουκόβα, Αλέξανδρο Τζοβάνι και τον Αλκη Μαυρίδη στο πιάνο.
ΑΠΕ-ΜΠΕ, του Δ. Δημητρακούδη Βιέννη, Austria