ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Φρέντερικ Χοφ *
Κάθε τόσο με ρωτούν αν τον Μάρτιο του 2011, όταν ξεκίνησε η βία στη Συρία, είχα προβλέψει ότι μέσα σε λίγα χρόνια 250.000 άνθρωποι θα είχαν χάσει τη ζωή τους, ο μισός πληθυσμός θα είχε χάσει τα σπίτια του και εκατοντάδες χιλιάδες ανυπεράσπιστοι πολίτες θα είχαν τραυματιστεί, βασανιστεί και υποφέρει από την πείνα.
Η δεύτερη ερώτηση είναι αν είχα προβλέψει την αποτυχία της Δύσης να προσφέρει προστασία στους Σύρους πολίτες. Ως ένας άνθρωπος που είχα πρωτογνωρίσει τη Συρία ως φοιτητής, περιμένουν από μένα να ξέρω καλά τη χώρα. Ως ένας πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, υποθέτουν ότι ξέρω καλά την κυβέρνησή μου.
Όμως όχι. Χρειάστηκαν σχεδόν 18 μήνες για να αντιληφθώ πλήρως την έκταση της ανθρωπιστικής και πολιτικής καταστροφής. Τον Σεπτέμβριο του 2012, όταν παραιτήθηκα από σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη Συρία, γνώριζα πια ότι η Συρία βυθιζόταν σε μια αχαρτογράφητη άβυσσο. Και γνώριζα επίσης ότι ο Λευκός Οίκος ήταν ελάχιστα πρόθυμος τόσο να προστατεύσει τους αμάχους (πέρα από το να γράφει επιταγές για βοήθεια) όσο και να επεξεργαστεί μια στρατηγική που θα έθετε σε εφαρμογή την απόφαση του προέδρου Ομπάμα να απομακρυνθεί ο Άσαντ.
Την προηγούμενη περίοδο, όμως, τίποτα απ’ όσα είχα ζήσει τόσα χρόνια στη Συρία δεν θα με οδηγούσε σε μια τέτοια προφητεία.
Το ότι η πρόσφατη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία προκάλεσε σοκ στην κυβέρνηση Ομπάμα δεν αποτελεί έκπληξη. Επί δύο χρόνια, η Ουάσινγκτον πίστευε τη διαβεβαίωση του Κρεμλίνου ότι υποστήριζε την πολιτική μετάβαση στη Συρία. Αυτό που ήταν από την αρχή προφανές σε πολλούς – ότι η Ρωσία θέλει να διατηρήσει επ’ αόριστον τον Ασαντ στην εξουσία – συνειδητοποιήθηκε πλέον και από την αμερικανική κυβέρνηση.
Όμως δεν είναι μόνο ο Λευκός Οίκος που δεν κατάλαβε την οξύτητα της συριακής καταστροφής. Ο βασικός λόγος που έπεσα τόσο έξω είναι ότι τα πράγματα δεν έπρεπε αναγκαστικά να εκτυλιχθούν με αυτόν τον τρόπο. Οι Σύροι ήταν πάντα δυσαρεστημένοι με τη διακυβέρνησή τους: Η εκτεταμένη ανεργία, η υποαπασχόληση και η έλλειψη ευκαιριών ωθούσαν όποιους είχαν την οικονομική δυνατότητα να εγκαταλείψουν τη χώρα. Όμως οι Σύροι δεν ταύτιζαν τον Άσαντ με τα προβλήματά τους. «Αν ήξερε ο πρόεδρος..» έλεγαν πολλοί. Ορισμένοι πολιτικοί παρατηρητές πίστευαν ότι η Αραβική Άνοιξη θα εισέβαλλε στη χώρα όπως ένας πολιτικός κυκλώνας. Εγώ δεν συμφωνούσα. Δεν θεωρούσα ότι ο Άσαντ – ένας μορφωμένος άνθρωπος, που γνώριζε ότι οι μαζικές δολοφονίες δεν μπορούν να παραμείνουν κρυφές τον 21ο αιώνα – θα αντιδρούσε στις ειρηνικές διαμαρτυρίες με τον βίαιο τρόπο που το έκανε. Κι όταν η Συρία άρχισε να βυθίζεται στην κόλαση όπου την οδηγούσε ο Άσαντ, δεν συνειδητοποίησα ότι ο Λευκός Οίκος θα αντιμετώπιζε το πρόβλημα ως ένα ζήτημα επικοινωνιακού χαρακτήρα: Πώς οι ομιλίες του Ομπάμα θα εγγράφονταν στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Στις αρχές του 2011, έμοιαζε πιθανό όχι μόνο ότι θα αποτρεπόταν η βίαιη εξέγερση στη Συρία, αλλά και ότι θα άλλαζε ο στρατηγικός προσανατολισμός της χώρας ώστε να εξουδετερωθεί η ιρανική διείσδυση στον αραβικό κόσμο. Γι’ αυτό και τη διετία που είχε προηγηθεί ταξίδευα συνεχώς μεταξύ Δαμασκού και Ιερουσαλήμ. Υπήρχε κάτι το ιδεαλιστικό στις προσπάθειές μου. Υπήρχε όμως κι ένα άλλο προσωπικό στοιχείο. Πολύ πριν η Χεζμπολάχ δολοφονήσει τον κ. Λίβανο – τον πρωθυπουργό Ραφίκ Χαρίρι – το 2005, είχε βασανίσει μέχρι θανάτου έναν φίλο μου που υπηρετούσε ως άοπλος παρατηρητής των Ηνωμένων Εθνών: Τον αντισυνταγματάρχη των πεζοναυτών Ριτς Χίγκινς. Η ειρήνη μεταξύ του Ισραήλ και της Συρίας θα υποχρέωνε τη Δαμασκό να κόψει κάθε στρατιωτική σχέση με τη Χεζμπολάχ και θα άνοιγε τον δρόμο για την ειρήνη μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ που θα απομόνωνε τους Λιβανέζους δολοφόνους. Αυτή η προοπτική, περισσότερο απ? οτιδήποτε άλλο, με οδήγησε να δεχθώ τη θέση του αναπληρωτή του ειδικού απεσταλμένου Τζορτζ Μίτσελ στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Στα τέλη Φεβρουαρίου του 2011, ο Άσαντ μου είπε ότι θα έκοβε κάθε αντι-ισραηλινή σχέση με το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς και θα απέφευγε οποιαδήποτε πρόκληση προς το Ισραήλ, υπό τον όρο να επιστραφεί στη Συρία από το Ισραήλ το σύνολο των εδαφών που έχασε στον πόλεμο του 1967. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έδειξε ενδιαφέρον. Δεν είχε καμιά όρεξη να επιστρέψει γη στη Συρία, αλλά έβρισκε την ιδέα της υφαρπαγής της από το Ιράν γοητευτική. Στα μέσα Απριλίου, όμως, η ιδέα δεν ήταν πια στο τραπέζι. Βάλλοντας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών στην πόλη Ντεράα, οι ένοπλοι των συριακών υπηρεσιών ασφαλείας αφαίρεσαν κάθε νομιμότητα από την κυβέρνηση Άσαντ. Στην πραγματικότητα, ο Άσαντ έφερε όλη την ευθύνη για το μακελειό που ξεκινούσε.
Πηγή: Politico.eu, Αθηναϊκό Πρακτορείο
* Ο Φρέντερικ Χοφ είναι πρώην ειδικός σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την πολιτική μετάβαση στη Συρία
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ- ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του πρακτορείου ή της ιστοσελίδας μας